Του Χρήστου Γ. Κτενά
Το προσφυγικό ζήτημα έχει πάρει τεράστιες διαστάσεις στην Ευρώπη και πολλές από αυτές είναι και πρωτοεμφανιζόμενες, αλλά και ιδιαίτερα προβληματικές στην ανάγνωση τους. Για παράδειγμα, πώς γίνεται η πλουσιότερη ομάδα χωρών του πλανήτη (η Ευρωπαϊκή Ένωση), με πάνω από 500 εκατομμύρια κατοίκους, να εμφανίζεται τρομαγμένη, απροετοίμαστη και, τελικά, απρόθυμη να απορροφήσει 1 ή και 2 εκατομμύρια πρόσφυγες από τη Συρία; Και, αντίθετα, να εκφράζεται δημόσια -και από έγκυρες και αξιοσέβαστες φωνές- ο φόβος ότι αυτοί οι πρόσφυγες αποτελούν «Δούρειο Ίππο» εξισλαμισμού της Ευρώπης;
Στο τελευταίο ζήτημα, όμως, έχουμε και την αντίθετη εικόνα, η οποία επίσης πρέπει να αναλυθεί κριτικά. Δηλαδή, τις βαπτίσεις μουσουλμάνων προσφύγων που φθάνουν στην Ευρώπη, οι οποίοι ασπάζονται τον Χριστιανισμό, δηλώνοντας ότι έτσι βρίσκουν την πραγματική αλήθεια. Είναι, όμως, αληθινή αυτή η θρησκευτική μεταστροφή ή μήπως είναι μια απελπισμένη επιλογή επιβίωσης και μια «επένδυση» ώστε να διασφαλίσουν την παραμονή τους στην Ευρώπη και την παροχή ασύλου;
Το γερμανικό παράδειγμα
Σύμφωνα με ρεπορτάζ του Associated Press, μόνο στην ενορία της Ευαγγελικής Εκκλησίας της Αγίας Τριάδος στο Βερολίνο το εκκλησίασμα έχει αυξηθεί από 150 πιστούς σε 600 μέσα στα τελευταία δύο χρόνια, εξαιτίας αυτών των μαζικών βαπτίσεων προσφύγων. Με καταγωγή κυρίως από το Ιράν και το Αφγανιστάν, οι πρόσφυγες ασπάζονται τον Χριστιανισμό έχοντας να αφηγηθούν κάθε είδους ιστορία. Για παράδειγμα, ο Μοχάμεντ Αλί Ζονουμπί, ένας ξυλουργός από το Σιράζ στο Ιράν, μιλά για το πώς ήταν κρυπτοχριστιανός στη χώρα του και αναγκάστηκε να διαφύγει στο εξωτερικό μαζί με την γυναίκα του και τα δύο του παιδιά, όταν άρχισε το καθεστώς να συλλαμβάνει φίλους του, επίσης κρυπτοχριστιανούς. Όπως λέει, η βάπτισή του στη Γερμανία είναι ένα νέο ξεκίνημα «και τώρα είμαστε ελεύθεροι – και, το πιο σημαντικό, είμαι ευτυχισμένος, καθώς τα παιδιά μου θα έχουν εδώ μέλλον και μπορούν να λάβουν μια καλή εκπαίδευση».
Ένας άλλος πρόσφατα βαπτισμένος, ο Vesam Heydari (που δηλώνει ειλικρινής Χριστιανός), μίλησε στο Associated Press με ευθύτητα: «Η πλειονότητα των Ιρανών εδώ δεν βαπτίζεται λόγω πίστης, απλώς θέλουν να μείνουν στη Γερμανία». Ο ίδιος είχε υποβάλει αίτημα για άσυλο στη Νορβηγία (όπου και είχε βαπτιστεί το 2009), αλλά οι εκεί Αρχές απέρριψαν το αίτημά του, καθώς δεν πείστηκαν ότι η επιστροφή του στο Ιράν ως Χριστιανού θα αποτελούσε κίνδυνο για τη ζωή του. Έτσι, μετακινήθηκε στη Γερμανία, για να υποβάλλει εκ νέου αίτημα ασύλου. Μάλιστα, ήταν επικριτικός για όσους Ιρανούς βαφτίζονται από σκοπιμότητα, καθώς κάτι τέτοιο κάνει ακόμα πιο δύσκολο για «εμάς, τους πραγματικούς διωκόμενους Χριστιανούς» να ενταχθούν σε καθεστώς ασύλου. Ειδικά οι Ιρανοί εμφανίζονται να κατέχουν αρκετά τη χριστιανική διδασκαλία, καθώς, όπως ακούγεται, υπάρχει στη χώρα τους ένα κρυφό, αλλά δυναμικό κύμα κρυπτοχριστιανισμού (με Ευαγγελική προσέγγιση) που ξεπερνά τους 500.000 πιστούς.
Από την πλευρά του, ο πάστορας της εκκλησίας της Αγίας Τριάδος, Gottfried Martens, παραδέχεται πως πράγματι υπάρχουν περιπτώσεις στροφής στον Χριστιανισμό ως επιχείρημα παροχής ασύλου, αλλά στην πράξη το 90% των νεοφώτιστων Χριστιανών συμμετέχει ενεργά στα εκκλησιαστικά δρώμενα και μετά τη βάπτισή του και πως «εγώ τους καλώ να έρθουν στον Χριστιανισμό, καθώς γνωρίζω πως όποιος το κάνει δεν θα μείνει ανεπηρέαστος».
Αν και δεν υπάρχει ακριβής καταγραφή του πόσοι πρόσφυγες έχουν βαπτιστεί στη Γερμανία τα τελευταία χρόνια (χώρα η οποία ήδη έχει μια μεγάλη μουσουλμανική κοινότητα 4 εκατομμυρίων, στην πλειονότητα τους Τούρκων μεταναστών), αντίστοιχα φαινόμενα έχουν καταγραφεί και σε άλλες ενορίες. Πάντως, ο Martens, ο οποίος προσφέρει ένα πρόγραμμα «ταχείας χριστιανικής κατήχησης» διάρκειας ενός τριμήνου, δηλώνει πως ήδη έχει 80 πρόσφυγες σε αναμονή για να βαπτιστούν. Και διαβεβαιώνει πως τόσο ο ίδιος όσο και οι πρεσβύτεροι της εκκλησίας συνομιλούν με τους ενδιαφερομένους και βεβαιώνονται πως η αλλαγή θρησκεύματος βασίζεται σε πραγματική πίστη και όχι στον φόβο. Αλλιώς «δεν τους βαπτίζω», καταλήγει.
Παρόμοια είναι και η κατάσταση σε μια λουθηρανική εκκλησία του Αμβούργου όπου ο εκεί πάστορας, Albert Babajan, έχει βαφτίσει δεκάδες πρόσφυγες σε μια δημοτική πισίνα. Όπως αναφέρει ο ίδιος, οι ενδιαφερόμενοι να ασπαστούν το Χριστιανισμό δηλώνουν απογοητευμένοι από το Ισλάμ και νιώθουν στην Ευρώπη ελεύθεροι να αναζητήσουν τις μεταφυσικές τους αγωνίες.
Μαζικές βαπτίσεις στην Ουαλία
Ακόμα μία βάπτιση πολλών προσφύγων έγινε στο Barry Island, ένα προάστιο του Κάρντιφ στην Ουαλία στο τέλος του φετινού Φεβρουαρίου. Συγκεκριμένα, η Εκκλησία Βαπτιστών του Tredegarville βάφτισε 40 νεαρούς Ιρανούς και Αφγανούς στη ακτή του Barry Island, σε μια δημόσια τελετή την οποία παρακολούθησαν πολλοί πιστοί οι οποίοι συμμετείχαν ως ανάδοχοι (σύμφωνα με την παράδοση των Βαπτιστών). Όπως δήλωσε ο αιδεσιμότατος Phylip Rees, που έκανε το μυστήριο, «…δεν συμβιβάζουμε το μήνυμα του Ευαγγελίου. Για εμένα ο καταλύτης (για την προσέγγιση των προσφύγων) ήταν όταν η σύζυγός μου και εγώ καλέσαμε ένα νεαρό ζευγάρι Ιρανών να μείνουν μαζί μας».
Η συγκεκριμένη εκκλησία έχει σταθεί κοντά σε μετανάστες και πρόσφυγες (όπως και σε φοιτητές από το εξωτερικό) εδώ και 13 χρόνια και πλέον το μεγαλύτερο μέρος του εκκλησιάσματος μιλά Φαρσί, δηλαδή την ιρανική γλώσσα. Σήμερα, η εκκλησία οργανώνει κάθε βδομάδα δύο συναντήσεις βιβλικής μελέτης, με περίπου 70 άτομα κοινό σε καθεμία. Η πρώτη συνάντηση είναι ένα εισαγωγικό πρόγραμμα παρουσίασης των βασικών χριστιανικών πιστεύω, ενώ η δεύτερη είναι μια μελέτη της Βίβλου προορισμένη να διδάξει τις αρχές μιας ενάρετης χριστιανικής ζωής. Όσο για τη μαζική βάπτιση που έγινε, δεν ήταν η μόνη, καθώς είχε προηγηθεί άλλη μία, λίγες εβδομάδες νωρίτερα, που επίσης έγινε δημόσια και μέσα στο καταχείμωνο. Άλλωστε, όπως είπε ο αιδεσιμότατος Rees, «…δεν θα βάφτιζα κάποιον που προβληματίζεται να βαπτιστεί στο παγωμένο νερό. Μάλιστα, είπα σε όσους επρόκειτο να βαπτιστούν ότι η τελετή θα γινόταν ακόμα και αν είχαμε θύελλα και έπρεπε να πάνε περπατώντας από το Κάρντιφ στο Barry Island».
Επικαλούνται και την πιθανότητα της εσχάτης των ποινών
Καθώς σε πολλές ισλαμικές χώρες η αλλαγή θρησκείας από το Ισλάμ είναι από παράνομη (επισύροντας μέχρι και την ποινή θανάτου) έως και βαρύς κοινωνικός στιγματισμός, οι πρόσφυγες και οι μετανάστες που βαφτίζονται Χριστιανοί στην Ευρώπη μπορούν να ισχυριστούν βάσιμα πως η επιστροφή στη χώρα τους τους θέτει σε σοβαρό κίνδυνο. Ενισχύοντας, έτσι, και το αίτημα για παροχή ασύλου σε ένα αυτοεπιβεβαιούμενο επιχείρημα. Μάλιστα, στη Γερμανία είναι συχνό φαινόμενο οι ιερωμένοι που κάνουν τις βαπτίσεις να καλούνται από τις αρμόδιες Αρχές (την Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Μετανάστευσης και Χορήγησης Ασύλου) ως μάρτυρες. Όπου τους ζητούν να αναφέρουν το κατά πόσο μετέχει στις εκκλησιαστικές τελετές ο νέος Χριστιανός και αν γνωρίζει καλά τον Χριστιανισμό. Από την πλευρά τους, οι ιερωμένοι αντιδρούν, καθώς νιώθουν πως ένα θέμα που αφορά τον πιστό και την Εκκλησία του ξαφνικά γίνεται θέμα των κρατικών Αρχών και ότι ο νεοφώτιστος Χριστιανός περνά από το κράτος υποδοχής ένα «τεστ πίστεως», κάτι απαράδεκτο για τη θρησκευτική του ελευθερία.
Τελικά, τι μπορεί κανείς να συμπεράνει από τις μαζικές αυτές βαπτίσεις προσφύγων και μεταναστών; Μπορούμε να αποκλείσουμε ότι πράγματι ανάμεσα στις εκατοντάδες χιλιάδες προσφύγων υπάρχουν αρκετοί που είχαν κάποια επαφή με τον Χριστιανισμό στη χώρα τους, την οποία, όμως, δεν μπορούσαν να αναδείξουν, λόγω καταπίεσης; Μπορούμε να αρνηθούμε ότι σε πολλές ισλαμικές χώρες (και κυρίως σε αυτές της Μέσης Ανατολής), όπου ο Χριστιανισμός έχει παράδοση χιλιετιών, υπάρχουν κρυπτοχριστιανοί αλλά και πολλές περιθωριακές θρησκευτικές δοξασίες οι οποίες έχουν αναμίξει χριστιανικά και ισλαμικά στοιχεία με παραδοσιακές τοπικές αντιλήψεις; Οπότε, όταν αυτοί οι άνθρωποι βρεθούν στη χριστιανική Ευρώπη, είναι ήδη επηρεασμένοι και σε πορεία να ασπαστούν τον Χριστιανισμό;
Από την αντίθετη πλευρά, ακόμα και αν πολλοί νεοφώτιστοι Χριστιανοί αυτού του τύπου ψεύδονται και ασπάζονται τον Χριστιανισμό μόνο και μόνο για να παραμείνουν στη Δύση, η πράξη τους χαρακτηρίζεται ως υποκρισία, κάτι όμως που δεν σπανίζει και στο χριστιανικό πλήθος. Τελικά, αν ο πόλεμος, η εμφύλια διαμάχη, η φτώχεια, η εξαθλίωση, η αναζήτηση μιας καλύτερης ημέρας καταλήγουν σε ωφελιμιστική αλλαγή θρησκείας, αυτό -κατά τη γνώμη μας- αναδεικνύει κυρίως το πόσο ζοφερό είναι το παρόν αυτών των ανθρώπων. Που είναι έτοιμοι να απαρνηθούν δημόσια τα θρησκευτικά πιστεύω τους (και ειδικά το Ισλάμ, που είναι ιδιαίτερα αυστηρό για τους «αλλαξοπιστήσαντες»), να αποβληθούν από τις τοπικές τους κοινωνίες και τις κοινότητες των προσφύγων και των μεταναστών στο εξωτερικό και να ζήσουν την αγωνία ενός διαρκούς ψεύδους στο όνομα της επιβίωσης. Μια κατάσταση, δηλαδή, ηθικού χάους που ο Χριστιανισμός και μπορεί και πρέπει να προστρέξει, ευελπιστώντας σε μια πραγματική πνευματική ένταξη και ανακούφιση.
