Του Χρήστου Γ. Κτενά
Είναι δυνατόν οι βιβλικές ιστορίες να γίνουν μια πολύβουη και πολύχρωμη Ντίσνεϋλαντ; Δηλαδή ένα τεράστιο πάρκο διασκέδασης για τους πιστούς; Κι όμως αυτό ήδη συμβαίνει στο εξωτερικό και δείχνει να εξελίσσεται ως τάση. Τα θρησκευτικά θεματικά πάρκα λοιπόν προσελκύουν εκατοντάδες χιλιάδες επισκέπτες που θέλουν να δουν από κοντά όσα μέχρι τώρα διάβαζαν στη Βίβλο. Και η ποικιλία των θεαμάτων κάθε άλλο παρά μικρή είναι!
Ark Encounter
Έτσι ονομάζεται ένα πάρκο με κεντρικό θέμα την Κιβωτό του Νώε, το οποίο λειτουργεί κοντά στην πόλη Williamstown στην πολιτεία Κεντάκι των ΗΠΑ. Κεντρικό έκθεμα είναι μια τεράστια ξύλινη «Κιβωτός του Νώε», σε φυσικό μέγεθος όπως δηλώνεται, με 155 μέτρα μήκος, 25 πλάτος και 16 ύψος. Η κιβωτός έχει στο εσωτερικό της αναπαραστάσεις με διάφορα ζεύγη ζώων, ανάμεσα τους και δεινόσαυροι! Το 2ο κατάστρωμα έχει και διόραμα του Νώε με την οικογένεια του να προσεύχονται, ενώ το 3ο κατάστρωμα έχει μια μόνιμη έκθεση της βιβλικής αφήγησης και το πώς αυτή μπορεί να εξελίχθηκε. Στο ένα πλάι της Κιβωτού υπάρχει μια μεγάλη κατασκευή με σκάλες, ασανσέρ και τουαλέτες για την εξυπηρέτηση των επισκεπτών, όπως και ένα κατάστημα δώρων αλλά και ένα εστιατόριο με το όνομα «Η κουζίνα της Εμζάρα», το βιβλικό δηλαδή όνομα της γυναίκας του Νώε.
Το θεματικό πάρκο του Ark Encounter φιλοξενεί επίσης ένα ζωολογικό κήπο με άγρια ζώα, που ονομάζεται «Η κορυφή του Αραράτ», όπως και μια σειρά από άλλες ψυχαγωγικές και εμπορικές εγκαταστάσεις, ενώ σχεδιάζεται η επέκταση του με ένα βιβλικό χωριό, ένα κάστρο και άλλα διοράματα που θα απλώνονται σε εκατοντάδες στρέμματα.
Η όλη κατασκευή είναι πολύ νέα, καθώς άνοιξε τις πύλες της μόλις φέτος τον Ιούλιο, ενώ οι επισκέπτες είναι περίπου 5.000 ημερησίως. Το ενδιαφέρον είναι πως η κατασκευή που κόστισε περίπου 100 εκατομμύρια δολάρια, χρηματοδοτήθηκε εν μέρει με δωρεές, παραχωρήσεις γης, φορολογικά κίνητρα και ομολογιακά δάνεια από την γειτονική πόλη και την πολιτεία του Κεντάκι καθώς αναμένεται πως στην ολοκλήρωση της, θα έχει πάνω από ενάμιση εκατομμύριο επισκέπτες το χρόνο και θα έχει δημιουργήσει περίπου 900 νέες θέσεις εργασίας. Επίσης, πολλοί χορηγοί βοήθησαν στη συγκέντρωση των κεφαλαίων, με μεγάλο μέρος τους να προέρχεται από προτεσταντικούς κύκλους οι οποίοι θέλουν να στηρίξουν την διάδοση των βιβλικών κειμένων. Ο κύριος στόχος τους βέβαια είναι να αντιπαλέψουν την θεωρία της Εξέλιξης και την θεωρία του Bing Bang, οπότε η προώθηση βιβλικών εκθεμάτων είναι η ιδανική πλατφόρμα. Ο βασικός χορηγός όμως και εμπνευστής του πάρκου είναι η οργάνωση «Answers in Genesis» (Απαντήσεις από τη Γένεση), μια ομάδα από χριστιανούς της απολογητικής παράδοσης, που πιστεύουν σε μια κυριολεκτική ανάγνωση της Βίβλου. Η ομάδα αυτή των «δημιουργιστών» ήδη λειτουργεί στο Κεντάκι (σε κοντινή απόσταση από το θεματικό πάρκο) το «Μουσείο της Δημιουργίας», το οποίο παρουσιάζει ένα μοντέλο της εξέλιξης της Γης, σύμφωνα με τις αντιλήψεις της. Το μουσείο επισκέπτονται περίπου 300.000 άτομα το χρόνο, για να δουν μια συλλογή από απολιθωμένα και ταριχευμένα ζώα, διοράματα και απεικονίσεις που περιγράφουν τη δημιουργία του κόσμου πριν από 6.000 χρόνια (καθώς αυτή τη χρονολόγηση δέχονται). Το μουσείο πάντως έχει δεχθεί αυστηρότατες κριτικές, ότι προτείνει μια ιδιόμορφη κοσμολογική ερμηνεία παραποιώντας επιστημονικά στοιχεία.
Η σταύρωση στην Tierra Santa
Στην άλλη άκρη της αμερικανικής ηπείρου, στο Μπουένος Άιρες της Αργεντινής, συναντάμε μια διαφορετική εκδοχή χριστιανικού θεματικού πάρκου. Το Tierra Santa συμπληρώνει ήδη μια 15ετία λειτουργίας και στα εκθέματα του περιλαμβάνονται πάνω από 30 αναπαραστάσεις διαφόρων σκηνών από τη Βίβλο. Η πιο έντονη και εντυπωσιακή είναι βέβαια αυτή της σταύρωσης του Ιησού, όπου αρκετές φορές τη μέρα ένας «αιμόφυρτος» ηθοποιός αναπαριστά την πορεία προς το Γολγοθά, μεταφέροντας ένα σταυρό ενώ τον μαστιγώνουν «Ρωμαίοι στρατιώτες». Οι επισκέπτες μπορούν να περπατήσουν στους δρόμους της βιβλικής Ιερουσαλήμ, να περάσουν από το «Τείχος των δακρύων» και να δουν διάφορα επεισόδια από την ζωή του Χριστού, αλλά και την Έξοδο από την Αίγυπτο κ.α.
Στο κέντρο του πάρκου ένα μεγάλο άγαλμα του Ιησού, ύψους 12 μέτρων προβάλλει μέσα από ένα λόφο κάθε ώρα, σε μια μάλλον άτυχη απόπειρα δημιουργίας δέους. Ακόμη, θα δει κανείς και αγάλματα όπως του Πάπα Ιωάννη Παύλου του Β΄ αλλά και της Μητέρας Τερέζας, καθώς το κοινό είναι στην πλειονότητα του καθολικό. Φυσικά το πάρκο έχει και τις ανάλογες υποδομές ψυχαγωγίας και εστίασης, αλλά και παιχνίδια για τα παιδιά.
Holy Land Experience
Επιστρέφοντας στις ΗΠΑ, στο Ορλάντο της Φλόριντα βρίσκουμε το πάρκο «Holy Land Experience», το οποίο απευθύνεται περισσότερο στις νεαρές ηλικίες και λειτουργεί από το 2001. Και εδώ βρίσκουμε στατικές αλλά και ζωντανές αναπαραστάσεις και διοράματα βιβλικών ιστοριών. Ο επισκέπτης μπορεί να δει τον «Ναό του Σολόμωντα», το «Γολγοθά με τη Σταύρωση», ενώ στη βάση του «λόφου του Γολγοθά» υπάρχει ο κενός «τάφος του Ιησού». Επίσης υπάρχει μια «αγορά της Ιερουσαλήμ» με ένα πανδοχείο, ένα ξυλουργείο και ένα σιδηρουργείο, ενώ όταν ο επισκέπτης πεινάσει μπορεί να γευματίσει στα εστιατόρια «Εσθήρ» και «Μάρθα», ή στο «Τελευταίο σνακ»! Στη συνέχεια μπορεί να περάσει από τον «κήπο της Γεσθημανή», ενώ θα δει συναυλίες με χριστιανικά τραγούδια, όπως και ένα σώου με σιντριβάνια και φωτιστικά.
Στο πάρκο υπάρχει και ένα θέατρο 2.000 θέσεων όπου γίνονται δραματοποιημένες βιβλικές παραστάσεις, κυρίως με τα πάθη του Ιησού, ενώ τελούνται και θείες λειτουργίες, βαπτίσεις, συγκεντρώσεις προσευχής και άλλες εκδηλώσεις. Η εμπορική φύση του πάρκου συμπληρώνεται από βιβλιοπωλεία και διάφορα καταστήματα με εκείνο των ειδών δώρου να λέγεται «Οι θησαυροί του Σολόμωντα». Όλη η εγκατάσταση ανήκει σε μια χριστιανική εκκλησία, προτεσταντικής αντίληψης, η οποία δηλώνει ότι στόχος της είναι να διαδώσει το μήνυμα του Χριστού προσφέροντας βιβλική επιμόρφωση ώστε ο επισκέπτης «να κατανοήσει μέσα από τα εκθέματα τις ιστορικές πηγές του Χριστιανισμού».
Κιτς ή πίστη;
Τα θεματικά αυτά δεν είναι τα μοναδικά στον κόσμο, καθώς παρόμοια, αν και μικρότερα σε έκταση, συναντάμε σε αρκετές ακόμη χώρες, ενώ και άλλα ετοιμάζονται να ανοίξουν. Για παράδειγμα ένα ακόμη πάρκο με μια τεράστια Κιβωτό του Νώε σχεδιάζεται στον Καναδά, στο Saskatchewan, με το έργο να χρηματοδοτείται από κινέζους επενδυτές.
Το ερώτημα βέβαια που αναδεικνύεται είναι τι ακριβώς αντιπροσωπεύουν όλες αυτές οι εγκαταστάσεις. Σίγουρα είναι μια ακόμη εμπορική δράση στο χώρο της μαζικής ψυχαγωγίας, που πατά στην χριστιανική πίστη για να στήσει μια επικερδή δράση. Όπου συνδυάζοντας κλασικές συνταγές από άλλα θεματικά πάρκα, με αναπαραστάσεις σε φυσικό μέγεθος και θεατρικά δρώμενα, στήνουν ένα φαντασιακό σκηνικό που θα καταλήξει σε καλές εισπράξεις από τα εισιτήρια, τα εστιατόρια, τα σουβενίρ, τα βιβλία και τις δωρεές. Αυτό το εμπόριο όμως ντύνεται τις περισσότερες φορές με το κιτς, συνδέεται όπως φαίνεται σε μερικές περιπτώσεις με ιδιόμορφες θρησκευτικές θεωρήσεις και προτεσταντικές κυρίως αντιλήψεις, και καταλήγει σε ένα φανταχτερό σώου, που μάλλον απέχει σημαντικά από την ουσία της χριστιανικής πίστης και των διδαγμάτων της. Τελικά, οι χριστιανικές Ντίσνεϋλαντ ούτε τις αυθεντικές μπορεί να συναγωνιστούν σε θέαμα, ούτε κάποιο ιδιαίτερο παιδαγωγικό ή ενημερωτικό χαρακτήρα έχουν, πέρα βέβαια από την οπτικοποίηση των βιβλικών αφηγήσεων δηλαδή τη στόχευση στην εικόνα και όχι στο Λόγο.
