Tου Μητροπολίτου Καισαριανής, Βύρωνος και Υμηττού κ. Δανιήλ
Μετά τη φρίκη της απώλειας ανθρώπων και των καταστροφών σε υποδομές και το φυσικό περιβάλλον του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου στην Ευρώπη, οι τότε ηγέτες των χωρών του Βελγίου, της Δυτικής Γερμανίας, της Γαλλίας, της Ιταλίας, του Λουξεμβούργου και της Ολλανδίας με επικεφαλής τους:
α) Ρομπέρ Σουμάν (Jean-Baptiste Nicolas Robert Schuman, 29 Ιουνίου 1886 – 4 Σεπτεμβρίου 1963. Γάλλος νομικός και Υπουργός Εξωτερικών της Γαλλίας).
β) Κόνραντ Αντενάουερ, (Konrad Hermann Joseph Adenauer, 5 Ιανουαρίου 1876 – 19 Απριλίου 1967. Πρώτος Καγκελάριος της Δυτικής Γερμανίας).
γ) Αλτιέρο Σπινέλι (Altiero Spinelli, 31 Αυγούστου 1907 – 23 Μαΐου 1986. Ιταλός πολιτικός),
απεφάσισαν να εργασθούν για τη μελλοντική ενοποίηση της γηραιάς ηπείρου, οικονομικής στην αρχή, που διευρύνθηκε σε πολιτική Ενωση. Οι πυλώνες που στηρίχθηκε η οικοδόμηση της Ενωμένης Ευρώπης κατά τους θεμελιωτές, τους θεωρουμένους και Πατέρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης, ήταν τρεις. Κατά τον Γάλλο λογοτέχνη και φιλόσοφο Πωλ Βαλερύ (30.10.1871-20.7.1975) «ολόκληρος ο Ευρωπαϊκός και δυτικός Πολιτισμός στηρίζεται πάνω σε τρεις μόνο πυλώνες στην (αρχαία) Ελληνική Φιλοσοφία, στο Ρωμαϊκό Δίκαιο και στη Χριστιανική Ηθική».
Ο Ιταλός φιλόσοφος Ουμπέρτο Εκο (Umberto Eco, 5 Ιανουαρίου 1932 – 19 Φεβρουαρίου 2016) τονίζει, ότι «η Ελληνική σκέψη ήταν εκείνη που διεμόρφωσε τον τρόπο σκέψης του δυτικού κόσμου και μόνο αν καταλάβουμε τι σκέπτονταν οι Ελληνες μπορούμε να κατανοήσουμε πως συνεχίζουμε να σκεφτόμαστε τα τελευταία τρεις χιλιάδες χρόνια».
Γράφει ο αείμνηστος Παναγιώτης Κανελλόπουλος (Πάτρα, 13 Δεκεμβρίου 1902 – Αθήνα, 11 Σεπτεμβρίου 1986) στο έργο του «Η ιστορία του Ευρωπαϊκού Πνεύματος» (Εκδόσεις Γιαλλέλης, Αθήνα 1998) για τη γένεση του Ευρωπαϊκού Πολιτισμού:
«Ο Κωνσταντίνος δεν έσωσε μόνο το Ρωμαϊκό Κράτος, μεταφέροντάς το, έστω και σαν αποσκευή, από τη Δύση στην Ανατολή, αλλά και τη Δύση τη λύτρωσε, παίρνοντας τον Θεό που είχε ανατείλει στην Ανατολή, κι εγκαθιστώντας τον φανερά και επίσημα σ’ όλο το Κράτος, σ’ Ανατολή και Δύση… Ετσι, η Δύση δεν έμεινε μονάχα ελεύθερη…αλλά δέχθηκε κι αγκάλιασε και το ωραιότερο, γλυκύτερο κι εαρινώτερο βλαστάρι της Ανατολής, τον Ιησού.
Μία σπάνια τύχη έδωσε στον νεώτερο δυτικό κόσμο, στον Ευρωπαϊκό Πολιτισμό, την ευκαιρία να βυθίσει τις ρίζες του στα πιο πλούσια πολύτιμα εδάφη. Η γένεση και η ουσία του Ευρωπαϊκού κόσμου δεν μπορεί να γίνει νοητή, αν δεν την αναγάγουμε στο αρχαίο Ελληνικό πνεύμα, στη ρωμαϊκή πολιτειακά παράδοση και νομοθεσία και στον Χριστιανισμό» (Παναγιώτης Κανελλόπουλος, μν. έργο τ. 1ος σελ. 2).
Ο Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας, στο τελευταίο βιβλίο του «Στο λίκνο του Ευρωπαϊκού Πολιτισμού» (Εκδόσεις Gutenberg, 2017) αναπτύσσει τη συμβολή καθεμιάς απο τις τρεις αντηρίδες, ή ρίζες, ή θεμέλια, στην οικοδόμηση του Ευρωπαϊκού Πολιτισμού.
Α’. Η Ελληνική σοφία, από την οποία πήγασαν οι φιλοσοφικές θεωρίες, η ανάπτυξη των επιστημών και της γνώσεως, τα Μαθηματικά, η Φυσική, η Ιατρική, η Αστρονομία, η Φιλοσοφία, η Ποίηση, η Λογοτεχνία, η Ιστορία, η Μουσική η καλλιέργεια των τεχνών, Αρχιτεκτονική, Γλυπτική, Μηχανική, όπου κυριάρχησε η θεωρία του κάλλους, του μέτρου και της αρμονίας.
«Oι Ελληνες πρώτοι, κάνοντας την ανθρωπότητα να βρεί την αυγή της, ξέμπλεξαν κάτω από το φως της ημέρας, κάτω από το φως του νομοθετικού νού, τη μια δύναμη από την άλλη και ονομάτισαν το κάθε τι. Ετσι ξέμπλεξαν τον άνθρωπο από τον Θεό, το αντικείμενο από το υποκείμενο, τον θάνατο από τη ζωή, τον μύθο από τον λόγο, την πολιτική μονάδα (την πόλη) από τον άδηλο λαό (από τους βαρβάρους), το ωραίο από το αγαθό και από το γνωστικά αληθινό, και το καθένα τους από τα άλλα δύο, ξέμπλεξαν τον φιλόσοφο από τον ποιητή, το επικό και το ειδυλλιακό, χάρηκαν μάλιστα όλες αυτές τις διακρίσεις με μία τέτοια παιδική αφέλεια, αλλά και με μία τόσο δικαιολογημένη ιερή χαρά, που το θεώρησαν αποστολή τους να μην επιτρέψουν πια ποτέ να σμίξει ο,τι με τους ορισμούς τους είχε χωρίσει» (Προκόπης Παυλόπουλος, μν. έργο, σ. 23).
Η Ελληνική σκέψη ξεμάγεψε τον κόσμο, απαλλάσσοντάς τον από υπαρξιακά φόβητρα και τον δεσποτισμό της εξουσίας κατά τον Προκόπη Παυλόπουλο.
Η Ελληνική ανήσυχη σκέψη από την έφεση του ειδέναι που αγνοούσε τον Ενα και Μοναδικό Θεό, όταν άκουσε τον κήρυκα του Ευαγγελίου απόστολο Παύλο, έσπευσε να προσκυνήσει και να υμνήσει τον ζωντανό Θεό, Πατέρα και Λόγο και Πνεύμα. Αυτή οδήγησε τον άνθρωπο που αναζητούσε την αλήθεια στον Λόγο του Θεού, την Αλήθεια και τη Ζωή.
Ο Ιερός Αυγουστίνος (13 Νοεμβρίου 354 – 28 Αυγούστου 430) ερμήνευσε θεοκεντρικώς την αρχαία Πλατωνικοστωική διαίρεση των επιστημών στη λογική, τη φυσική και την ηθική. Κατ’ αυτόν ο Θεός είναι η βάση της γνώσεως, η αιτία της υπάρξεως και ο κανόνας της ζώης.
Β’. Η Χριστιανική πίστη ανέβασε τον άνθρωπο στον ουρανό και τον κατέστησε επόπτη των ουρανίων πραγματικοτήτων «κοινωνό θείας φύσεως» (Β’ Πέτρου α’, 4) και «συμπολίτη των Αγίων και οικείο του Θεού» (Προς Εφεσίους β’, 19)
Οι Αρχές της ευαγγελικής ζωής εξύψωσαν τον άνθρωπο και τον έκαναν σεβαστό ως εικόνα Θεού με ελευθερία και αυτεξούσιο. Οπως εδίδαξε ο Κύριος με το «αγαπήσεις τον πλησίον σου ως σεαυτόν» (Ματθαίου ιθ’, 19). Το Ευαγγέλιο κατήργησε όλες τις διακρίσεις, φυλετικές, εθνικές, καταγωγής, κοινωνικής τάξεως και μορφώσεως. Αποκήρυξε τη δουλεία «ουκ ένι Ιουδαίος ουδέ Ελλην, ουκ ένι δούλος ουδέ ελεύθερος, ουκ ένι άρσεν και θήλυ· πάντες γαρ υμείς εις εστε εν Χριστώ Ιησού» (Προς Γαλάτας γ’, 28). Επέβαλε τον σεβασμό στη νεότητα, στο γήρας. Στερέωσε την οικογένεια. Καλλιέργησε την αλληλεγγύη, την προσφορά χωρίς αντάλλαγμα και ανταπόδοση, τη φροντίδα για τον πάσχοντα.
Ολη η Ευρώπη άκουσε το κήρυγμα της αγάπης και άνοιξε την αγκαλιά της σε κάθε άνθρωπο πάσχοντα και κατατρεγμένο.
Ετσι, επηρεασμένες από τη διδασκαλία του Ευαγγελίου, οι Κυβερνήσεις της Ευρώπης ανέπτυξαν το Κράτος Πρόνοιας.
Ολη η Ευρώπη είναι κατάσπαρτη από Ιδρύματα που περιθάλπουν τους πάσχοντας από διάφορες αιτίες, προστατεύουν τον άνθρωπο από οιαδήποτε αυθαιρεσία προβολή και αδικία. Ολη η Ευρώπη άκουσε το ευαγγέλιο της σωτηρίας και προσήλθε με πίστη να προσκυνήσει τον Λυτρωτή και Σωτήρα.
Ολη η Ευρώπη έμαθε να σέβεται τον κάθε άνθρωπο, να αναγνωρίζει την ελευθερία της βουλήσεώς του, τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Ο άγιος Ιερώνυμος (γεν. το 347 στην πόλη Στριδώνα της Δαλματίας και πέθανε το 420 στη σκήτη του στη Βηθλεέμ) με τη μετάφραση της Αγίας Γραφής από τα ελληνικά στα λατινικά, έδωσε στον κουρασμένο και αποσυντιθεμένο δυτικό κόσμο νέο όραμα και δύναμη.
Από την πλευρά του, ο Χριστιανισμός προσέφερε στον Ευρωπαϊκό Πολιτισμό έννοιες εν πολλοίς άγνωστες σ’ αυτόν, όπως την έννοια της μονοθεϊστικής θρησκείας, την κατάργηση της ειδωλολατρείας, την πίστη σ’ ένα ζωντανό και αληθινό Θεό, τον σεβασμό στο πρόσωπο του ανθρώπου που έχει πλασθεί κατ’ εικόνα και ομοίωση Θεού, την κατάργηση της δουλείας των ανθρώπων, την κατάργηση της πολυγαμίας, την ισότητα μεταξύ των ανθρώπων, την ισότητα ανδρών και γυναικών με την εξύψωση της Παρθένου Μαρίας σε Μητέρα του Θεού, την έννοια της αλληλεγγύης , την αναδιανομή του πλούτου με τη ρήση «ο έχων δύο χιτώνας να δίνει τον ένα» (Λουκά γ΄, 11) και στηλίτευσε την φιλαυτία και αδιαφορία για τους συνανθρώπους που εκφράζεται στον αποστολικό λόγο «άλλος να πεινά και άλλος να μεθύει» (Προς Κορινθίους ια’, 21), κατέκρινε τον αποθησαυρισμό με την παραβολή του άφρονος πλουσίου (Λουκά ιβ’, 13-21) και τον λόγο του Κυρίου «μη θησαυρίζετε θησαυρούς επί της γης» (Ματθαίου στ’, 19) και πολλές άλλες.
Ο Μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος Χριστόδουλος προσφωνώντας τον Πάπα Ρώμης Ιωάννη Παύλο τον Β’ όταν επισκέφθηκε την Αθήνα το 2001, ετόνισε την ανάγκη συνδυασμού των προσπαθειών των Εκκλησιών για να παραμείνει η Ευρώπη Χριστιανική (Περιοδικό ΕΚΚΛΗΣΙΑ τ.5/2001, σελ. 382).
Στην Κοινή Δήλωση Πάπα Ιωάννη Παύλου του Β’ και Αρχιεπισκόπου Αθηνών και Πάσης Ελλάδος Χριστοδούλου συμπεριλαμβάνεται και το ακόλουθο: «Καλούμεθα να εντείνουμε τας προσπαθείας μας, ώστε να πραγματοποιηθεί η ενοποίησις της Ευρώπης. Θα αφιερώσωμεν δε τας δυνάμεις μας, ώστε αι Χριστιανικαί ρίζαι της Ευρώπης και η Χριστιανική ψυχή να διατηρηθώσι αλόβητοι» (Περιοδικό ΕΚΚΛΗΣΙΑ ενθ’ ανωτ. σελ. 387).
Γ’. Η Ρωμαϊκή Κληρονομιά ενέπνευσε τη νομοθεσία και πολιτειακή οργάνωση. Απ’ αυτή προέρχεται η ανάγκη ο Νόμος να προσαρμόζεται στις ιδιόμορφες συνθήκες των διακυμάνσεων της πορείας της κοινωνίας και δημιούργησε τις γενικές ρήτρες του Δικαίου, όπως η Επιείκεια, η Καλή Πίστη, τα Χρηστά Ηθη και άλλα που σήμερα αποτελούν εξαιρετικό χρήσιμο έργο στην εφαρμογή των νόμων και τη λειτουργία των Ευρωπαϊκών εννόμων τάξεων.
Επιπλέον, η κωδικοποίηση της νομοθεσίας του Ρωμαϊκού Δικαίου, που έγινε από τον Ιουστινιανό (11 Μαΐου 482 – 14 Νοεμβρίου 565), απετέλεσε τη μήτρα των νομικών συστημάτων στην Ευρώπη σήμερα.
Το Ρωμαϊκό Δίκαιο έθεσε τα όρια του δημοσίου βίου ως απολύτως διακριτού από εκείνου της ιδιωτικής σφαίρας.
Η Ρωμαϊκή νομοθεσία και πολιτειακή οργάνωση διασώζεται μέχρι σήμερα στο πολίτευμα της Εκκλησίας. Η Πενταρχία των Πατριαρχών αποκλείει τη Μοναρχία. Η Ρωμαϊκή Σύγκλητος διεσώθη στη Συνοδικότητα του πολιτεύματος της Εκκλησίας. Η διοικητική αυτοτέλεια των Επαρχιών της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας επηρέασε το Μητροπολιτικό Σύστημα της εκκλησιαστικής διοικήσεως.
