Του Χρήστου Γ. Κτενά
Είχαμε γράψει για το πώς δημοσκοπικές έρευνες στις ΗΠΑ αποκάλυπταν πως οι έντονα θρησκευόμενοι νιώθουν και πιο ευτυχισμένοι. Σήμερα, μια επιδημιολογική έρευνα από επιστήμονες της Σχολή Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου Harvard, βρίσκει μια εντυπωσιακή συσχέτιση μεταξύ προσδόκιμου ορίου ζωής αλλά και επικίνδυνων ασθενειών με τη συμμετοχή σε θρησκευτικές τελετές. Συγκεκριμένα, έρευνα που δημοσιεύθηκε στις 16 Μαΐου 2016 στο επιστημονικό περιοδικό JAMA Internal Medicine (από τα πιο γνωστά στον ιατρικό χώρο), διαπιστώνει πως γυναίκες που μετείχαν σε θρησκευτική τελετή (π.χ. μια Θεία Λειτουργία, αν μιλάμε για Χριστιανισμό) πάνω από μία φορά την εβδομάδα είχαν σημαντικά χαμηλότερη πιθανότητα να πεθάνουν από εκείνες που δεν μετείχαν καθόλου!
Το εύρος της μελέτης ήταν 16 χρόνια, με στοιχεία από το 1996 έως το 2012, όπου καταγράφηκε η κατάσταση της υγείας και οι συνήθειες 74.534 γυναικών στις ΗΠΑ. Στο τέλος της μελέτης είχαν καταγραφεί 13.537 θάνατοι (από την αρχική ομάδα), ανάμεσά τους 2.721 από καρδιοαγγειακά προβλήματα και 4.479 από καρκίνο. Η έρευνα διαπίστωσε ότι οι εκκλησιαζόμενες γυναίκες (με μέτρο την συμμετοχή πάνω από μία φορά την εβδομάδα σε θρησκευτική τελετή) είχαν 33% χαμηλότερη θνησιμότητα (από κάθε αίτιο) από εκείνες που δεν είχαν καμία σχετική συμμετοχή. Μάλιστα, βρέθηκε ότι οι θρησκευόμενες, όπως θα μπορούσαμε να τις χαρακτηρίσουμε, γυναίκες είχαν μειωμένο κίνδυνο θανάτου από καρδιαγγειακά κατά 27% και από καρκίνο κατά 21%, ενώ συνολικά είχαν πέντε μήνες μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής σε σχέση με εκείνες που δεν πήγαιναν καθόλου σε κάποια τελετή.
Η έρευνα διαπίστωσε ότι οι εκκλησιαζόμενες γυναίκες (με μέτρο την συμμετοχή πάνω από μία φορά την εβδομάδα σε θρησκευτική τελετή) είχαν 33% χαμηλότερη θνησιμότητα (από κάθε αίτιο) από εκείνες που δεν είχαν καμία σχετική συμμετοχή.
Οι παραμετροποιήσεις
Βέβαια, στα συμπεράσματα αυτά οι ερευνητές κατέληξαν κάνοντας και τις αναγκαίες παραμετροποιήσεις και προσαρμογές, ανάλογα με διάφορους επιβαρυντικούς παράγοντες για την υγεία που μπορεί να είχε κάθε γυναίκα.
Οπως δήλωσε ο καθηγητής επιδημιολογίας του Harvard Tyler VanderWeele, από τους συγγραφείς της έρευνας, «τα αποτελέσματα υποδεικνύουν πως μπορεί να υπάρχει κάτι σημαντικό στη συμμετοχή σε θρησκευτικές τελετές, πέρα βέβαια από την πνευματική ανάταση του καθενός. Μέρος της ωφέλειας μιας τέτοιας συμμετοχής φαίνεται ότι είναι η βελτιωμένη κοινωνική υποστήριξη, η αποτροπή από το συνήθειο του καπνίσματος, η μείωση της κατάθλιψης, ενώ γενικότερα φαίνεται ότι βοηθά τους ανθρώπους να αναπτύξουν μια πιο ελπιδοφόρα και αισιόδοξη θεώρηση της ζωής».
Φυσικά, η έρευνα έχει τους περιορισμούς της. Διεξήχθη σε Αμερικανίδες γυναίκες νοσοκόμες (καθώς είναι αρκετά συνηθισμένο να μελετάται το ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό, που είναι πρόθυμο να συνεισφέρει σε τέτοιες έρευνες), οι οποίες ανήκουν σε παρεμφερείς κοινωνικές και εισοδηματικές ομάδες, ενώ οι περισσότερες ήταν λευκές και χριστιανικής πίστεως (κυρίως καθολικές και προτεσταντικών δογμάτων). Αρα τα συμπεράσματα της έρευνας δεν μπορούν αυτή τη στιγμή να γενικευθούν για ένα ευρύτερο πληθυσμό. Ακόμα, μιας και η συμμετοχή σε μια θρησκευτική τελετή δεν είναι το μόνο μέτρημα θρησκευτικότητας (που έχει και πολλές ιδιωτικές πτυχές), δεν είναι δόκιμο να κάνουμε μια ευθεία σύνδεση της έντασης της πίστης με θέματα υγείας.
Θετική αίσθηση
Τι μπορούμε να υποθέσουμε εμείς; Πως, έστω και με το συγκεκριμένο πλαίσιο αναφοράς της συγκεκριμένης έρευνας, αλλά και από παρεμφερή στοιχεία, φαίνεται πως η θρησκευτική πίστη και η ενεργή συμμετοχή στις αντίστοιχες τελετουργίες προσφέρει μια πιο θετική αίσθηση γύρω από τη θεώρηση της ζωής. Ακόμα, η ένταξη σε μια ομάδα με βασικό στοιχείο την κοινή πίστη παρέχει ένα ανακουφιστικό κοινωνικό πλαίσιο, εντός του οποίου ο πιστός απολαμβάνει πνευματική αλλά και πιθανά πρακτική υποστήριξη. Ετσι, ο θρησκευόμενος διαφαίνεται να βιώνει την καθημερινότητά του με λιγότερο στρες (έχοντας, μάλιστα, βρει απαντήσεις στην υπαρξιακή του αγωνία), οπότε βελτιώνει την ποιότητα της ζωής του, την υγεία του, όπως και το αίσθημα αυτοεκπλήρωσης, σε βαθμό μετρήσιμο και σημαντικό. Οπως καταλήγει και η έρευνα των Αμερικανών επιστημόνων, «η θρησκεία και η πνευματικότητα μπορεί να είναι ένας μέχρι σήμερα υποβαθμισμένος πόρος, τον οποίον οι γιατροί θα μπορούσαν, σε συνεργασία με τους ασθενείς τους, να εξερευνήσουν».
