Του π. Αριστομένη Μάτσαγγα
Η Εκκλησία μας, όπως σε κάθε γιορτή, έτσι και τώρα αυτήν την ιδιαίτερα γιορτινή περίοδο (και είναι όντως γιορτινή, μολονότι είναι άρρηκτα δεμένη με το πένθος και τη θλίψη για την επίγνωση του «σκοτεινού μέρους» του εαυτού μας) με τους ύμνους, τις ευχές, τα κυριακάτικα και αποστολικά λόγια, τη λατρεία της εν γένει, μας προτρέπει με μιαν ιδιάζουσα φιλανθρωπία, να γίνουμε, όπως λέγει και ο αρμόδιος ύμνος, μέτοχοι «Ξενίας Δεσποτικής και αθανάτου Τραπέζης…» , να βάλουμε στη ζωή μας «το περισσόν της ζωής, που είναι η ίδια κοντολογίς, να ξαναγίνουμε αυτό που είμαστε με το Βάπτισμά μας: «ίοντες (να πάμε) προς το υμάτιον το Βασιλικόν».
Χαρούμενα τέκνα του Θεού και μέτοχοι της Βασιλείας Του. Η περίοδος αυτή είναι η περίοδος νηστείας, η νηστεία έχει σχέση με την τροφή. Η εκκλησία, απομακρύνοντάς μας με ιδιαίτερη ευαισθησία από κάθε είδος παρανόηση (βιολογική, ιδεολογική ή οτιδήποτε άλλο) μας προτρέπει προς τη μοναδική τροφήν… Το αντίδοτο του μη αποθανείν, ολοκληρώνοντας την ιεράν προσκομιδήν, εξ ονόματος του ναού του Θεού, όλοι εμείς οι ενδεδυμένοι την της ιερατείας χάριν, ευχόμεθα…
«Ο Θεός, ο Θεός ημών, ο τον ουράνιον άρτον την τροφή του παντός κόσμου του κυρίου ημών και Θεού Ιησού Χριστόν εξαποστείλας, σωτήρα και λυτρωτή και ευεργέτην, ευλογούντας και αγιάζοντας ημάς αυτός ευλόγησον την πρόθεσιν ταύτην και πρόσδεξας αυτήν σις το υπερουράνιον σου θυσιαστήριον. Μνημόνευσον ως αγαθός και φιλάνθρωπος των προσενεγκάτων και διούς προσήγαγον και ημάς ακατακρίτας διαφύλαξον εν τη ιερουργία των Θείων σου μυστηρίων.
Η μετοχή σ’ αυτόν του Αρτου αποκαθιστά την τραγική αποτυχία του ανθρώπου «εν αρχή», που τον έκανε να πέσει κάτω από το είναι του, τον διέσπασε και τον βύθισε μέσα στη ζωή των αισθήσεων και τα πλήθη των πεπραγμένων του δεινών υπαρξιακά σκοτεινό, ο άρτος «ο εκ του ουρανού καυαβάς…» Αυτός ο Αρτος συνιστά το «περισσόν της ζωής», το «αντίδοτο του μη αποθανείν», τη ζωή μας.
Γι’ αυτό «και κατά τη λεγόμενη ημέρα του ηλίου, δηλαδή την Κυριακή, γινεται σύναξη όλων των χριστιανών που κατοικούν στις πόλεις ή στο ύπαιθρο και διαβάζονται τα κείμενα των Αποστόλων ή τα συγγράμματα των προφητών, όσο χρόνο είναι δυνατό. Κατόπιν, αφού σταματήσει αυτός που διαβάζει, προεστώς λειτουργός με ομιλία νουθετεί και προσκαλέι τους χριστιανούς να μιμηθούν τα καλά αυτά έργα. Επειτα σηκωνόμαστε ολοί μαζί και προσευχόμαστε, και όπως είπαμε προηγουμένως, όταν σταματήσουν την προσευχή, όπου προσφέρεται «άρτος» και «οίνος» και «ύδωρ» και προεστάς λειτουργός με όση δύναμη έχει, απευθύνει επίσης ευχές και ευχαριστίες στον Θεό και ο λαός, επιδοκιμάζοντας, λέγει «Αμήν». Και η μετάδοση και η μετάληψη των δώρων της θείας Ευχαριστίας γίνεται χωριστά για τον καθένα, σε εκείνους που δεν ήταν παρόντες, στέλνεται με τους διακόνους. Και από αυτούς που είναι εύποροι και επιθυμούν, καθένας δίνει ότι θέλει, ανάλογα με την προαίρεσή του, και αυτός βοηθάει τα ορφανά και τις χήρες, και παρέχει προστασία σε όσους απουσιάζουν -επειδή είναι άρρωστοι ή για άλλη αιτία- και στους φυλακισμένους, και στους ξένους, που μένουν προσωρινά εκεί, και σε όλους ανεξαιρέτως που έχουν ανάγκη. Την κοινή λοιπόν σύναξη, αυτή κάνουμε την ημέρα του ήλιου, επειδή είναι η πρώτη ημέρα κατά την οποία ο Θεός, αφού μετέβαλε το σκοτάδι και την ύλη, δημιούργησε τον κόσμο, και επειδή ο Ιησούς Χριστός ο Σωτήρας μας την ίδια μέρα αναστήθηκε «εκ νεκρών».
Η πίστη μας είναι στενά δεμένη με την «κλάση» του ουρανού Αρτου.
Αυτή η μετοχή κάνει τον Χριστιανό να παρεμβαίνει στην ιστορία, «επ’ ελπίδι αναστάσεως».
«Ετσι, οι χριστιανοί δεν διαφέρουν απο τους ανθρώπους ούτε στην επίγεια πατρίδα, ούτε στην ομιλία, ούτε στα έθιμα. Γιατί πουθενά δεν κατοικούν σε ιδιάιτερες πόλεις, ούτε χρησιμοποιούν κάποια διαφορετική γλώσσα… Πλήν όμως, ενώ κατοικούν σε πόλεις ελληνικές και βαρβαρικές -εκεί που βρέθηκε ο καθένας- και ακολουθούν τα εγχώρια έθιμα στην ενδυμασία, τη διατροφή και τις άλλες πλευρές της ζωής, ο τρόπος της ζωής τους είναι στα αλήθεια θαυμαστός και παράδοξος. Και συγκεκριμένα, κατοικούν σε ιδιαίτερες πατρίδες, αλλά ως περαστικοί ταξιδιώτες. Συμμετέχουν σε όλα ως πολίτες και όμως υπομένουν τα πάντα ως ξένοι.
Και για να μιλήσουμε απλά, ότι είναι μέσα στο σώμα η ψυχή, το ίδιο είναι μέσα στον κόσμο οι Χριστιανοί. Η ψυχή είναι διασκορπισμένη σε όλα τα μέρη του σώματος και οι Χριστιανοί είναι διασκορπισμένοι στις πόλεις του κόσμου. Η ψυχή κατοικεί στο σώμα, αλλά προέρχετα απο το σώμα και οι Χριστιανοί κατοικούν στον κόσμο, αλλά δεν προέρχονται απο τον κόσμο. Η ψυχή που είναι αόρατη, φυλάγεται μέσα στο σώμα, που είναι ορατό και οι Χριστιανοί γίνονται γνωστοί, γιατι βρίσκονται μέσα στον κόσμο, αλλά η θεοσέβειά τους δεν φαίνεται. Η σάρκα, αν και δεν βλάπτεται σε τίποτε απο την ψυχή, τη μισεί και την πολεμά, γιατί της γίνεται εμπόδιο στις ηδονές, το ίδιο και ο κόσμος, αν και δεν βλάπτεται καθόλου απο τους χριστιανούς, τους μισέι, γιατι αντιτάσσονται στις ηδονές. Η ψυχή αγαπά τη σάρκα, που τη μισεί και τα μέλη του σώματος και οι χριστιανοί το ίδιο κάνουν, αγαπούν εκεινους που τους μισούν. Η ψυχή είναι κλειδωμένη στο σώμα, αλλά συγκρατεί σε συνοχή το σώμα και οι χριστιανοί κρατιούνται στον κόσμο σαν σε φυλακή, πλην όμως συγκρατούν και ενώνουν τον κόσμο. Η ψυχή, που είναι αθάνατη, κατοικεί μέσα σε θνητο σώμα και οι χριστιανοί κατοικούν σε φθαρτά πράγματα, αναμένοντας με υπομονή την αφθαρσία τους στους ουρανούς».
Γι’ αυτό «κυκλώνοντας» το θυσιαστήριον ευχόμαστε, ικετεύοντας τον Κύριον, όπως προτρέπει η σχετική ευχή στη Λειτουργία του Αγίου Βασιλείου.
Ετσι, η καρδιά του Χριστιανού γίνεται «ελεήμων» με τον τρόπο που η Εκκλησία μας βιώνει:
«Και τι έστι καρδία ελεήμων; Καύσις καρδίας υπέρ πάσης της κτίσεως υπέρ των ανθρώπων, και των όρνεων, και των ζώων, και των δαιμόνων και υπέρ παντός κτίσματος. Και εκ της μνήμης αυτών και της θεωρίας αυτών ρέουσιν οι οφθαλμοί αυτού δάκρυα. Εκ της πολλής και σφόδρας ελεημοσύνης της συνεχούσης την καρδίαν και εκ της πολλής καρτερίας σμικρύνεται η καρδία αυτού, και ου δύναται βαστάσσι ή ακούσαι ή ιδείν βλάβην τινά ή λύπην μικράν εν τη κτίσει γινόμενην. Και διά τούτο και υπέρ των λόγων, και υπέρ των εχθρών της αλήθειας και υπέρ των βλαπτόντων αυτόν εν πάση ώρα ευχήν μετά δακρύων προσφέρει, του φυλαχθήναι αυτούς και ιλασθήναι αυτοίς ομόιως και υπέρ της φύσεως των ερπετών εκ της πολλής αυτού ελεημοσύνης της κινούμενης εν τη καρδία αυτού αμέτρως καθ’ ομοιότητα του Θεού» (Ισαάκ ο Σύρος).
