Του Χρήστου Γ. Κτενά
Πάνω από 20 τζαμιά και χώρους λατρείας έχει κλείσει η γαλλική κυβέρνηση μέσα στο 2016, εξαιτίας των εξτρεμιστικών κηρυγμάτων που γίνονταν εκεί και προωθούσαν τη ριζοσπαστικοποίηση των μουσουλμάνων. Όπως αναφέρει και το France 24, περίπου 120 τζαμιά σε όλη τη γαλλική επικράτεια είναι ύποπτα για ανάλογη προπαγάνδα, δηλαδή περίπου το 5% των σχεδόν 2.500 που λειτουργούν στη χώρα. Μάλιστα, στις 2 Νοεμβρίου έκλεισαν τέσσερα τζαμιά στο Παρίσι, με βάση τον νόμο περί καταστάσεως εκτάκτου ανάγκης, που έχει επιβληθεί εδώ και πολλούς μήνες, ενώ νέα κλεισίματα αναμένονται τους επόμενους μήνες.
Η κίνηση αυτή της γαλλικής κυβέρνησης έχει βέβαια ως αφετηρία τις μεγάλες τρομοκρατικές επιθέσεις στο Παρίσι και στη Νίκαια το 2015 και το 2016, με εκατόμβες νεκρών, αλλά και τις πολλές άλλες, μικρότερης έκτασης, αλλά εξίσου σοβαρές, ενέργειες που έχουν καταγραφεί. Επιθέσεις που έδειξαν με τον χειρότερο τρόπο πως η σύγχρονη ισλαμική φονταμενταλιστική τρομοκρατία αποτελείται κυρίως από εγχώριους τζιχαντιστές, που λαμβάνουν όμως βοήθεια και εκπαίδευση από το εξωτερικό. Τζιχαντιστές που ίσως άκουσαν για πρώτη φορά τα εξτρεμιστικά κηρύγματα σε κάποιο τζαμί, το οποίο από οίκος προσευχής είχε μετατραπεί σε κέντρο φανατικών, αποξενώνοντας τους μετριοπαθείς πιστούς του Ισλάμ.
Μια κατάσταση που προβληματίζει γενικότερα για τον τρόπο λειτουργίας των τζαμιών, κάτι που ανέφερε και πριν από λίγες ημέρες και ο Αρχιεπίσκοπος κ. Ιερώνυμος σε τηλεοπτική του συνέντευξη, αναρωτηθείς τι θα διδάσκεται στο υπό ανέγερση τζαμί στον Βοτανικό, ποιος θα το διοικεί κ.λπ., δηλώνοντας τις επιφυλάξεις του, προς το παρόν τουλάχιστον.
Τα τζαμιά του φανατισμού
Η ανησυχία της γαλλικής κυβέρνησης για το τι ακριβώς συμβαίνει στα τζαμιά της χώρας φάνηκε και από τις δηλώσεις του πρωθυπουργού Μανουέλ Βαλς ότι πρέπει να επανεξεταστεί το καθεστώς χρηματοδότησής τους από ξένα κράτη και ότι αυτή πρέπει να την αναλάβει ένα γαλλικό ίδρυμα. Την πρόταση αυτή έχει εξετάσει και υιοθετήσει και το CFCM, το Γαλλικό Συμβούλιο Ισλαμικής Πίστης, το οποίο εκπροσωπεί μια σειρά από περιφερειακές οργανώσεις και συζητά με το γαλλικό κράτος για θέματα ισλαμικής θρησκείας και παιδείας.
Προς το παρόν, η λειτουργία των γαλλικών τζαμιών στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στις εισφορές των πιστών της χώρας, αλλά σημαντικά ποσά προσφέρουν και η Αλγερία, το Μαρόκο, η Σαουδική Αραβία αλλά και η Τουρκία!
Επίσης, ο Γάλλος υπουργός Εσωτερικών, Μπερνάρ Καζνέβ, ζήτησε να γίνεται εκπαίδευση των ιμάμηδων σε γαλλικά ιδρύματα, ώστε να υπάρχει ο σχετικός έλεγχος και να δίδεται έμφαση στις δημοκρατικές αρχές.
Προς το παρόν, αρκετές εκατοντάδες ιμάμηδες προέρχονται από αραβικές χώρες, με αποτέλεσμα να μην είναι σαφές ποιος τους καλεί, τι έκφανση του Ισλάμ αντιπροσωπεύουν, τι διδάσκουν, ενώ αμφισβητείται και το πόσο καλά γαλλικά γνωρίζουν και το πόσο ενταγμένοι είναι οι ίδιοι σε μια δυτική, φιλελεύθερη κοινωνία.
Η κατάσταση περιπλέκεται καθώς η πολυμορφία της ισλαμικής πίστης, με τους διάφορους εσωτερικούς διαχωρισμούς (π.χ. σε σουνίτες και σιίτες), δυσκολεύει ιδιαίτερα τον έλεγχο των τζαμιών που ανήκουν σε διάφορα δόγματα και θρησκευτικές ερμηνείες. Επίσης, ανάλογα με την περιοχή της Γαλλίας μπορεί να συγκεντρώνουν ειδικό κοινό, π.χ. πότε μια πλειονότητα Αλγερινών ή Τυνήσιων, με τις διδασκαλίες να γίνονται σε κάποια από τις πολλές παραλλαγές της αραβικής γλώσσας – ζητήματα δηλαδή που κάνουν ακόμη πιο προβληματική την παρακολούθηση από τις αρχές ασφαλείας.
Η σύγχρονη ισλαμική φονταμενταλιστική τρομοκρατία αποτελείται κυρίως από εγχώριους τζιχαντιστές, που λαμβάνουν όμως βοήθεια και εκπαίδευση από το εξωτερικό. Τζιχαντιστές που ίσως άκουσαν για πρώτη φορά τα εξτρεμιστικά κηρύγματα σε κάποιο τζαμί
Κλεισίματα και στην Ιταλία
Στη γειτονική Ιταλία λειτουργούν πολλά αυτοσχέδια τζαμιά, καθώς οι επίσημοι χώροι λατρείας είναι λιγοστοί (μια κατάσταση που ζούμε και στην Ελλάδα). Και εκεί λοιπόν έχει ξεκινήσει από το ιταλικό κράτος επιχείρηση κλεισίματός τους, με τουλάχιστον τρία παράνομα τζαμιά να έχουν σφραγισθεί στη Ρώμη τον τελευταίο καιρό. Οπως άλλωστε δήλωσε ο υπουργός Εσωτερικών, Αντζελίνο Αλφάνο, δεν πρόκειται να υπάρξει ανοχή για τα διάφορα «μίνι τζαμιά» που υπάρχουν διάσπαρτα στην Ιταλία, η οποία έχει περίπου ένα εκατομμύριο μουσουλμάνους.
Η δράση αυτή έφερε και την άμεση αντίδραση πολλών μουσουλμάνων αλλά και ανθρωπιστικών οργανώσεων, που κατηγόρησαν την ιταλική κυβέρνηση ότι στερεί από τους πιστούς τους χώρους λατρείας τους, χωρίς να δίνει κάποια λύση, καθώς η αδειοδότηση νέων τζαμιών γίνεται σπάνια. Μάλιστα, στα τέλη Οκτωβρίου χιλιάδες μουσουλμάνοι συγκεντρώθηκαν έξω από το Κολοσσαίο στη Ρώμη για να προσευχηθούν, διαμαρτυρόμενοι.
Η λειτουργία των τζαμιών στη Γαλλία στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στις εισφορές των πιστών της χώρας, αλλά σημαντικά ποσά προσφέρουν και η Αλγερία, το Μαρόκο, η Σαουδική Αραβία αλλά και η Τουρκία
Κύμα αντι-ισλαμισμού στη Γηραιά Ηπειρο;
Η ισλαμική τρομοκρατία που έχει κλονίσει την Ευρώπη έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις γενικά κατά του Ισλάμ. Για παράδειγμα, στην Ολλανδία το ακροδεξιό Κόμμα για την Ελευθερία προτείνει την πλήρη «αποϊσλαμοποίηση» της χώρας, με ολοκληρωτικό κλείσιμο τζαμιών και κάθε ιδρύματος (από σχολεία έως άσυλα) που έχει σχέση με τους μουσουλμάνους, όπως και την απαγόρευση του Κορανίου. Στη Γαλλία, το κλείσιμο ύποπτων τζαμιών, την απέλαση των ξένων ιμάμηδων και την ενίσχυση της φύλαξης των συνόρων προτείνει το κόμμα του Εθνικού Μετώπου, το οποίο όμως επιμένει ότι όλα τα παραπάνω στοχεύουν τους φονταμενταλιστές και όχι το μετριοπαθές Ισλάμ.
Στην Ιταλία, το μικρό δεξιό κόμμα Εθνική Συμμαχία πρότεινε να γίνει υποχρεωτική η προσευχή των μουσουλμάνων στα ιταλικά.
Γενικότερα σε όλη τη «γηραιά ήπειρο» πολλαπλασιάζονται οι φωνές που ζητούν αυστηρότερες ρυθμίσεις και ελέγχους για τη λειτουργία των τζαμιών (νόμιμων και παράνομων/αυτοσχέδιων), ενώ είναι γνωστές οι αντιπαραθέσεις (π.χ. στη Γαλλία) για θέματα ισλαμικής ενδυμασίας κ.ά.
Το πρόβλημα είναι πως, πολλές φορές, αυτές οι απόψεις καταλήγουν σε στοχοποίηση μιας πίστης με πάνω από 1,7 δισ. ακόλουθους σε όλο τον κόσμο, συντηρώντας ένα κλίμα θρησκευτικής αντιπαράθεσης και έντασης.
Την ίδια στιγμή, οι μετριοπαθείς μουσουλμάνοι -που είναι και η πλειονότητα- θυμίζουν πως θύματα της ισλαμικής τρομοκρατίας είναι πρώτιστα οι ίδιοι (με το ISIS να πρωταγωνιστεί σε σφαγές κάθε διαφωνούντα), ενώ παραμένει το πρόβλημα της περιθωριοποίησής τους στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Μιας περιθωριοποίησης που πρέπει να αντιστραφεί, ώστε ακριβώς να μειωθούν σημαντικά η πιθανότητα ριζοσπαστικοποίησης και η επιρροή των εξτρεμιστών.
Ακόμη, αν και η παρακολούθηση των τζαμιών πρέπει πλέον να θεωρείται δεδομένη σε όλες τις χώρες της Ευρώπης, τα διάφορα κυκλώματα φανατικών δεν περιορίζονται σε αυτή. Μπορεί κάποιες εξτρεμιστικές κατηχήσεις να ξεκινούν από κάποια τζαμιά, αλλά σίγουρα χρησιμοποιούνται για τον σκοπό αυτόν και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα οποία αξιοποιούν ιδιαίτερα αποτελεσματικά οι τζιχαντιστές, από κλειστές ομάδες που συναντώνται κρυφά, αλλά και από μεμονωμένους κατηχητές, που επιστρέφουν από «μαθητείες» τους σε αραβικές χώρες, έχοντας ασπαστεί τις πιο ακραίες μορφές ισλαμικών αντιλήψεων.
Ετσι, το κλείσιμο των τζαμιών όπου εντοπίζονται εξτρεμιστικά κηρύγματα δεν εγγυάται και την καταπολέμηση της τρομοκρατίας, ενώ, ιδανικά, αυτό πρέπει να γίνεται με τη συνεργασία των τοπικών μουσουλμανικών κοινοτήτων, που πρέπει να μετέχουν ενεργά στον «εξοστρακισμό» των φονταμενταλιστών.
Το γαλλικό πρόβλημα
Η Γαλλία έχει τον μεγαλύτερο πληθυσμό μουσουλμάνων στην Ευρώπη, που ίσως ξεπερνά τα 5 εκατομμύρια (σε σύνολο 66 εκατομμυρίων). Το ακριβές νούμερο δεν είναι γνωστό, καθώς λόγω του πλήρους διαχωρισμού κράτους-θρησκείας που ισχύει στη χώρα δεν επιτρέπεται η συστηματική καταγραφή θρησκεύματος.
Έτσι, ανάλογα με τις πηγές και τις έρευνες αναφέρονται από 4 έως 7 εκατομμύρια οι μουσουλμάνοι εντός Γαλλίας, ενώ σε περίπου 2 εκατομμύρια υπολογίζονται όσοι είναι πιστοί και τηρούν συστηματικά τις επιταγές της θρησκείας τους.
Η γαλλική παράδοση βέβαια στην υποδοχή και ενσωμάτωση μουσουλμάνων είναι πολύχρονη, ενώ η χώρα δέχθηκε από τη δεκαετία του ’60 μεγάλο αριθμό μεταναστών, κυρίως από τις παλιές αποικίες της, την Αλγερία, το Μαρόκο και την Τυνησία. Σήμερα, οι τότε μετανάστες έχουν παραχωρήσει τη θέση τους στην επόμενη γενιά, η οποία σε μεγάλο βαθμό γεννήθηκε σε γαλλικό έδαφος και έχει αποκτήσει υπηκοότητα.
Δυστυχώς η τρέχουσα κατάσταση των Γάλλων μουσουλμάνων δεν είναι καλή, καθώς αντιμετωπίζουν έντονα το φάσμα της ανεργίας και της φτώχειας, της κοινωνικής περιθωριοποίησης και της αποξένωσης, ενώ πολλοί ζουν από κρατικά επιδόματα. Ένας σημαντικός αριθμός ζει σε θλιβερές εργατικές πολυκατοικίες στα περίχωρα των μεγάλων πόλεων, δημιουργώντας «κλειστές» κοινότητες, με έντονα στοιχεία τοπικής κουλτούρας (καθώς πολλοί αναζητούν ταυτότητα στις πατρογονικές τους αντιλήψεις).
Οι ίδιοι διαμαρτύρονται ότι είναι θύματα προκατάληψης και διακρίσεων, ειδικά σε θέματα εργασίας, ενώ τα τελευταία χρόνια έχει ενταθεί στη χώρα η συζήτηση για το αν είναι δυνατή η επιτυχημένη ενσωμάτωσή τους στη γαλλική κοινωνία. Μια κατάσταση δηλαδή που σε συνδυασμό με την οικονομική κρίση και την έξαρση του ισλαμικού ριζοσπαστισμού οδηγεί αρκετούς νέους σε φονταμενταλιστικές αναζητήσεις, τροφοδοτούμενες από τη σχετική «μυθολογία» που καλλιεργεί το ISIS.
