Του Χρήστου Γ. Κτενά
Μια από τις πιο παράξενες, αλλά και, τελικά, εκφυλιστικές υποθέσεις σε ό,τι έχει σχέση με τη θέση της θρησκείας στην κοινωνία, διαδραματίζεται τον τελευταίο καιρό στις ΗΠΑ. Αυτή δεν είναι άλλη από την εμφάνιση της αποκαλούμενης «Εκκλησίας της Κάνναβης», που επιχειρεί να διεκδικήσει τη νομιμοποίηση της μαριχουάνας, αξιοποιώντας, όμως, τη νομοθεσία σχετικά με τη θρησκευτική ελευθερία!
Η ιστορία έχει ως βάση της την προσπάθεια –από διάφορες ομάδες πολιτών– εδώ και αρκετά χρόνια να νομιμοποιηθεί στις Ηνωμένες Πολιτείες η χρήση της μαριχουάνας. Αν και σε ομοσπονδιακό επίπεδο η χρήση παραμένει παράνομη, αρκετές πολιτείες έχουν αποδεχθεί την εξαίρεση της χρήσης για ιατρικούς λόγους, ενώ άλλες την θεωρούν πλημμέλημα. Ακόμη παραπέρα, στις πολιτείες Αλάσκα, Κολοράντο, Όρεγκον και Ουάσινγκτον, έχει επιτραπεί η χρήση σε ενηλίκους (με διάφορους, βέβαια, περιορισμούς). Η όλη ιστορία είναι σημείο σοβαρών νομικών και πολιτικών τριβών, καθώς η ομοσπονδιακή κυβέρνηση επιμένει στην ποινικοποίηση, ενώ σε τοπικό επίπεδο οι Αρχές εστιάζουν κυρίως στη δίωξη της εμπορίας.
Στην Εκκλησία της Κάνναβης, η χρήση του ναρκωτικού δηλώνεται ότι είναι μέρος της επίσημης τελετουργίας
Στην Ιντιάνα
Σε αυτό το σκηνικό, στην πολιτεία της Ιντιάνα, μια ομάδα ακτιβιστών που μάχονται για τη νομιμοποίηση της μαριχουάνας είχε μια πρωτότυπη ιδέα, που, όμως, είναι και ένας πρωτοφανής ξεπεσμός και ξεκάθαρη εκμετάλλευση της ελεύθερης θρησκευτικής έκφρασης. Έτσι, δημιούργησαν την Εκκλησία της Κάνναβης, όπου η χρήση του ναρκωτικού δηλώνεται ότι είναι μέρος της επίσημης τελετουργίας. Στη συνέχεια, η «Εκκλησία» προσέφυγε στα δικαστήρια επικαλούμενη την αμερικανική νομοθεσία περί θρησκευτικής ελευθερίας, ώστε να μη διώκονται οι «πιστοί» για τη χρήση μαριχουάνας, γιατί «αυτό επιβάλλει η Εκκλησία τους». Μάλιστα, όλα αυτά συνέβησαν πριν από λίγες εβδομάδες, καθώς στην πολιτεία από την 1η Ιουλίου ίσχυσε μια αναθεώρηση του τοπικού νόμου περί θρησκευτικών ελευθεριών. Έτσι κινητοποιήθηκαν, ενώ νοίκιασαν και ένα σπίτι στην Ινδιανάπολη (την πρωτεύουσα της πολιτείας), ως έδρα και «ναό» τους.
Οι αντιδράσεις σε όλη αυτή την υπόθεση δεν ήταν λίγες. Οι Αρχές της πολιτείας έχουν μαζικά αντιταχθεί στη σχετική δικαστική προσφυγή της Εκκλησίας της Κάνναβης, ενώ έχουν κινητοποιηθεί και ευαγγελικοί πάστορες. Οι τελευταίοι αντιδρούν τόσο στην προσχηματική εκμετάλλευση της αρχής της θρησκευτικής ελευθερίας όσο και στο γεγονός ότι οι ιδρυτές της Εκκλησίας της Κάνναβης χρησιμοποιούν βιβλικές ρήσεις στην καμπάνια τους. Χαρακτηριστικά, στον περίβολο του «ναού» της Ινδιανάπολης είχαν βάλει μια πινακίδα με το «ο αναμάρτητος υμών πρώτος βαλέτω λίθον» από το κατά Ιωάννην Ευαγγέλιο. Η πινακίδα… ατύχησε, καθώς γρήγορα βρέθηκε ξηλωμένη.
Γενικότερα, το ζήτημα της μαριχουάνας στις ΗΠΑ είναι διαρκώς στη δημοσιότητα, καθώς εδώ και πολλές δεκαετίες ένα μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού κάνει χρήση (είτε συστηματική είτε περιστασιακή). Κρατικές μελέτες καταγράφουν δύο στους πέντε Αμερικανούς άνω των 12 ετών να δηλώνουν ότι έχουν κάποια στιγμή της ζωής τους κάνει χρήση, ενώ περίπου ένας στους εννιά δηλώνει ότι έχει καπνίσει «μέσα στον προηγούμενο χρόνο». Ακόμα, πρόσφατα γκάλοπ δείχνουν πως μια οριακή πλειοψηφία του πληθυσμού θα ενέκρινε τη νομιμοποίηση της χρήσης. Το απογοητευτικό, όμως, είναι πως τέτοια κοινωνικά ζητήματα και προβληματισμοί επιχειρείται πλέον να λυθούν μέσω μιας νομικίστικης προσέγγισης, η οποία, ενώ στηρίζεται πάνω στην αρχή της θρησκευτικής ελευθερίας, τελικά τη διαστρέφει, εξομοιώνοντας τη χρήση παράνομων ουσιών με την πίστη και τη μεταφυσική αναζήτηση…
Η περίπτωση των Ινδιάνων
Πρέπει να θυμίσουμε ότι στον πυρήνα της κοινωνικής και πολιτικής δομής των ΗΠΑ βρίσκεται η ελευθερία του ατόμου, οπότε υπάρχει πλέον ένα μεγάλο νομοθετικό υπόβαθρο, όπως και εκτεταμένο δικαστικό προηγούμενο που διασφαλίζει την ελεύθερη θρησκευτική έκφραση. Ειδικά ο νόμος RFRA (περί Αποκατάστασης των Θρησκευτικών Ελευθεριών, ο οποίος ψηφίστηκε το 1993 σχεδόν ομόφωνα από τη Γερουσία και τη Βουλή των Αντιπροσώπων, επί προεδρίας Μπιλ Κλίντον), προβλέπει ότι δεν πρέπει η κυβέρνηση και οι τοπικές Αρχές να επεμβαίνουν στην άσκηση των θρησκευτικών καθηκόντων των πολιτών, εκτός αν υπάρχει σοβαρός λόγος δημόσιου συμφέροντος.
Είναι ενδιαφέρον, όμως, ότι η σχετική νομοθεσία και φιλοσοφία είχε παλαιότερα επιτρέψει τη νομιμοποίηση της χρήσης ουσιών σε θρησκευτικό περιβάλλον. Συγκεκριμένα, οι ιθαγενείς Ινδιάνοι της Αμερικής είχαν εντάξει στο ανιμιστικό τελετουργικό τους (με ιστορία χιλιάδων ετών) τη χρήση του peyote, ενός κάκτου που περιέχει ψυχοτρόπες ουσίες. Οπότε οι σημερινοί πιστοί της Native American Church (Εκκλησίας των Ιθαγενών Ινδιάνων), έχουν το δικαίωμα χρήσης peyote, εντός όμως ειδικών τελετών, ενώ ο νόμος αναφέρει πως κάτι τέτοιο αφορά μόνο τους ανήκοντες σε ινδιάνικη φυλή.
