Του Γεωργίου Αθ. Τσούτσου
Είναι γνωστές οι προσπάθειες των τελευταίων ετών για την αγιοκατάταξη του μοναχού Χριστοφόρου Παπουλάκου (Άρμπουνας Πελοποννήσου 1780-1785, Ι. Μονή Παναχράντου, Άνδρος, 1861). Ο Τάσος Γριτσόπουλος, στο λήμμα «Παπουλάκος» της Θρησκευτικής και Ηθικής Εγκυκλοπαιδείας (Τόμ. 10ος, Αθήναι 1967) μας δίδει συνοπτικές και κατατοπιστικές πληροφορίες για τον βίο και τη δραστηριότητα του ανδρός.
Ως περιπλανώμενος μοναχός, ο Παπουλάκος κήρυττε στον λαό επί ηθικών κυρίως ζητημάτων και καταφερόταν εναντίον της αθεΐας των εγγραμμάτων, όντας και ο ίδιος αγράμματος. Το 1851 έλαβε και επίσημη άδεια της Ιεράς Συνόδου για να κηρύσσει και σταδιακά έγινε αντικείμενο θερμής λαϊκής λατρείας και οι οπαδοί του τού απέδιδαν προφητικά και θαυματουργικά χαρίσματα.
Το απλοϊκό κήρυγμά του γινόταν ευκόλως κατανοητό και ασκούσε βαθιά επίδραση στα λαϊκά στρώματα. Οι υπερβολές του κηρύγματός του δεν ενοχλούσαν, αν λάβει κανείς υπ’ όψιν του και το μορφωτικό επίπεδο των ακροατών του. Ονόμαζε τα ατμόπλοια «καρότσες του διαβόλου» και μεμφόταν όσους άνδρες είχαν τσουλούφια, με το σκεπτικό ότι αυτά ήταν «μαξιλαράκια επί των οποίων εκάθητο ο διάβολος και εψιθύριζεν εις το αυτί λόγους αμαρτίας».
Αφ’ ης στιγμής ο Παπουλάκος επηρεάστηκε από την Εταιρεία των Φιλορθοδόξων, άλλαξε το περιεχόμενο του κηρύγματός του. Από το τέλος του 1851 μπορούμε να ομιλούμε για στασιαστικό κίνημα, το οποίο είχε στόχο του την κυβέρνηση και την Ιερά Σύνοδο. Επικεφαλής 2.000 οπαδών του, εκ των οποίων 500 ήταν ένοπλοι, ο Παπουλάκος επιτέθηκε εναντίον της Καλαμάτας, η οποία σώθηκε ύστερα από επέμβαση του Στρατού. Τα γεγονότα είναι γνωστά. Η κυβέρνηση στράφηκε εναντίον της ηγεσίας των Φιλορθοδόξων, η οποία συνδεόταν με το φιλορωσικό κόμμα, φυλακίζοντας τον Φλαμιάτο, ενώ ο γιος του Θεοδώρου Κολοκοτρώνη, Γενναίος Κολοκοτρώνης, ανέλαβε την καταστολή του κινήματος και συνελήφθη και ο Παπουλάκος.
Το 1853 ο Παπουλάκος δικάστηκε από το Κακουργιοδικείο Αθηνών ως υπαίτιος στάσεως και η κυβέρνηση του απένειμε αμνηστία. Απεβίωσε λησμονημένος στη Μονή της Παναχράντου στην Άνδρο. Τότε είχε λήξει ο Κριμαϊκός Πόλεμος, το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης είχε περιοριστεί, ενδεχομένως όμως και το ενδιαφέρον της Ρωσίας για την Ελλάδα να είχε ατονήσει. Ο Ιωάννης Μπουγάτσος, στο άρθρο του με τίτλο «Η Ιερά Σύνοδος έναντι των Κοσμά Φλαμιάτου και Χριστοφόρου Παπουλάκου», εις Πρακτικά Ημερίδος εις τιμήν και μνήμην του από Ταλαντίου Μητροπολίτου Αθηνών Νεοφύτου Μεταξά (15 Οκτωβρίου 2011, Αταλάντη, Αθήναι 2012, σ.σ. 201-202) εκτιμά ότι η Ιερά Σύνοδος «… ενήργησε συνετά, παρά τις αντίθετες φωνές. Όπως ο Ιωάννης Κολοκοτρώνης, με τη στρατηγική του φρόνησι και πολιτική πίστι, εφέρθη στους Λάκωνες, καθ’ όλο το διάστημα της χριστοφορικής σκηνής, μη θέλοντας συγκρούσεις με όπλα και ενοχοποιήσεις αθώων ανθρώπων, έτσι και η Ιερά Σύνοδος χειρίσθηκε το πολύ δύσκολο χριστοφορικό κίνημα».
Ύστερα από την πολιτικοποίηση του κηρύγματός του Παπουλάκου, η Ιερά Σύνοδος τον προσκάλεσε τον Οκτώβριο 1851 και το 1852 προς απολογία, χωρίς να προχωρήσει στον αφορισμό του. Επί του αιτήματος της αγιοκατατάξεώς του, η Ιερά Σύνοδος με την υπ’ αριθμ. 3706/24.2.2005 απόφασή της, έκρινε ότι «… δεν συντρέχουν αι απαιτούμεναι προϋποθέσεις διά την κατάταξιν του ανωτέρω μνημονευομένου (του Παπουλάκου) εις τας δέλτους των τιμωμένων Αγίων». Ο Μητροπολίτης Ηλείας Γερμανός έγραψε προς τον Ευθύμιο Αρμπουνιώτη, ο οποίος μαζί με τον Σύλλογο Αρμπουναίων «Ο Άγιος Αθανάσιος» αγωνίζονται για την αγιοκατάταξη του Χριστόφορου Παπουλάκου. «Κύριε Αρμπουνιώτη, νομίζω ότι δεν πρέπει να εκβιάζωμε την ενέργεια της χάριτος του Θεού. Μακάρι ο συμπολίτης σας μοναχός και αδελφός μας Χριστόφορος να έχη από τον Θεόν καταταγή μετά των αγίων Του και είναι τούτο σπουδαίον για σας και για όλους μας. Όταν ο Θεός θελήση, θα αποκαλύψη την αγιότητά του για την ιδικήν μας σωτηρία και διά κανέναν άλλον λόγον» (Μητροπ. Ηλείας Γερμανού, «Η Διακονία μου, κατά την τρίτην δεκαετίαν», 2001-2011, σ. 136).
Αφορμή για τα ανωτέρω δίδει η ειδησεογραφία (Δόγμα, 16-2-2017), σύμφωνα με την οποία τελέσθηκε Ιερά Αγρυπνία, Εσπερινός μετά αρτοκλασίας και, ακολούθως, Θεία Λειτουργία, προς τιμήν και μνήμην του οσίου Χριστοφόρου του Παπουλάκου του εξ Αρμπούνων στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό Αγίου Γεωργίου Περάματος. Της ιεράς αγρυπνίας προΐστατο ο αρχιμανδρίτης Νεκτάριος Πέττας, ο οποίος είναι πρόεδρος του μη κερδοσκοπικού ινστιτούτου «Χριστόφορος Παπουλάκος».
Από την ειδησεογραφία μαθαίνουμε ότι στο παρεκκλήσιο του Αγίου Φανουρίου «ιστορείται τοιχογραφία του αγίου και θαυματουργού γέροντος Παπουλάκου», ενώ «… παρετέθη στον ανωτέρω ναό τεμάχιο από το τίμιο και ιαματικό ράσο του πατρός Χριστοφόρου Παπουλάκου». Προφανώς, στην απόφαση της Ιεράς Συνόδου παραγνωρίζεται και εγείρεται το ζήτημα του κατά πόσον είναι παράτυπη η ενέργεια αυτή.
