Του Αρχιμανδρίτη Χερουβείμ Βελέτζα, Ιεροκήρυκα της Ι.Μ. Κερκύρας και Παξών
Με την εορτή της Βαπτίσεως του Χριστού στον Ιορδάνη Ποταμό ολοκληρώνεται ο κύκλος του Αγίου Δωδεκαημέρου, ο οποίος αρχίζει με τη Γέννηση του Κυρίου μας Ιησού Χριστού. Είναι, εξάλλου, γνωστό ότι μέχρι και τον 4ο αιώνα τα δύο αυτά μεγάλα γεγονότα της Θείας Οικονομίας εορτάζονταν μαζί και ονομάζονταν Θεοφάνια, διότι αποτελούν τη φανέρωση του Θεού στον κόσμο και την απαρχή της σωτηρίας του ανθρώπινου γένους. Στο αποστολικό ανάγνωσμα της ημέρας, ο Απόστολος Παύλος εξηγεί στην Προς Τίτον Επιστολή (Τίτ. 2.11-14, 3.4-7) σε τι συνίσταται η σωτήριος Χάρις του Θεού. «Τέκνον, Τίτε», λέει, «η Χάρις του Θεού η σωτήριος φανερώθηκε σε όλους τους ανθρώπους, παιδαγωγώντας μας ώστε αφού αρνηθούμε την ασέβεια και τις κοσμικές επιθυμίες, να ζούμε στον παρόντα βίο με σωφροσύνη, με δικαιοσύνη και με ευσέβεια, γενόμενοι αποδέκτες της μακαρίας ελπίδας και της φανέρωσης της δόξας του μεγάλου Θεού και σωτήρος ημών Ιησού Χριστού, ο οποίος έδωσε τον εαυτό του για εμάς, ώστε να μας λυτρώσει από κάθε ανομία και να μας καθαρίσει, καθιστώντας μας λαό του περιούσιο και ζηλωτή των καλών έργων. Όταν, λοιπόν, φανερώθηκε η καλοσύνη και η φιλανθρωπία του Σωτήρα και Θεού μας, τότε μας έσωσε όχι εξαιτίας των δικών μας δίκαιων έργων, αλλά εξαιτίας της δικής του φιλανθρωπίας· και μας έσωσε με το λουτρό το αναγεννητικό και ανανεωτικό του Αγίου Πνεύματος, το οποίο έδωσε απλόχερα σε εμάς διά του Ιησού Χριστού του σωτήρα μας, ώστε, αφού δικαιωθούμε εξαιτίας της δικής του Χάριτος, να γίνουμε κληρονόμοι της προσδοκώμενης αιωνίου ζωής».
Όλα τα παραπάνω, δηλαδή η φανέρωση του Θεού στον κόσμο, η Γέννηση και η Βάπτιση του Χριστού, η σταυρική του θυσία και η Ανάσταση και, τέλος, η δωρεά του Αγίου Πνεύματος αποτελούν στοιχεία της Χάριτος του Θεού, η οποία πηγάζει από την άρρητο αγάπη και φιλανθρωπία Του. Ας μη συγχέουμε τη Χάρη του Θεού με τα χαρίσματα που δίνει σε κάθε άνθρωπο, τα οποία είναι διαφορετικά. Χάρις και έλεος είναι η δικαίωση την οποία προσφέρει σε κάθε άνθρωπο που πιστεύει ότι ο Χριστός είναι ο Θεός και ο σωτήρας του κόσμου· όπως δηλαδή ένας άρχοντας, από τη μεγάλη του αγάπη διαγράφει το χρέος και αμνηστεύει τις ανομίες των υπηκόων του, πολύ περισσότερο ο Θεός της αγάπης εκχέει τη Χάρη του στον κόσμο, δεν ζητά πλέον έργα εξαγνιστικά και θυσίες νομικές και δέχεται εξίσου τον δίκαιο και τον ληστή και την πόρνη, εξετάζοντας τα κρύφια της καρδίας των ανθρώπων και αναγνωρίζοντας την αγάπη και τη μετάνοια και την προς τον Θεό μεταστροφή. Επομένως, δεν ζούμε πλέον στην εποχή του νόμου, αλλά της συγγνώμης, της καταλλαγής με τον Θεό. Ζούμε στην περίοδο της Χάριτος, η οποία είναι κοινή για όλους και σώζει και ζωοποιεί όλους.
Και για να μη νομίσουμε ότι, εφόσον πλέον ο Θεός δεν μας κρίνει για τις πράξεις μας και δεν μας τιμωρεί, μας επιτρέπεται λοιπόν να αμαρτάνουμε, για αυτό ο Απόστολος Παύλος προσθέτει δύο σημαντικά στοιχεία που συνοδεύουν τη Χάρη του Θεού· την παιδαγωγία για την κατά Θεόν βιοτή που διδάσκει τον ζήλο των αγαθών έργων και την ανταπόδοση των προσδοκώμενων αγαθών, η οποία συνίσταται στη θέα της δόξας του Θεού. Για αυτό και δεν μας προτρέπει απλώς να αποφύγουμε την ασέβεια και τις κοσμικές επιθυμίες, αλλά να τις αρνηθούμε, να τις μισήσουμε δηλαδή και να διαχωρίσουμε την ύπαρξή μας από αυτές. Ο Χριστός ήλθε, σαρκώθηκε και φανερώθηκε ο Θεός, για να αρνηθούμε την ασέβεια, δηλαδή τις αντίθετες προς τον Θεό δοξασίες, και για να γνωρίσουμε την αλήθεια, η οποία ελευθερώνει τον άνθρωπο από τα δεσμά του θανάτου. Ο Χριστός ήλθε για να αρνηθούμε τις κοσμικές επιθυμίες και για να γίνουμε ζηλωτές των αγαθών έργων, δηλαδή των έργων της αγάπης και της φιλανθρωπίας, για να επιθυμούμε και να επιδιώκουμε τη δικαιοσύνη του Θεού και για να ζούμε με σωφροσύνη.
Και όταν ομιλεί για σωφροσύνη, δεν εννοεί μόνο την αποχή από την πορνεία, αλλά από όλα τα πάθη που σχετίζονται με τα βιοτικά πράγματα. Επομένως, και η φιλοχρηματία, και η πλεονεξία, και η φιλοδοξία, και ο πολυτελής βίος, και τα πολλά ενδύματα και η ποικιλία των τροφών, όλα αποτελούν αφροσύνη. Αρκεί να θυμηθούμε ότι ο Χριστός αποκάλεσε άφρονα τον πλούσιο εκείνο που για να χωρέσει τα γεννήματα των χωραφιών του αποφάσισε να γκρεμίσει τις αποθήκες του για να οικοδομήσει ακόμα πιο μεγάλες. Συχνά μας πλανεύει ο πειρασμός, ώστε να θεωρούμε ότι η σωφροσύνη έγκειται μόνο στη διαχείριση των σαρκικών επιθυμιών, κι έτσι μας ρίχνει στην πλεονεξία, η οποία αποτελεί την κοινή συνισταμένη κάθε αφροσύνης. Κι όμως, εξηγεί ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, η μεν σαρκική επιθυμία είναι συμφυής με τη φύση μας και δεν κατακρίνεται όταν δεν συνιστά αμαρτία· για αυτό και η υπέρβαση της φυσικής επιθυμίας αποτελεί ευλογημένο και επαινετό άθλο, ενώ η πτώση προκαλεί τη συμπάθεια και την επιείκεια προς τον πεπτωκότα. Αντίθετα, η πλεονεξία και η φιλοχρηματία κατακρίθηκε έντονα από τον Κύριο: «Και για μεν τα χρήματα, πολλές φορές ο Χριστός διέταξε να αποφεύγουμε τη συμφορά που προέρχεται από αυτά· για αποχή όμως από τη γυναίκα δεν μίλησε ποτέ… Και ο μακάριος (Παύλος) λέει: “τίμιος ο γάμος και η κοίτη αμίαντος”. Πουθενά δεν αποκαλεί τίμια την επιμέλεια των χρημάτων, αλλά το αντίθετο».
Συχνά μας πλανεύει ο πειρασμός, ώστε να θεωρούμε ότι η σωφροσύνη έγκειται μόνο στη διαχείριση των σαρκικών επιθυμιών, κι έτσι μας ρίχνει στην πλεονεξία, η οποία αποτελεί την κοινή συνισταμένη κάθε αφροσύνης.
Φανερώθηκε, λοιπόν, ο Θεός σε εμάς, έλαβε σάρκα και ψυχή ανθρώπινη, θυσιάστηκε για τη δική μας σωτηρία και σκορπά απλόχερα τη Χάρη Του στον κόσμο, προκειμένου να διδαχθούμε την αλήθεια, να μισήσουμε την ασέβεια και να επιδιώκουμε τα έργα της αγάπης και της δικαιοσύνης του Θεού. Καθώς κλείνει σήμερα ο κύκλος του Αγίου Δωδεκαημέρου, ας αναλογιστούμε όσα ο Απόστολος μάς διδάσκει και ας αναθεωρήσουμε τη ζωή μας και την κοσμοθεωρία μας, σύμφωνα με το θέλημα του Θεού, με μετάνοια, με αγάπη και με σωφροσύνη, ώστε με τη Χάρη του Αγίου Πνεύματος να καταστούμε κοινωνοί των αιωνίων αγαθών. Αμήν.
