Του π. Αντωνίου Χρήστου
Εισήλθαμε, αδελφοί μου, για άλλη μια φορά και χρονιά, στην περίοδο της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Την κατεξοχήν κατανυκτική και πυκνή σε Ιερές Ακολουθίες περίοδο της Εκκλησίας μας, σε συνδυασμό πάντα με την έντονη ψυχοσωματική άσκηση και την καλλιέργεια των αρετών, αφού προηγουμένως απαλλαγούμε των παθών και των αμαρτιών μας. Γι αυτή τη σπουδαία και ψυχωφέλιμη περίοδο πολλά έχουν ειπωθεί και περιγραφθεί. Πολλοί επιχειρούν να τη ζήσουν κάθε χρόνο, όμως σε σχέση με το σύνολο των βαπτισμένων είναι πάντα λίγοι που την προσπαθούν και ακόμη λιγότεροι που την καταφέρνουν…!
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο που περιγράψαμε, επιλέξαμε σε αυτό το άρθρο μας να ασχοληθούμε με την αρετή της σιωπής. Μία αρετή τόσο αλλότρια με τις πολύβουες αστικές κοινωνίες που ζούμε, που ξενίζει για τη χρησιμότητά της στον σύγχρονο άνθρωπο. Ακόμη και «πιστοί» εντός της Εκκλησίας, τους φαίνεται περιττή ή ανεφάρμοστη στην πράξη, ή έστω ότι αφορά λίγους φτασμένους και όχι τον πολύ κόσμο. Αν όμως όλοι την είχαμε διδαχθεί και την επιδιώκαμε στη ζωή μας, ιδιαιτέρως τώρα, την περίοδο της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, μεγάλη ωφέλεια θα είχαμε δει στη ζωή μας και θα βάζαμε τις βάσεις για πραγματική πνευματική πρόοδο.
Καταρχήν την αρετή της σιωπής, τη συναντούμε μελετώντας την Καινή Διαθήκη στον ίδιο τον Κύριο, τόσο στα συχνά διαστήματα που απομονωνόταν στην έρημο μόνος ή με τους μαθητές του, όσο και στο εξής χαρακτηριστικό απόσπασμα: «και εν τω κατηγορείσθαι αυτόν υπό των αρχιερέων και των πρεσβυτέρων ουδέν απεκρίνατο τότε λέγει αυτώ ο Πιλάτος· ουκ ακούεις πόσα σου καταμαρτυρούσι; και ουκ απεκρίθη αυτώ προς ουδέ εν ρήμα, ώστε θαυμάζειν τον ηγεμόνα λίαν» (Μτθ. 27,12-14). Η σιωπή αυτή του Κυρίου δεν ήταν μια παθητική στάση δειλίας, αλλά αφού είναι ο ίδιος Η ΑΛΗΘΕΙΑ και να μιλούσε δεν θα τον καταλάβαιναν, όπως και έγινε στο τέλος στις λίγες φράσεις που είπε στην απολογία Του ο Κύριος.
Το ίδιο και η Παναγία μας, όσα έζησε, όσα θαυμαστά έβλεπε, όλα αυτά τα κρατούσε μέσα της και τα κάλυπτε η εκκωφαντική σιωπή της, γεγονός που την καθιστούσε απαλλαγμένη από κάθε ματαιοδοξία και διαφήμιση. Δυο φορές μας λέγει η αγία Γραφή ότι « η δε Μαριάμ πάντα συνετήρει τα ρήματα ταύτα συμβάλλουσα εν τη καρδία αυτής» (Λουκ. 2,19) και «….και η μήτηρ αυτού διετήρει πάντα τα ρήματα ταύτα εν τη καρδία αυτής» (Λουκ. 2,51). Γι αυτό και η παράδοση της Εκκλησίας την ιστορεί στις Αγιογραφίες πάντοτε με μικρότερο στόμα από ότι συνήθως έχουν τα άλλα χαρακτηριστικά του προσώπου της, για το ολιγομίλητό της και για την άσκηση της σιωπής την οποία κυρίως, ως Κεχαριτωμένη, καλλιεργούσε.
Αλλά και οι Αγιοι και η Πατερική και Εκκλησιαστική Γραμματεία είναι γεμάτη από αποφθέγματα σχετικά ή περιστατικά στα Γεροντικά με τη σιωπή. Παραθέτουμε λίγα χαρακτηριστικά: «Η σιωπή σου να είναι μυστική, στην καρδιά σου. Εξωτερικά να μην φαίνεται ότι σιωπάς και το αντιλαμβάνονται οι άλλοι. Ευθύς ως ειπείς δύο τρία λόγια, συνεχίζεις μέσα σου μυστικά να στέλνεις προσευχή για όλους στον Κύριο. Να αγκαλιάζεις μυστικά στην καρδιά σου, με αγάπη, όλο το κοινόβιο. Ολη την Εκκλησία… Να αγιάζεις τη σιωπή σου με την προσευχή, να μην είναι στείρα και άγονη» (Γέροντος Πορφυρίου). Σε άλλο σημείο των Πατερικών Αποφθεγμάτων, αναφέρεται πως «ο Θεός επέλεξε την ησυχία πάνω από όλες τις άλλες αρετές». Σύμφωνα, επίσης, με τον άγιο Νείλο Αγκύρας: «είναι αδύνατον να καθαρίσει το λασπόνερο, όταν αναδεύεται συνεχώς· και είναι αδύνατον να γίνει κάποιος μοναχός χωρίς ησυχία».
Κάποτε, ένας αρχάριος μοναχός πήγε να συμβουλευτεί τον αββά Ποιμένα. Ηταν το μέσο περίπου της Σαρακοστής. Αφού εξομολογήθηκε τους λογισμούς του κι η ψυχή του αναπαύτηκε, είπε στον Οσιο: – Παρ’ ολίγο δεν θα αποφάσιζα να έλθω έως εδώ σήμερα και θα έχανα τόση ωφέλεια. – Γιατί τέκνο μου; ρώτησε ο όσιος. – Μου έλεγε ο λογισμός πως δεν θα με δεχόσουν, αββά, επειδή είναι Τεσσαρακοστή. – Εμείς εδώ, τέκνον, είπε ο αββάς Ποιμήν, δεν συνηθίζουμε την Τεσσαρακοστή να κλείνουμε εκείνη τη μικρή ξύλινη εξώπορτα, αλλά τούτη. Κι έβαλε το δάκτυλο στα χείλη» (Γεροντικό).
Τέλος, ο Ιερός Χρυσόστομος μας διδάσκει τα παρακάτω: «Εχεις κακές αναμνήσεις; Μην τις λες σε κανέναν. Αφησέ τις στον βυθό της ψυχής σου και γρήγορα θα εξαφανιστούν. Ας μην αφήσουμε τις σκέψεις μας να γίνουν λόγια. Ας τις καταπιέζουμε εντός μας και θα χαθούν. Οταν κλείσεις σε ένα λάκκο διάφορα θηρία, και φράξεις το λάκκο από πάνω, τα θηρία θα σκάσουν από ασφυξία. Οταν όμως από κάποια τρυπούλα μπει λίγος αέρας, τότε όχι μόνο δεν θα ψοφήσουν, αλλά και θα εξαγριωθούν! Ετσι γίνεται και με τις πονηρές μας σκέψεις. Οταν εμφανιστούν μέσα μας, ας κλείσουμε την έξοδο (=στόμα) και θα τις εξαφανίσουμε αμέσως. Αν τις εξωτερικεύσουμε με τα λόγια, θα αναπνεύσουν με τη γλώσσα και θα γίνουν δυνατές. Και έτσι γρήγορα θα κατρακυλίσουμε στα βάραθρα των παραλόγων πράξεων».
Επομένως, αδελφοί μου, κλείνοντας το άρθρο μας και φυσικά μη εξαντλώντας σε καμία περίπτωση το θέμα, απλά πήραμε μία γεύση πόσο αξίζει να γίνουμε πιο ταπεινοί και σιωπηλοί και να τιθασεύσουμε τη γλώσσα και τους λογισμούς μας! Τότε η κραυγή θα σωπαίνει και σιωπή θα κραυγάζει…! Αμήν!
