Toυ π. Αντώνιου Χρήστου, Εφημέριου του Ι.Ν. Κοιμήσεως Θεοτόκου Δικηγορικών Γλυφάδας
Όλοι -λίγο, πολύ- γνωρίζουμε για την περίοδο του Τριωδίου. Όλοι έχουμε ακούσει και ζήσει τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή, ιδιαιτέρως βέβαια τη Μεγάλη Εβδομάδα και το Πάσχα. Όμως από την Κυριακή του Πάσχα μεταβαίνουμε σε μια άλλη μεγάλη εκκλησιαστική περίοδο, που δυστυχώς δεν είναι και τόσο γνωστή στον πολύ κόσμο, όσον αφορά την έκτασή της και, κυρίως, τη βαθιά θεολογική και εκκλησιαστική αξία της. Δυστυχώς, ό,τι γνωρίζουμε για αυτήν είναι επιφανειακό, αποσπασματικό και σκόρπιο θα λέγαμε.
Ο κόσμος, φυσικά, έχει την ευθύνη του για τη συνήθη αδιαφορία που δείχνει, αλλά η μεγαλύτερη ευθύνη βαρύνει εμάς τους κληρικούς, την ποιμένουσα Εκκλησία γενικότερα, που δεν φροντίζουμε να κατηχήσουμε-διαφωτίσουμε τους πιστούς στον βαθμό και με τη συνέπεια που θα έπρεπε. Δεν πρέπει να ξεχνάμε, όμως, πως, αν υπάρχει Εκκλησία και ορθόδοξη πίστη, οφείλεται κυρίως στο γεγονός της Αναστάσεως και είναι περίεργο το γεγονός ότι δεν έχει προβληθεί η κατεξοχήν εορτάζουσα αναστάσιμη περίοδος της Εκκλησίας στον βαθμό που θα έπρεπε. Ασφαλώς είναι ένα θέμα που πρέπει να μας απασχολήσει όλους έντονα…
Ας εισέλθουμε, όμως, στο κυρίως θέμα μας και ας ασχοληθούμε, έστω συνοπτικά, με την περίοδο του Πεντηκοσταρίου.
Πεντηκοστάριο είναι το ομώνυμο λειτουργικό βιβλίο της Εκκλησίας που ξεκινάει από την Κυριακή του Πάσχα και εκτείνεται μέχρι την Κυριακή των Αγίων Πάντων (από την Κυριακή του Πάσχα μέχρι το Σάββατο της Διακαινησίμου θεωρείται μία ημέρα. Αυτό εξηγεί το γιατί στην Διακαινήσιμο Εβδομάδα καταργούνται η νηστεία και η γονυκλισία, συντέμνονται οι Ακολουθίες και γενικότερα καταργείται οτιδήποτε θρησκευτικό).
Στην ουσία, λοιπόν, η περίοδος του Πεντηκοσταρίου εκτείνεται συνολικά σε 8 εβδομάδες (57 ημέρες για την ακρίβεια):
Οι οκτώ Κυριακές της Πεντηκοστής με τις αντίστοιχες Ευαγγελικές περικοπές είναι:
α) Κυριακή του Θωμά (Ιωάννη κ΄ 17-31). Η καλή απιστία στο γεγονός της Αναστάσεως του Αποστόλου, που σημαίνει την αναζήτηση και την έρευνα που χρειάζεται για τη συνειδητή πίστη.
β) Κυριακή των Μυροφόρων (Μαρκ. ιε΄ 43-ιστ΄). Γιορτάζουν όλα τα δευτερεύοντα πρόσωπα που συμμετείχαν στην Αποκαθήλωση και την Ανάσταση του Κυρίου: Οι μυροφόρες γυναίκες, ο Ιωσήφ από Αριμαθαίας και ο Νικόδημος ο κρυφός Φαρισαίος, μαθητής με την περίφημη νυκτερινή θεολογική συζήτηση που σώζεται στο Ευαγγέλιο του Ιωάννου. Μας δείχνουν τη βεβαιότητα της Αναστάσεως με τη μαρτυρία τους από την εμπειρία από όσα είδαν με τα μάτια τους.
γ) Κυριακή του Παραλύτου (Ιωάνν. ε΄ 1-15). Παρουσιάζεται η θαυματουργική δύναμη του Κυρίου (την Τετάρτη αυτής της εβδομάδας είναι της Μεσοπεντηκοστής, 24 μέρες μετά το Πάσχα, ακριβώς στις μισές ημέρες δηλαδή πριν γιορτάσομε την Πεντηκοστή).
δ) Κυριακή της Σαμαρείτιδος (Ιωάνν. δ΄ 5-45). Προβάλλεται το πρόσωπο της Αγίας Φωτεινής της Ισαποστόλου, με τον περίφημο διάλογο που είχε με τον Κύριο στο φρέαρ του Ιακώβ όπου της αποκάλυψε την μεσσιανική Του ιδιότητα.
ε) Κυριακή του Τυφλού (Ιωάνν. θ΄ 1-38). Παρουσιάζεται η θαυματουργική δύναμη του Κυρίου, αφού δίνει το φως στο σκοτάδι, όπως έδωσε ζωή καταργώντας τον θάνατο (την Τετάρτη αυτής της εβδομάδας είναι η Απόδοση του Πάσχα και την Πέμπτη συμπληρώνονται 40 ημέρες από το Πάσχα. Γιορτάζεται η Ανάληψη του Κυρίου, το τέλος δηλαδή της επίγειας δράσης Του).
στ) Κυριακή των Αγίων Πατέρων της Α’ Οικουμενικής Συνόδου (Ιωάνν. ιζ΄ 1-13). Η Α’ Οικουμενική Σύνοδος, που ασχολήθηκε, εκτός από το δόγμα ότι ο Χριστός δεν ήταν κτίσμα, και με το πότε πρέπει να εορτάζεται το Πάσχα, απαγορεύοντας ταυτόχρονα τη γονυκλισία την Κυριακή ως ημέρα Αναστάσεως.
ζ) Κυριακή της Πεντηκοστής (Ιωάνν. ζ΄ 37-53, η’ 12). Η κάθοδος του Αγίου Πνεύματος, η αρχή της Οικονομίας του Παρακλήτου, θεωρείται από πολλούς η επίσημη ίδρυση της Εκκλησίας, κάτι που ισχύει ιστορικά, όμως θεολογικά η Εκκλησία υπήρχε πριν καν δημιουργηθεί ο κόσμος, στις τριαδολογικές σχέσεις των Τριών Προσώπων του Ενός και Μοναδικού Θεού.
η) Κυριακή των Αγίων Πάντων (Ματθ. ι΄ 32-38, ιθ΄ 27-30). Η Εκκλησία στηρίχθηκε και επεκτάθηκε πάνω στο αίμα των Μαρτύρων και των Αγίων. Κριτήριο της Εκκλησίας είναι η αγιότητα των μελών της και όλα αυτά στηρίζονται ακριβώς στην Ανάσταση του Κυρίου μας. Αλλιώς ο Χριστός θα ήταν απλώς ένας χαρισματικός διδάσκαλος και όλα αυτά που δίδαξε θα ήταν μια φιλοσοφία, που οι μετέπειτα μαθητές Του θα την απολυτοποιούσαν και θα την έκαναν θρησκεία. Όπως, όμως, είδαμε, ιδιαίτερα στην κάθε Κυριακή της περιόδου του Πεντηκοσταρίου, ο Θεός αποκαλύπτεται στον άνθρωπο και δεν είναι «ανακάλυψη», όπως πιστεύεται σε όλες τις άλλες θρησκείες και δοξασίες.
Κλείνοντας, πρέπει να τονίσουμε, για να το έχει υπόψη του ο κάθε αναγνώστης, πως ό,τι προσπαθήσαμε και αναφέραμε επιγραμματικά στο άρθρο μας για την περίοδο του Πεντηκοσταρίου κανονικά θέλει ολόκληρους τόμους εγκυκλοπαιδειών για να το εξαντλήσουμε. Άλλωστε, δεν μαθαίνεται, αλλά βιώνεται! Ας ζήσουμε αυτή την περίοδο, λοιπόν, έστω και τώρα. Ποτέ δεν είναι αργά, όσο τουλάχιστον έχουμε τα μάτια μας και κυρίως την καρδιά μας ανοιχτά… Από την άλλη, συνοψίζεται σε δύο λέξεις: Χριστός Ανέστη!
