π.Αντώνιος Χρήστου
Διαβάζουμε την Παλαιά Διαθήκη στο πρώτο κεφάλαιο της Γενέσεως «και είδεν ο Θεός τα πάντα, όσα εποίησε, και ιδού καλά λίαν» (Γεν. 1,31), που δεν έχει βέβαια την ηθική έννοια του σωστού και του λάθους, αλλά κυρίως με την λειτουργικότητα, την ποιότητα και την οργάνωση εκ μέρους του Θεού. Δηλαδή το καλόν έχει περισσότερο την έννοια της ευταξίας. Με την πτώση όμως του ανθρώπου και την παρακοή του στην εντολή Του Θεού «και είδεν η γυνή, ότι καλόν το ξύλον εις βρώσιν και ότι αρεστόν τοις οφθαλμοίς ιδείν και ωραίόν εστι του κατανοήσαι, και λαβούσα από του καρπού αυτού έφαγε‧ και έδωκε και τω ανδρί αυτής μετ’ αυτής, και έφαγον» (Γεν 3,6). Οταν ο Αδάμ και η Εύα παρέβησαν την εντολή του Θεού και έφαγαν από το δέντρο, επιδίωξαν να αποκτήσουν την οργανωτική αντίληψη του Θεού, χωρίς όμως να καταφύγουν σε Αυτόν για αυτό, παραμένοντας στη σχέση τους με τον Κύριο. Το συμβάν της Εδέμ εφιστά την προσοχή των ανθρώπων στο να μην αναζητούν τη λειτουργία τους και τη δημιουργικότητά τους μέσα στον ίδιο τον εαυτό τους‧ η Γένεση μας ενθαρρύνει να βρούμε τον σκοπό μας όχι μέσω δέντρου, αλλά μέσω της Θεότητας.
Επειδή λοιπόν οι πρωτόπλαστοι δεν άκουσαν τον Θεό αλλά εμπιστεύθηκαν τον Διάβολο και παραβίασαν την εντολή Του Θεού, έτσι ήρθε και η ανατροπή της τάξεως και της ευταξίας, από το καλά λίαν‧ έχουμε την εξορία του ανθρώπου από τον παράδεισο και τις πικρές συνέπειες αυτής της παρακοής, που είναι η είσοδος και η εμπειρία των συμφορών όπως οι αρρώστιες, ο πόνος, οι ληστείες, ο φόβος, οι πόλεμοι και πάνω απ’ όλα ο θάνατος. Κατά τους πατέρες της Εκκλησίας μας εισηγητής του κακού είναι ο Διάβολος, αφού από Αγγελος Φωτός αποστάτησε από τον Θεό και έγινε Αγγελος Σκότους με σκοπό του να παρασύρει και τον άνθρωπο μακριά από τον Θεό. Υπεύθυνος όμως για το κακό είναι ο ίδιος ο άνθρωπος, ο οποίος ενώ ήταν ελεύθερος και αυτεξούσιος να εκλέγει μόνο το αγαθό, εκείνος αντί γι’ αυτό προτίμησε το κακό. Το κακό δηλαδή είναι αποτέλεσμα της κακής χρήσης της ελευθερίας, την οποία από τη δημιουργία του πλανήθηκε και επέλεξε ο άνθρωπος. Ετσι συμπαρέσυρε μαζί του και την υπόλοιπη κτίση, αφού αυτός είναι η Κορωνίδα της.
Κάθε άνθρωπος πλέον που έρχεται στον κόσμο φέρει την κληρονομική μετάδοση του «προπατορικού αμαρτήματος», που έγκειται ακριβώς στο γεγονός ότι το κακό υπάρχει ως πραγματικότητα στην ιστορική και υπαρξιακή αφετηρία κάθε ανθρώπου. Δεν είναι προσωπική αμαρτία του κάθε ανθρώπου, αλλά η δεδομένη φθορά της όλης ανθρώπινης φύσης, της οποίας ο κάθε άνθρωπος είναι μερικός φορέας: Να δώσουμε ένα μικρό παράδειγμα: αν υποθέσουμε ότι ένα νιόπαντρο ζευγάρι με τη σύζυγο έγκυο από την Ελλάδα μετακομίζει στη Γερμανία, το παιδί είναι Ελληνάκι αλλά λόγω της επιλογής των γονιών του έχει ως συνέπεια να γεννηθεί στα ξένα‧ έτσι και εδώ ο κάθε άνθρωπος είναι πλάσμα του Θεού και προορίζεται για τον παράδεισο, αλλά λόγω της κακής επιλογής των πρωτοπλάστων έχουμε ως συνέπεια να γεννιόμαστε στη γη, και μόνο με την προοπτική του Βαπτίσματος και του Χρίσματος αποκτούμε πάλι επουράνια προοπτική!
Από όλα τα παραπάνω φαίνεται πλέον τόσο η προσωπική (του κάθε ανθρώπου ξεχωριστά) όσο και η κοινωνική υφή (της κάθε κοινωνίας ως σύνολο) του κακού που δεν αφορά πλέον μόνο σε μία πτυχή της ζωής του ανθρώπου, αλλά στο σύνολο όλης της ύπαρξης και μπορούν να συνοψιστούν στα εξής: α) διακοπή της σχέσης με τον Θεό (πνευματικός θάνατος και σωματικός) β) σύγκρουση του ανθρώπου με τον συνάνθρωπό του (κοινωνικό κακό) και γ) διαστροφή των σχέσεων με το φυσικό περιβάλλον (χλωρίδα και πανίδα), που γίνεται πλέον εχθρικό και στο οποίο ο άνθρωπος με την τεχνολογία και τις ανακαλύψεις του προσπαθεί να επιβληθεί και να το τιθασεύσει, με αποτέλεσμα όμως από χρήση να κάνει κατάχρηση, με τις γνωστές απειλητικές συνέπειες.
Για την Εκκλησία μας λοιπόν η ύπαρξη του κακού (κοινωνικές ανισότητες, φτώχια, δυστυχία, πόλεμοι, παιδιά να πεθαίνουν από πείνα κυρίως στην Αφρική κ.ά.) δεν σημαίνει την απουσία ή την έλλειψη εντελώς Του Θεού, όπως κριτικά Του αποδίδουν οι περισσότεροι Αθεοι ή Αγνωστικιστές. Δεν είναι σε καμιά περίπτωση αίτιος του κακού ο Θεός. Αλλά το κακό είναι «μη ον», μη υπαρκτό! Υπάρχει ως απουσία του καλού. Οπως όταν στο φυσικό ή το τεχνητό φως -όπου υπάρχει- διαλύεται και εξαφανίζεται εντελώς το σκοτάδι, έτσι και με το καλό -όταν υπάρχει- φεύγει αμέσως το κακό! Επειδή όμως δυστυχώς το κακό επιλέγεται, είναι συχνότερο και πολλές φορές φαίνεται και δυνατότερο και καθολικό. Αντιθέτως, όταν υπάρχει και στη δική μας ζωή η αγάπη (όχι σαν αφηρημένη γενική και απλά συναισθηματική έννοια) δηλαδή ο Θεός (ως πρόσωπο-κοινωνία και αγαπητική σχέση με τον άνθρωπο) και ο Σταυρός Του (ως υπέρτατη θυσία της Αγάπης), τότε νικά και θριαμβεύει το καλό στον κόσμο, με μία προϋπόθεση: την εκμηδένιση του εγωισμού και την υιοθέτηση της ταπείνωσης.
Επομένως αδελφοί μου, όπως και στον παράδεισο ο Αδάμ έριξε τις ευθύνες του στον Θεό λέγοντας: «η γυνή, ην έδωκας μετ’ εμού, αύτη μοι έδωκεν από του ξύλου, και έφαγον» (Γεν. 3, 12), έτσι και στην επίγεια ζωή μας ο άνθρωπος αποδίδει τις κακίες του (τα λάθη του, τα πάθη του και το συνολικό κακό που προκαλείται) στον Θεό, ενώ αίτιος είναι αποκλειστικά αυτός και οι ενέργειες του Διαβόλου! Ο Θεός μάς λύτρωσε και μας λυτρώνει συνεχώς, δίνοντας όλα τα εφόδια που χρειάζονται για να νικούμε το κακό και τον Διάβολο και να έχουμε το καλό. Το θέμα είναι ότι υπάρχει σύγχυση, το κακό βαπτίζεται πλέον για καλό και ωφέλιμο, το δε καλό ως αναχρονιστικό και επικίνδυνο!
Κλείνοντας, στο χέρι μας λοιπόν είναι, αντί να τα βάζουμε και να γκρινιάζουμε για το κακό στο κόσμο, ο κάθε ένας να αλλάξει και να μετανοήσει προσωπικά, και αυτό σε συνολικό επίπεδο θα φέρει την πολυπόθητη γενική-συνολική αλλαγή στον κόσμο. Ολα τα φιλοσοφικά συστήματα και οι κοινωνικές θεωρίες, αν και καλές απέτυχαν, γιατί ακριβώς καμία δεν μπορεί να θεραπεύσει το κακό στη ρίζα του. Μόνο ο Χριστός και το σχέδιο της Θείας Του Οικονομίας μπορεί, αρκεί να το αποδεχθούμε και να το ακολουθήσουμε στη ζωή μας…! Αμήν!
