Toυ Μητροπολίτη Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως κ. Ιερεμία
AΓΑΛΛΙΑΣΘΕ, δίκαιοι, εν Κυρίω· τοις ευθέσι πρέπει αίνεσις. 2Εξομολογείσθε τω Κυρίω εν κιθάρα, εν ψαλτηρίω δεκαχόρδω ψάλατε αυτώ. 3Ασατε αυτώ άσμα καινόν, καλώς ψάλατε αυτώ εν αλαλαγμώ. 4 Οτι ευθής ο λόγος του Κυρίου, και πάντα τα έργα αυτού εν πίστει· 5αγαπά ελεημοσύνην και κρίσιν, του ελέους Κυρίου πλήρης η γη.
6Τω λόγω του Κυρίου οι ουρανοί εστερεώθησαν και τω πνεύματι του στόματος αυτού πάσα η δύναμις αυτών· 7συνάγων ωσεί ασκόν ύδατα θαλάσσης, τιθείς εν θησαυροίς αβύσσους. 8Φοβηθήτω τον Κύριον πάσα η γη, απ’ αυτού δε σαλευθήτωσαν πάντες οι κατοικούντες την οικουμένην· 9ότι αυτός είπε και εγενήθησαν, αυτός ενετείλατο και εκτίσθησαν. 10Κύριος διασκεδάζει βουλάς εθνών, αθετεί δε λογισμούς λαών και αθετεί βουλάς αρχόντων· 11η δε βουλή του Κυρίου εις τον αιώνα μένει, λογισμοί της καρδίας αυτού εις γενεάν και γενεάν. 12Μακάριον το έθνος, ου εστι Κύριος ο Θεός αυτού, λαός, ον εξελέξατο εις κληρονομίαν εαυτώ.
13Εξ ουρανού επέβλεψεν ο Κύριος, είδε πάντας τους υιούς των ανθρώπων· 14εξ ετοίμου κατοικητηρίου αυτού επέβλεψεν επί πάντας τους κατοικούντας την γην, 15ο πλάσας κατά μόνας τας καρδίας αυτών, ο συνιείς πάντα τα έργα αυτών. 16Ου σώζεται βασιλεύς διά πολλήν δύναμιν, και γίγας ου σωθήσεται εν πλήθει ισχύος αυτού. 17Ψευδής ίππος εις σωτηρίαν, εν δε πλήθει δυνάμεως αυτού ου σωθήσεται.
18Ιδού οι οφθαλμοί Κυρίου επί τους φοβουμένους αυτόν τους ελπίζοντας επί το έλεος αυτού, 19ρύσασθαι εκ θανάτου τας ψυχάς αυτών και διαθρέψαι αυτούς εν λιμώ. 20Η ψυχή ημών υπομενεί τω Κυρίω, ότι βοηθός και υπερασπιστής ημών εστιν· 21ότι εν αυτώ ευφρανθήσεται η καρδία ημών, και εν τω ονόματι τω αγίω αυτού ηλπίσαμεν. 22Γένοιτο, Κύριε, το έλεός σου εφ’ ημάς, καθάπερ ηλπίσαμεν επί σε.
1. Ο ψαλμός αυτός είναι ένας επινίκιος ύμνος στον Θεό, μετά από κάποια μάχη του Ισραήλ εναντίον κάποιου ισχυρού εχθρού (στιχ. 10). Στη μάχη αυτή οι Ισραηλίτες γνώρισαν την παντοδυναμία του Θεού τους και ο ποιητής, λοιπόν, του παρόντος ψαλμού, συγκαλεί τον λαό για ένδοξη δοξολογία σ’ Αυτόν. Ο ποιητής με μεγάλη χαρά και αγαλλίαση προτρέπει τους «δικαίους» και τους «ευθείς», δηλαδή τους ανήκοντας στην ισραηλιτική κοινότητα, να καυχώνται για τον Θεό τους (στιχ. 1), ενώ τα άλλα έθνη και οι λαοί δεν έχουν να επιδείξουν τοιούτον Θεόν. Αυτούς, λοιπόν, τους καλεί ο ποιητής να συνέλθουν και να δοξολογήσουν τον Θεό, έχοντας μαζί τους και τα μουσικά όργανα (στιχ. 2), για να ψάλουν επινίκιο ωδή στον Κύριο για τη νίκη που τους εχάρισε εναντίον του εχθρού. Την επινίκιο ωδή που θα ψάλουν οι Ισραηλίτες αυτή τη φορά, τη θέλει να είναι «άσμα καινόν», να είναι δηλαδή καλύτερη από τις άλλες και να τελειώνει με δυνατές κραυγές και αλαλαγμούς: «Καλώς ψάλατε εν αλαλαγμώ» (στιχ. 3).
2. Στη συνέχεια ο ψαλμωδός μας αρχίζει να εκθέτει διαφόρους λόγους, για τους οποίους οι Ισραηλίτες πρέπει να υμνήσουν τον Θεό. Και κατά πρώτον λέγει ότι «ευθύς ο λόγος του Κυρίου, και πάντα τα έργα αυτού εν πίστει» (στιχ. 4). Δηλαδή, ό,τι λέγει ο Θεός το εκπληρώνει και όλα τα έργα Του γίνονται με πιστότητα, γίνονται σύμφωνα με όσα υποσχέθηκε. Δηλαδή ο Θεός τηρεί τον λόγο Του και δεν απατά. Αυτό ο ποιητής μας το έχει διαπιστώσει ασφαλώς από πολλά γεγονότα της ισραηλιτικής ιστορίας, αλλά το διαπίστωσε τρανότατα και από το τελευταίο γεγονός της νίκης των Ισραηλιτών εναντίον του ισχυρού εχθρού που εισέβαλε στη χώρα του (στιχ. 4). Αλλά αυτή η πιστότητα του Θεού, η εκπλήρωση δηλαδή των επαγγελιών Του, ανταποκρίνεται προς την «ελεημοσύνη» (= «δικαιοσύνη», κατά το Εβρ.) του Θεού, από τη δικαίαν «κρίσιν» Του, από την οποία είναι γεμάτη η γη (στιχ. 5).
Την παντοδυναμία του Θεού, για την οποία θέλει να μιλήσει τώρα ο ποιητής μας, τη βρίσκει, κατά πρώτον, στη δημιουργία του κόσμου και μάλιστα στον τρόπο κατά τον οποίο έγινε αυτή. Ο Θεός μόνο με τον λόγο Του, μόνο με ένα απλό φύσημα του στόματός Του, δημιούργησε τους ουρανούς και όλο τον κόσμο τους (στιχ. 6). Δεύτερο στοιχείο, που αποδεικνύει την παντοδυναμία του Θεού, είναι κατά τον ποιητή μας ο περιορισμός των υδάτων εντός ορίων, πέρα από τα οποία δεν μπορούν να εξέλθουν. Οπως ο άνθρωπος γεμίζει ένα ασκό με νερό, με τόση ευκολία ο Θεός συγκέντρωσε και περιόρισε σε ασκό τα «ύδατα της θαλάσσης» (στιχ. 7). Προ τοιούτου λοιπόν μεγαλοπρεπούς και παντοδυνάμου Θεού, όλη η γη πρέπει να αισθάνεται φόβο και να τρέμουν ενώπιόν Του όλοι οι κατοικούντες την οικουμένη (στιχ. 8).
3. Τώρα πλέον, στον στίχο 10, καθορίζει ο ποιητής μας την αφορμή του ψαλμού του. Γιατί να ψαλεί η επινίκια ωδή στον Θεό; Γιατί ο Κύριος, μας λέγει ο στίχος 10, διεσκόρπισε τα σχέδια των εχθρών και εματαίωσε τους λογισμούς των ξένων λαών και αρχόντων. Φαίνεται λοιπόν, ότι συμμαχία ξένων λαών και εθνών επεχείρησε εισβολή κατά των Ισραηλιτών, αλλά ο Θεός εματαίωσε το σχέδιό τους και η νίκη της επιθέσεως αυτής ήταν υπέρ των Ισραηλιτών. Σαν συμπέρασμα αυτού είναι να μακαρίσει κανείς τον Ισραηλιτικό λαό, γιατί έχει τοιούτον παντοδύναμο Θεό: «Μακάριον το έθνος, ου εστι Κύριος ο Θεός αυτού, λαός, ον εξελέξατο εις κληρονομίαν εαυτώ» (στιχ. 12).
Στη συνέχεια ο ποιητής μας τονίζει την παγγνωσία του Θεού. Ο Θεός μπορεί να ματαιώσει «τας βουλάς» των εθνών προτού ακόμη να εκδηλωθούν, γιατί είναι παντογνώστης, γιατί αυτός έπλασε τις καρδιές των ανθρώπων (στιχ. 15) και άρα γνωρίζει τι επιδιώκουν. Από τον τόπο της διαμονής του («εξ ετοίμου κατοικητηρίου αυτού»), από τον υψηλό Του θρόνο δηλαδή, παρακολουθεί όλους τους κατοίκους της γης (στιχ. 14), γιατί Αυτός είναι ο δημιουργός όλων και γι’ αυτό γνωρίζει και τους λογισμούς και τα έργα όλων (στιχ. 15).
Σ’ Αυτόν λοιπόν τον Θεό τον παντοδύναμο, τον παντογνώστη και πάνσοφο, σ’ Αυτόν πρέπει να έχουμε απόλυτη εμπιστοσύνη και όχι σε άνθρωπο βασιλέα ή άλλον ήρωα και ισχυρό της γης (στιχ. 16). Δεν μπορεί κανείς να σωθεί με την πολλή του δύναμη, όπως είναι το ιππικό και τα πολλά στρατεύματα (στιχ. 17). Ας ελπίζουμε στον Θεό και τότε δεν έχουμε να φοβηθούμε κανένα κακό, γιατί ο Κύριος φροντίζει για τους «φοβουμένους Αυτόν» και τους σώζει από τον θάνατο και τον λιμό (στιχ. 18-19).
4. Σαν συμπέρασμα ολοκλήρου του ψαλμού ομιλεί η Ισραηλιτική κοινότητα, ομολογώντας ότι θα μένει πιστή στον Κύριο, τον Οποίο ανακηρύσσει «βοηθόν» και «υπερασπιστήν» της (στιχ. 20). Ο ψαλμός αγαπήθηκε πολύ από τον Ισραηλιτικό λαό και εισήχθη στην Ιουδαϊκή λατρεία. Γι’ αυτό και τελειώνει με ανάλογο στίχο: «Γένοιτο, Κύριε, το έλεός Σου, εφ’ ημάς, καθάπερ ηλπίσαμεν επί σε» (στιχ. 22).
