Του Μητροπολίτου Καισαριανής, Βύρωνος και Υμηττού κ. Δανιήλ
Ημέρες εθνικής υπερηφάνειας και λεβεντιάς ζούμε τούτο τον καιρό καθώς βιώνουμε μια μοναδική πραγματικότητα στην παγκόσμια ιστορία, την Ελληνική Επανάσταση του 1821. Μια επανάσταση του Ελληνισμού κατά του Ασιάτου Δυνάστου και Κατακτητού, που προκαλεί την έκπληξη και τον θαυμασμό όλων των Ελλήνων, αλλά και των ξένων πολιτικών και ιστορικών. Ο Γάλλος ιστορικός Πουκεβίλ (Pouqueville) έγραψε: «Η Ελληνική επανάσταση περιείχεν εν εαυτή έκτακτόν τι, όπερ ήτο αδύνατον να χαρακτηρισθεί».
Ποιος ήταν ο μοχλός και η κινητήρια δύναμη του ’21; Τί «γέννησε» εκείνο τον ανεπανάληπτο ξεσηκωμό; Ποιός ήταν ο χαρακτήρας του; Είναι το ’21 μόνο κοινωνικοταξικό φαινόμενο η μπαίνει βαθιά και στο χώρο του πνεύματος;
Ο ιστορικός υλισμός θα υποστηρίξει πως εκείνη η γιγαντομαχία υπήρξε αποτέλεσμα μόνο διεργασιών του οικονομικού παράγοντα και είναι άσχετη με το χώρο του πνεύματος.
Εμείς όμως έχουμε σοβαρούς λόγους να αρνούμεθα τη θέση αυτή του ιστορικού υλισμού, γιατί έχουμε στα χέρια μας ιστορικά ντοκουμέντα και πειστήρια που μπορούν να αποδείξουν ότι ο αγώνας εκείνος ήταν εθνικός με έντονο πνευματικό θρησκευτικό χαρακτήρα που τον εχρωμάτισε καθολικά. Και θα συμφωνήσουμε με την γνώμη του Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας που στο Διάγγελμά του προς τον Ελληνικό Λαό της 25ης Μαρτίου 1976 διεκήρυξε ότι: «Τα ιστορικά γεγονότα, καθώς ανήκουν στο χώρο του πνεύματος και γενικά της ελευθερίας του ανθρώπου, δεν συλλαμβάνονται με γενικούς άκαμπτους νόμους, όπως εκείνου που ισχύουν για τα φυσικά φαινόμενα… Ειδικότερα δε, μπορεί να αναχθεί σε άκαμπτο γενικό κανόνα η αρχή, ότι κύρια κινούσα δύναμη της Ιστορίας είναι τα ταξικά υλικά συμφέροντα».
Η πίστη στο Θεό και η αγάπη της Πατρίδας, η απόκτηση της θρησκευτικής και εθνικής ελευθερίας ήταν οι δύο πόλοι γύρω από τους οποίους μαγνητίσθηκε ο νους και η καρδιά των αγωνιστών του ’21. Και οι αποδείξεις αυτής της ιστορικής αλήθειας, που σήμερα συνειδητά παρασιωπείται και διαστρεβλώνεται, είναι πλείστες όσες προερχόμενες από κείμενα και μαρτυρίες προσωπικοτήτων που έδρασαν εκείνη την εποχή ή παρακολούθησαν τα γεγονότα διασώζοντας έτσι αυτή την ιστορική αλήθεια.
Στον όρκο των Φιλικών υπερέχουν οι έννοιες της Πατρίδας και της Θρησκείας. Το ίδιο συμβαίνει και με τον όρκο των Ιερολοχιτών. Και στην προκήρυξη του Αλέξανδρου Υψηλάντη στις 24 Φεβρουαρίου 1821 και εκεί η επανάσταση γίνεται στο όνομα της Πίστεως και της Πατρίδος. Ομοίως και στα Απομνημονεύματα των Αγωνιστών του ’21 μπορεί να διαπιστώσει κανείς αυτή την αλήθεια ότι ο αγώνας γινόταν υπέρ της Πίστεως και της Πατρίδος. Γράφει ο Ελβετός Μάγιερ στα «Ελληνικά Χρονικά», ότι ενώ μπροστά από τα τείχη του Μεσολογγίου βρισκονταν ο Ιμπραήμ και ο Κιουταχής: «… Εις όλας αυτάς τας δυνάμεις έχομεν να αντιπαραταχθώμεν, αι δε ημέτεραι δεν είναι άλλαι, ειμή ο Θεός, η Πατρίς και οι βραχίονές μας…».
Ο Π. Πατρών Γερμανός στέλνει στην Ήλιδα τον επίσκοπο Προκόπιο, ο οποίος ξεσηκώνει το λαό και μαζί ψέλνουν τον ύμνο «Αναστήτω ο Θεός και διασκορπισθήτωσαν οι εχθροί ημών…».
Ο Εθνομάρτυρας Γρηγόριος Εʹ στην είδηση του Ι. Καποδίστρια να ενεργήσει ώστε να μη γίνει η Επανάσταση, ο Πατριάρχης «της οδύνης» απάντησε: «… ουδεμία ανθρώπινος δύναμις δύναται να αναχαιτίσει τα πράγματα, διότι το κίνημα τούτο προώρισται φαίνεται από τον Ύψιστον, άλλως ήτο αδύνατον να κάμει τοιαύτην απόφασιν το Έθνος… ταύτα παρακαλώ να είπητε εις την εξοχότητά του».
Ο Αρχιμανδρίτης Θεοδόσιος, με εντολή του ναυάρχου Τομπάζη, στέλνει την παρακάτω προκήρυξη στον Ορθόδοξο Κλήρο: «Σεβαστοί ιερείς και μοναχοί των Ορθοδόξων Χριστιανών δράξασθε των όπλων… και πορεύθητε κατά των βλασφήμων του Υψίστου… Μιμήθητε τον Μωϋσήν… τον Ιησούν του Ναυή… τον Ηλίαν… Εγέρθητε και ο Θεός των ισχυρών θα προηγηθεί. Ελευθερία πίστεως, ανεξαρτησία πατρίδος, ιδού η πολεμική ημών κραυγή. Προσεύχεσθε, ευλογήτε, μάχεσθε, ουδείς δε εξ αυτών μενέτω αμέτοχος εν τω ιερώ πολέμω».
Όλα τα φλάμπουρα και οι επαναστατικές σημαίες είχαν στη μέση τον Σταυρό. Ο Σταυρός ένωνε και εμψύχωνε τους αγωνιστές να προμαχωνται για την πατρίδα.
Όχι όμως μόνο στο ’21 αλλά σ’ όλες τις περιόδους της μακραίωνης ιστορίας του το Ελληνικό Έθνος αγωνίσθηκε για την Θρησκεία, για την Πατρίδα, για την Ελευθερία, για την Οικογένεια. Μια σύντομη αναδρομή στης ιστορίας μας τα βάθη θα πείσει κάθε απροκατάληπτο μελετητή. Κι όταν μπαίνουμε στην περιοχή του ιστορικού παρελθόντος, πρέπει, νομίζω, να κοντοκρατάμε τα βήματά μας και να αφουγκραζόμαστε μ’ ευλάβεια τον απόηχο των ιστορικών γεγονότων. Και για το ’21 είναι ανίκανος ο ιστορικός υλισμός να εξηγήσει το ψυχικό μεγαλείο και τις ασύλληπτες πράξεις αυτοθυσίας και αυταπαρνήσεως των ηρώων του. Αδυνατεί να εξηγήσει π.χ. το Μεσολόγγι, το Κούγκι, το Μανιάκι, την Αλαμάνα, το Ζάλογγο. Ποτέ τα οικονομικά και ταξικά συμφέροντα δεν κινούν τους ανθρώπους σε τέτοιες πράξεις αυτοθυσίας, δεν μπορούν να δημιουργούν Μεσολόγγι και Ζάλογγο. Η μονόπλευρη έρευνα του ιστορικού υλισμού συνθλίβει γεγονότα και πρόσωπα του παρελθόντος στην προσπάθειά της να τους δώσει ερμηνείες που προσαρμόζονται σε πολιτικές επιδιώξεις. Αλλά ο ιστορικός υλισμός πέφτει και σε άλλο ένα σφάλμα: χρησιμοποιεί σύγχρονα κριτήρια για την έρευνα της ιστορίας του παρελθόντος. Ο Αλέξανδρος Τσιριντάνης σε άρθρο του στο Περιοδικό «Συζήτησις», τεύχος του Ιανουαρίου 1977, έγραψε ότι: «Τα A PRIORI σχήματα δεν έχουν θέση στην Ιστορία. Η Ιστορία γράφεται APPO – STERIORI». Και νομίζω πως πρέπει να συμφωνήσουμε μαζί του.
Το ’21 δεν υπακούει σε δογματικούς τυφλοσούρτες, ούτε σε οικονομικές συνθήκες. Ούτε τα ταξικά συμφέροντα κατά κύριο λόγο, είναι τα προσδιοριστικά του ’21.
Στο ’21 πάλεψε και νίκησε η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ψυχή, που στάθηκε τότε η πρώτη και κύρια αιτία του ιστορικού μας γίγνεσθαι. Το ’21 ήταν υπόθεση των ΧΡΙΣΤΙΑΝΩΝ ΠΑΝΕΛΛΗΝΩΝ.
