Της Στεφανίας Αναγνωστοπούλου
Το 1998 ο π. Αντώνιος Παπαδημητρίου, σε ηλικία μόλις 26 ετών, αποφάσισε να βγει από τον ναό (Άγιος Γεώργιος) όπου ήταν εφημέριος και να γνωρίσει το ποίμνιο του έξω από αυτόν, σε μια από τις πιο κακόφημες περιοχές της Αθήνας, στον Κολωνό. Όπως μας λέει, «ήταν παιδιά που, αντί να πηγαίνουν σχολείο, έκαναν χρήση και διακινούσαν ναρκωτικά, έκαναν κλοπές και άλλα παραβατικά πράγματα». Και συμπληρώνει: «Το μπάσκετ με βοήθησε ως ποιμαντικό μέσο για να πλησιάσω και να γνωρίσω τα παιδιά, να μου ανοίξουν την καρδιά τους». Θυμήθηκε τις κουβέντες ενός καθηγητή του, «αν γίνεις παπάς, παύεις να ζεις για τον εαυτό σου και ζεις για τον άλλον», και τότε αποφάσισε με προσωπική θυσία, αλλά, κυρίως, με αγάπη για τον συνάνθρωπο, να ξεκινήσει την δική του «Κιβωτό».
Η «Κιβωτός του Κόσμου», 18 χρόνια μετά, έφτασε να στηρίζει 485 παιδιά και τις οικογένειές τους (όσων έχουν). Είναι ένας φιλανθρωπικός οργανισμός μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, ειδικής προστασίας και μέριμνας μητέρας και παιδιού, που, όπως μας λέει ο π. Αντώνιος, βασίζεται αποκλειστικά στον εθελοντισμό. Τα κεντρικά είναι στην οδό Ζηνοδώρου 3 & Καλλικλέους στον Κολωνό. Εκεί υπάρχουν εστιατόρια όπου τρώνε τα παιδιά, ιατρεία, κοινωνικό φαρμακείο, κοινωνικό παντοπωλείο, οι υπηρεσίες των κοινωνικών λειτουργών, των ψυχολόγων και των παιδαγωγών, παιδικός σταθμός και νηπιαγωγείο, αίθουσες διδασκαλίας και μελέτης ελληνικών και ξένων γλωσσών, χώροι εκμάθησης H/Y, αίθουσα μουσικής και χώροι άθλησης. Άλλα τρία κτίρια στην Αθήνα, ένα στη Χίο και ένα στην Ήπειρο στηρίζουν παιδιά και γονείς.
Πώς αποφασίσατε να γίνετε ιερέας;
Θα έλεγα ότι δεν ήταν ακριβώς απόφαση, αλλά ήταν κλήση η ιεροσύνη. Με γέμιζαν πράγματα τα οποία δεν ήταν δημοφιλή για τα παιδιά της ηλικίας μου τότε. Με ενδιέφερε να κάνω πράγματα που είχαν σχέση με τη βοήθεια στον συνάνθρωπο. Παρόλο που προέρχομαι από πολύτεκνη, όχι πλούσια οικογένεια, μας δίδαξαν ότι αυτό που έχει αξία σε έναν άνθρωπο είναι το «είναι» του και όχι το «έχει» του.
Τι είναι η «Κιβωτός του Κόσμου» και σε ποιους απευθύνεται;
Στηρίζουμε τα παιδιά που είναι σε ανάγκη και κίνδυνο, από μηνών έως 18 ετών. Έχουμε πολλά ορφανά παιδιά με εισαγγελική παραγγελία. Αυτήν τη στιγμή το 80% είναι Ελληνόπουλα και 20% ξένα. Αυτό είναι η εκκλησία. Όταν έξω από αυτήν ζητήσει κάποιος βοήθεια, δεν θα του πω δώσε μου τα χαρτιά σου να δω ποιος είσαι, από πού είσαι, αλλά θα τον βοηθήσω. Όλοι έχουν ίση μεταχείριση, ανεξαρτήτως θρησκείας και εθνικότητας. Οι μονογονεϊκές οικογένειες είναι σε προτεραιότητα. Μητέρες κακοποιημένες, έγκυες, χωρίς υποστήριξη. Επίσης, στηρίζουμε και τους γονείς που δεν έχουν να πληρώσουν το ενοίκιό τους, παρέχοντας σπίτια και βοήθεια από το κοινωνικό παντοπωλείο μας. Τα παιδιά, όμως, δεν τα εγκαταλείπουμε μετά την ενηλικίωσή τους. Με το πρόγραμμα ημιαυτόνομης διαβίωσης, στηρίζουμε τον ενήλικα των 18 ετών, μέχρι να τελειώσει τις σπουδές του. Ακόμα και αυτά που δεν θα σπουδάσουν, από τα 15 τους τα εντάσσουμε σε εθελοντικό πρόγραμμα μιας τέχνης, οπότε, όταν ενηλικιωθούν, να μπορούν να εργαστούν κάπου και συνήθως τα προσλαμβάνουν σε δουλειές αμέσως, γιατί έχουν πειθαρχία και ευγένεια. Στηρίζουμε με κάθε τρόπο τις μητέρες, παρέχοντας ψυχολόγους και κοινωνικούς λειτουργούς, τις βοηθάμε να σπουδάσουν ή να μάθουν κάποια τέχνη απο υποτροφίες που μας παρέχουν διάφορες σχολές και τους προσφέρουμε νομική υποστήριξη για να μάθουν τα δικαιώματά τους.
Έχουμε πολλά ορφανά παιδιά με εισαγγελική παραγγελία. Αυτήν τη στιγμή το 80% είναι Ελληνόπουλα και 20% ξένα. Αυτό είναι η εκκλησία. Όταν έξω από αυτήν ζητήσει κάποιος βοήθεια, δεν θα του πω δώσε μου τα χαρτιά σου να δω ποιος είσαι, από πού είσαι, αλλά θα τον βοηθήσω
Πού στεγάζεστε;
Εκτός από τα κεντρικά μας, στον Κολωνό, από φέτος λειτουργεί κέντρο αστέγων στη Ζήνωνος, όπου στηρίζουμε ανθρώπους που θα έρθουν το βράδυ για να πάρουν ένα σακουλάκι κρύο φαγητό (φρούτο, γιαούρτι, γάλα) και να κάνουν το μπάνιο τους. Έχουμε στήσει εκεί ένα εργαστήρι, όπου μπορεί κάποιος να ασχοληθεί μία-δύο ώρες, και αυτό το κάναμε από πλευράς αξιοπρέπειας: για να μην αισθανθεί κανείς ότι του χαρίζουμε κάτι, αλλά επειδή δούλεψε και το δικαιούται. Θα του δώσουμε τότε κάποια χρήματα για να πάρει τα βασικά ή να κοιμηθεί κάπου. Έχουμε άλλα δύο κτίρια φιλοξενίας (Δραπετσώνα και Κολωνός) δυναμικότητας 80 κλινών. Στη Χίο έχουμε άλλο ένα κέντρο παιδικής μέριμνας, με κατεύθυνση τα ναυτικά επαγγέλματα. Τέλος, το οικοτροφείο μας στην Πωγωνιανή Ιωαννίνων, στην Ήπειρο (800 μ. από την Αλβανία), έχει 52 παιδιά και είναι αγροτικής κατεύθυνσης, όπου τα παιδιά έχουν ως στόχο και σκοπό να κάνουν τις οικογένειές τους και να παραμείνουν στην περιοχή, που έχει αδειάσει από πληθυσμό. Είναι παιδιά που δεν υπάρχει κανείς πίσω να τα περιμένει και για πρώτη φορά αισθάνονται ότι ταυτίζονται και ανήκουν σε έναν τόπο.
Πώς ξεκίνησε η «Κιβωτός» και τι εμπόδια συναντήσατε;
Το 1998 ήμουν ιερέας στον Ι. Ν. Αγίου Γεωργίου Ακαδημίας Πλάτωνος και απέναντι έμενα με την πρεσβυτέρα. Βλέπαμε καθημερινά, βράδυ κυρίως, παιδιά να ασχολούνται με παραβατικά πράγματα στην πλατεία, όπως διακίνηση ναρκωτικών κ.ά. Ήταν μια δύσκολη περιοχή, όπου δεν μπορούσες να κυκλοφορήσεις εύκολα. Πεισμώσαμε ότι πρέπει να γίνει κάτι, αφού δεν υπήρχε καμία πρόνοια του κράτους. Χωρίς σχέδιο, είπα να γνωρίσω το ποίμνιο έξω από την εκκλησία και άρχισα να σκαρφίζομαι τρόπους. Το μπάσκετ με βοήθησε ως ποιμαντικό μέσο για να πλησιάσω και να γνωρίσω τα παιδιά και να μου ανοίξουν την καρδιά τους. Τους βοηθήσαμε να βρουν τη χαμένη τους αυτοπεποίθηση και φώτιζα τη θετική τους πλευρά. Άρχισαν να κοινωνικοποιούνται και, το βασικότερο, άρχισαν ξανά το σχολείο, το οποίο είχαν παρατήσει. Με σόκαρε το γεγονός ότι υπήρχαν παιδιά που θα έπρεπε εκείνα να μαζέψουν τη μητέρα το βράδυ και όχι το αντίστροφο. Μιλάμε για γονείς αλκοολικούς, ναρκομανείς, με ψυχικές διαταραχές, αδύναμους να μεγαλώσουν τα παιδιά τους. Τα παιδιά άρχισαν να αυξάνονται και να αγκιστρώνονται πάνω μου όλο και πιο πολύ. Τους έδωσα το αίσθημα του «ανήκειν», λέγοντάς τους ότι ανήκουν στην ενορία, μια και αυτό τους πρόσφερε ασφάλεια.
Η εκκλησία, όμως, έκλεινε κάποια ώρα και, έτσι, ξεκίνησε η ιστορία της «Κιβωτού», νοικιάζοντας τον πρώτο μας χώρο: ένα καφενείο στην πλατεία. Όσα χρήματα διαθέταμε για τον σκοπό αυτό ήταν από τον φτωχό λαό, από μυστήρια που έκανα. Εγώ δεν δεχόμουν να πάρω χρήματα, όμως από φιλότιμο ήθελαν να προσφέρουν κάτι, γιατί έβλεπαν ό,τι κάναμε στη γειτονιά. Έφερναν τραπέζια, καρέκλες ή οτιδήποτε άλλο και χρήματα για τα παιδιά. Φτάσαμε, πλέον, να μη χωράμε στο καφενείο, αφού είχαν μαζευτεί περίπου 200 άτομα. Τρώγανε σε τέσσερις βάρδιες, για πρώτη φορά μαγειρεμένο φαγητό. Να φανταστείτε, γελούσαν και δεν είχαν δόντια, ήταν όλα σάπια, γιατί έτρωγαν απ’ έξω. Και ξεκινήσαμε…
Ποιοι είναι οι βοηθοί και οι συντελεστές του έργου σας και ποια είναι η βοήθεια του κράτους;
Βοηθοί είναι ο απλός ο κόσμος, που ξέρει και στηρίζει το έργο μας χρόνια τώρα και συνεισφέρει με διάφορους τρόπους. Από το να αφήσει τον οβολό του μέχρι το να γίνει εθελοντής. Έχουμε πάνω από 500 ενεργούς εθελοντές: ένα μεγάλο δίκτυο ιατρών, καθηγητών, δασκάλων, είτε που έχουν βγει στη σύνταξη, είτε που είναι φοιτητές, είτε κυρίες που διαθέτουν χρόνο να διαβάσουν τα παιδιά, να καθαρίσουν, να μαγειρέψουν. Δεν έχουμε βοηθηθεί ποτέ από το κράτος οικονομικά, υπάρχει όμως αναγνώριση από αυτό, με βραβεύσεις. Έχουμε βραβευτεί από την Ακαδημία Αθηνών ως η καλύτερη οργάνωση πάνω στη μέριμνα του παιδιού που βρίσκεται σε ανάγκη και κίνδυνο και από το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο κατά του ρατσισμού και της ξενοφοβίας. Η «Κιβωτός» έχει βγει το καλύτερο παράδειγμα στην Ελλάδα και στην Ευρώπη για το 2003 από την UNESCO, βραβεύτηκε από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και από άλλους οργανισμούς και φορείς. Ξέρετε, όλα αυτά δεν έχουν τόσο αξία για μένα ως ιερέα, αλλά έχουν την αξία της πιστοποίησης ότι εκεί γίνεται δουλειά ουσιαστική και μπορεί ο κόσμος να βοηθήσει.
Η Εκκλησία βοηθά τον ιεραποστολικό σας αγώνα;
Eκκλησία, εκτός από τους ιερείς και τη διοίκηση, είμαστε όλοι μας. Ο Αρχιεπίσκοπος μας επισκέπτεται συχνά, γνωρίζει το έργο, μάλιστα μας είπε ότι θα έπρεπε να υπάρχουν περισσότερες «Κιβωτοί» στην Αθήνα, όμως αυτό, ξέρετε, δεν μπορεί να γίνει με μαγικό τρόπο. Χρειάζεται κάποιος να το πάρει πάνω του, χρειάζονται χρήματα. Όμως, από την Εκκλησία του κράτους ακόμα δεν έχει γίνει κάτι. Μακάρι να γίνει. Από την άλλη, όμως, είμαστε σε συνεχή επαφή με τον Αρχιεπίσκοπο και αρκετές φορές έχω δώσει την τεχνογνωσία μου σε διάφορα θέματα που μου έχει ζητηθεί. Προτάθηκε, μάλιστα, από την Αρχιεπισκοπή να γίνει η «Κιβωτός» και ένα κέντρο εκπαίδευσης για τους νέους κληρικούς, που θα ήθελαν να πάρουν μια γεύση για το πώς μπορεί κάποιος να κάνει ένα νεανικό έργο στην ενορία του.
Γιατί έπρεπε να ξεκινήσετε από το «μηδέν» στην κατασκευή κτιρίων και δεν δόθηκε βοήθεια από την ακίνητη περιουσία της Εκκλησίας;
Το έργο αυτό δεν ήταν σχεδιασμένο. Δεν είχα στον νου μου, ότι «τώρα θα κάνω μια “Κιβωτό”», δεν υπήρχαν χρήματα. Υπήρχε μόνο η ανάγκη που αντιμετώπιζα μπροστά μου και είπα «τι κάνω τώρα εγώ»; Δεν είπαμε τότε ότι θα χρειαστούμε ένα κτίριο και δεν μπορούσα να φανταστώ ότι όλο αυτό θα έπαιρνε τέτοια έκταση. Στην αρχή μοιράστηκα το σπίτι των παιδιών, που ήταν… η πλατεία! Και μετά ήρθαν όλα. Η Εκκλησία θα πρέπει να προσφέρει οικονομικά περισσότερα στη νεολαία. Θα πρέπει να βγαίνει ένα πόσο για να στηρίζει τη νεολάια και να αποτελεί προτεραιότητα. Και το λέω αυτό, γιατί εμείς ξεκινήσαμε με το τίποτα.
Ποιο είναι το προσωπικό σας όφελος από την ασχολία σας με την «Κιβωτό»;
Το όφελος είναι ότι η γνώση μου έχει αυξηθεί πάρα πολύ. Λαμβάνω αγάπη και μεγαλύτερος μισθός είναι η χαρά αυτή, όταν παίρνεις ένα παιδί που κάποιοι το ονομάζουν «καμένο χαρτί» και μετά το βλέπεις να ανασταίνεται και το ξανακάνεις να παίζει, να γελάει. Γιατί μας έρχονται τσακισμένα πολλά από αυτά τα παιδιά! Είναι πολύ όμορφο να βλέπεις τα παιδιά, ποτισμένα καθημερινά από αγάπη και στοργή, να μεγαλώνουν, να ανθίζουν, όπως το σποράκι που γίνεται ολόκληρο δέντρο. Θα έλεγα ότι αυτό που ζούμε εμείς εδώ είναι μοναδικό. Δεν μπορεί να το ζήσει κανένας άλλος άνθρωπος. Γιατί έχει τέτοια δυσκολία και ταυτόχρονα τόση μοναδική χαρά και πληρότητα. Όταν είσαι μόνος στο σπίτι, σκέφτεσαι ότι έγινε κάτι που σε ξεπερνά. Ο Θεός είναι αγάπη και οι άνθρωποι φοβούνται να αγαπήσουν. Ο φόβος είναι λάθος, γιατί δείχνει ολιγοπιστία. Με ρωτάνε πολλοί: Δεν φοβήθηκες; Ναι, είχα φόβο, αλλά σκέφτηκα ότι εδώ γίνεται κάτι πολύ άδικο και ο Θεός δεν μπορεί να ευλογεί το άδικο. Από εκεί και πέρα ξεκινώ, πεισμώνω και ανοίγομαι. Πρέπει να είμαστε όλοι ενωμένοι στην Εκκλησία του Θεού. Το σώμα, αν χτυπήσει σε ένα σημείο, θα πονάει ολόκληρο. Έτσι θα πρέπει να είμαστε και εμείς μεταξύ μας: να στηρίζουμε ο ένας τον άλλον, κι ας μην μπορεί το κράτος τώρα.
