Του Γεωργίου Αθ. Τσούτσου
Προσφάτως επανήλθε στη δημοσιότητα το ζήτημα της εκπληρώσεως του λεγόμενου Τάματος του Έθνους. Πρόκειται για την απόφαση που πήραν οι αγωνιστές στην Δ’ Εθνοσυνέλευση του 1827 να ανεγείρουν ναό προς τιμήν του Σωτήρος ως έκφραση ευγνωμοσύνης για την απελευθέρωση του Γένους. Το ζήτημα είχε ανακινήσει και το στρατιωτικό καθεστώς της 21ης Απριλίου, που ήθελε να τονίσει την αφοσίωσή του στα ελληνοχριστιανικά ιδεώδη. Εξέλιξη επί του ζητήματος αυτού υπήρξε το 2012 όταν το σωματείο «Οι Φίλοι του Τάματος του Έθνους» απηύθυνε έκκληση υπέρ της συγκεντρώσεως χρημάτων για την εκπλήρωση του τάματος. Δεκαέξι βουλευτές της Ν.Δ., ένας ανεξάρτητος και ένας βουλευτής των ΑΝ.ΕΛ. κατέθεσαν ερώτηση υπέρ του θέματος αυτού στη Βουλή, η οποία απεσύρθη κατόπιν εντολής του προέδρου της Ν.Δ. και αφού είχαν προηγηθεί δημοσιεύματα που λοιδορούσαν την ως άνω πρωτοβουλία.
Πέραν του απαράδεκτου αντιεκκλησιαστικού χαρακτήρα των αντιδράσεων αυτών, πρέπει να σημειωθεί ότι το Τάμα του Έθνους έχει ήδη εκπληρωθεί! Συγκεκριμένα την «υπόσχεση» αυτή –όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται– ανέλαβε να τηρήσει η ελληνική κυβέρνηση όταν ανήγειρε τον Μητροπολιτικό Ναό του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. Μάλιστα ο Μητροπολιτικός Ναός είναι αφιερωμένος στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου, την 25η Μαρτίου, ακριβώς για να τονίσει τον διπλό -θρησκευτικό και εθνικό- χαρακτήρα της επετείου. Σημειώνεται ότι η 25η Μαρτίου καθιερώθηκε ως εθνική εορτή διά Βασιλικού Διατάγματος το έτος 1838, ικανοποιώντας πάγιο αίτημα των αγωνιστών του ’21. Όταν το 1843 άρχισε να κτίζεται ο Ναός της Αγίας Ειρήνης επί της οδού Αιόλου, επειδή είχε καταστραφεί ο προηγούμενος ναός, ετέθη θέμα προϋπολογισμού. Λίγο μετά άρχισε να κτίζεται και η Μητρόπολη Αθηνών, πράγμα που προκάλεσε οξεία αντίδραση των ενοριτών της Αγίας Ειρήνης, οι οποίοι έφθασαν στο σημείο να συγκρουστούν με τους ενορίτες του ανεγειρόμενου ναού της Μητροπόλεως. Όπως γράφει ο Πρωτοπρεσβύτερος Ηλίας Δροσινός στο βιβλίο του «Αγία Ειρήνη, Η παλαιά Μητρόπολις των Αθηνών 1833-1862», Αθήναι 2001 σ. 15, «Κατά το έτος 1842, προκειμένου να ληφθή απόφασις περί του νέου Μητροπολιτικού Ναού Αθηνών, οι ενορίται και το Εκκλησιαστικόν Συμβούλιον της Αγίας Ειρήνης ηξίωσαν να κτισθή ούτος εις την θέσιν της ιδικής των εκκλησίας. Υπήρχον διαθέσιμα χρήματα εκ του εράνου που είχε διενεργηθή για την ανέγερσιν του Ναού του Σωτήρος, του Τάματος του Εθνους, εις την Πλατείαν Ομονοίας. Διά να συμβιβασθούν αι αντιθέσεις, αι οποίαι ανεφύησαν περί του θέματος τούτου, η Κυβέρνησις, όταν έλαβε την απόφασιν περί ανεγέρσεως του νυν υπάρχοντος Μητροπολιτικού Ναού, διέθεσεν το ήμισυ του ποσού των χρημάτων εκείνων διά την ταυτόχρονον ανέγερσιν του Ναού της Αγίας Ειρήνης».
Αξίζει να σημειωθεί ότι χρησιμοποιήθηκε και το ήμισυ των υλικών που είχαν συσσωρευθεί ύστερα από την κατεδάφιση περίπου 300 ναϊδρίων των Αθηνών. Στο σκεπτικό της η κυβέρνηση, όπως προαναφέρθηκε, τονίζει ότι ενεργεί εις εκπλήρωσιν της «υποσχέσεως» των αγωνιστών της Εθνικής Παλιγγενεσίας. Το σκεπτικό αυτό φαίνεται να βρίσκει σύμφωνη και την κοινή γνώμη της εποχής, εάν κρίνουμε από την έλλειψη αντιδράσεων στη σολομώντειο λύση στην οποία κατέφυγε η τότε κυβέρνηση για να ικανοποιήσει τους ενορίτες της Αγίας Ειρήνης αφενός και να κατορθώσει να αντεπεξέλθει στο κόστος των δαπανών ανεγέρσεως του Μητροπολιτικού Ναού της πρωτεύουσας αφετέρου. Σχετικά στοιχεία βρίσκονται στα έργα των Κωνστ. Μπίρη και Λυσάνδρου Καυταντζόγλου, σε σχέδια του οποίου βασίζεται ο Ναός της Αγίας Ειρήνης, ενώ εκτενής αναφορά βρίσκεται στην υπό έκδοση μελέτη του Γιώργου Πρίντζιπα, με τίτλο «Η ιστορία του ναού της Αγίας Ειρήνης». Συνεπώς, μάλλον σε ελλιπή πληροφόρηση οφείλεται η ανακίνηση ενός θέματος το οποίο θα έπρεπε να θεωρείται από μακρού λήξαν!
