Του Χρήστου Γ. Κτενά
Μια πολύ ενδιαφέρουσα έρευνα του Κέντρου Ερευνών Pew κυκλοφόρησε πρόσφατα, που εξετάζει πώς η θρησκευτική πίστη επηρεάζει την καθημερινότητα των Αμερικανών πολιτών. Η έρευνα προσφέρει έναν πλούτο στοιχείων, καθώς μελετά το πόσο θρήσκος είναι κανείς συγκρίνοντάς το με τι αποφάσεις παίρνει στη ζωή του και πώς συμπεριφέρεται, ενώ περιέχει στοιχεία για διαφορετικές θρησκείες και δόγματα, ανάμεσά τους για την Ορθοδοξία.
Ίσως το πιο σημαντικό εύρημα είναι ότι οι έντονα θρήσκοι (άρα και οι Χριστιανοί της κατηγορίας) δηλώνουν «πολύ ευτυχισμένοι» σε σημαντικά μεγαλύτερο ποσοστό, που φθάνει το 40%, από ό,τι οι λιγότερο θρήσκοι, που λένε το ίδιο κατά 29%. Αξίζει επίσης να πούμε ότι, ενώ το σύνολο των Χριστιανών δηλώνει πολύ ευτυχισμένο σε ποσοστό 34%, οι Ορθόδοξοι απαντούν το ίδιο σε ποσοστό 28%. Ακόμη, παρατηρήσιμη διαφορά εντοπίζεται και σε όσους δηλώνουν άθεοι, οι οποίοι αισθάνονται «πολύ ευτυχισμένοι» στο συγκριτικά χαμηλό 26% (πίνακας 1).
Μερικά ακόμη χαρακτηριστικά των πολύ θρήσκων είναι ότι προσφέρονται για εθελοντισμό περισσότερο, είτε μέσω της Εκκλησίας τους είτε γενικότερα, και πάλι με σημαντική διαφορά από τους όχι ιδιαίτερα θρήσκους και τους μη σχετιζόμενους με κάποια θρησκεία (πίνακας 2), ενώ ακόμη μεγαλύτερη είναι η διαφορά υπέρ τους σε ό,τι αφορά την προσφορά (χρημάτων και ειδών) σε φτωχούς (πίνακας 3).
Άλλο σημείο διαφοράς είναι ότι οι έντονα θρήσκοι δηλώνουν κατά 42% ότι «διαλογίζονται για να αντιμετωπίσουν το στρες» σε σχέση με το 26% των όχι ιδιαίτερα θρησκευομένων ή το 24% των μη σχετιζομένων με θρησκεία. Κατά πάσα πιθανότητα, οι έντονα θρήσκοι απαντούν σε μεγάλο ποσοστό ναι στον «διαλογισμό» εννοώντας κυρίως την προσευχή, καθώς το 63% των Χριστιανών (που είναι και η μεγάλη πλειονότητα στις ΗΠΑ) δηλώνει ότι αυτή είναι βασικό στοιχείο της θρησκευτικής τους ταυτότητας.
Στο ίδιο θέμα, η ουσία τού να είναι κανείς Χριστιανός είναι για τους πιστούς κυρίως το να πιστεύουν στον Θεό, να είναι ευγνώμονες για όσα έχουν, να συγχωρούν, να είναι ειλικρινείς και να προσεύχονται συχνά, ενώ σε πολύ χαμηλότερη θέση (ποσοστιαία) εμφανίζεται η προσέλευση στην εκκλησία (μόλις το 35% το θεωρεί βασικό στοιχείο) (πίνακας 4). Όμως όταν έρχεται ή ώρα για μια κρίσιμη απόφαση, οι έντονα θρήσκοι βασίζονται πάρα πολύ στην προσευχή, που θα τους προσφέρει τη σχετική καθοδήγηση (έτσι δηλώνει το 86% αυτής της κατηγορίας), ενώ το 33% βρίσκει σημαντική τη συμβουλή ενός θρησκευτικού ηγέτη, ποσοστό τετραπλάσιο από εκείνο των όχι ιδιαίτερα θρήσκων (πίνακας 5).
Γενικότερα, οι έντονα θρήσκοι είναι πολύ περισσότερες γυναίκες από ό,τι άνδρες (62% με 28% αντίστοιχα), μια μεγάλη διαφορά από τους όχι ιδιαίτερα θρήσκους, που ισορροπούν σε ό,τι αφορά το φύλο (51% άνδρες, 49% γυναίκες). Επίσης -πάντα σύμφωνα με τα στοιχεία του Pew- οι έντονα θρήσκοι είναι πιο μεγάλης ηλικίας από τους όχι ιδιαίτερα θρήσκους, με χαρακτηριστική τη διαφορά στη νέα γενιά, όπου στο σύνολο των έντονα θρήσκων μόλις το 14% είναι ηλικίας από 18 έως 29, ενώ στους όχι ιδιαίτερα θρήσκους το ποσοστό αυτό είναι στο 26%, δηλαδή στο αναμενόμενο μερίδιο του συγκεκριμένου ηλικιακού εύρους. Αξιοσημείωτο είναι ότι οι έντονα θρήσκοι είναι πιο συντηρητικοί πολιτικά (το 51% ψηφίζει Ρεπουμπλικάνους, ενώ, τελείως αντίθετα, το 52% των όχι ιδιαίτερα θρήσκων ψηφίζει Δημοκρατικούς). Τέλος, οι έντονα θρήσκοι βρίσκονται πιο συχνά με τους συγγενείς τους, συγκρινόμενοι τόσο με τους όχι ιδιαίτερα θρήσκους όσο και με εκείνους που δηλώνουν άθεοι.
Τα σημεία ομοιότητας
Αν και η θρησκεία παίζει σημαντικό ρόλο στην καθημερινότητα, η έρευνα του κέντρου Pew δεν διαπιστώνει συσχέτιση της έντασης της θρησκευτικότητας με το πόσο υγιεινά ζει κανείς, ασκείται ή προσέχει τη διατροφή του. Στο ερώτημα «πόσο ικανοποιημένοι είστε από την υγεία σας», παρότι δεν καταγράφονται μεγάλες διαφορές μεταξύ θρησκειών ή θρησκευτικής έντασης, στην απάντηση «πολύ» πρωτεύουν οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί (55%), οι μουσουλμάνοι (57%) και οι ινδουιστές (55%), ενώ το πιο χαμηλό ποσοστό είναι εκείνο των Μαρτύρων του Ιεχωβά (39%).
Επίσης, δεν υπάρχει σημαντική διαφορά μεταξύ έντονα θρήσκων και όχι ιδιαίτερα θρήσκων σε ό,τι αφορά το πόσο συχνά χάνουν την ψυχραιμία τους ή στο αν είπαν πρόσφατα έστω και ένα τυπικό ψέμα. Ενδιαφέρον είναι ότι οι δύο κατηγορίες δεν διακρίνονται σε ζητήματα κοινωνικής ευαισθητοποίησης. Για παράδειγμα, η σχέση με τη θρησκεία δεν αλλάζει το αν ανακυκλώνουν, αν προτιμούν στις αγορές τους προϊόντα εταιρειών που σέβονται το περιβάλλον ή αν πληρώνουν καλά τους εργαζομένους τους.
Συμπέρασμα; Η έρευνα του Pew καταδεικνύει ότι η θρησκευτική πίστη, αν και δεν καθορίζει κάθε παράμετρο της κοινωνικής και της προσωπικής συμπεριφοράς, θα προσφέρει, όταν είναι ισχυρή, μια συγκριτικά αυξημένη αίσθηση ευτυχίας, θα ωθήσει τον πιστό σε μεγαλύτερη προσφορά προς εκείνους που έχουν ανάγκη και θα τον καθοδηγήσει στις σημαντικές αποφάσεις της ζωής του. Αναδεικνύεται δηλαδή μια έντονα βιωματική σχέση όσων δηλώνουν «έντονα θρήσκοι» με την πίστη τους, που την εφαρμόζουν στον εαυτό τους και στον περίγυρό τους και δεν μένουν απλώς στην τυπική διακήρυξη.
