Ο πανένδοξος ηγεμών της Μολδαβίας Στέφανος, γεννήθηκε το 1434 από ευσεβείς γονείς, τον Μπογδάνο Βόντα, γιο του Αλεξάνδρου του Καλού, και την Όλτεα Μαρία. Σαν γόνος «μακαρίων βλαστών», που προήρχονταν από τα γένη των Μουσάτ και των Μπασαράμπ, είχε, λοιπόν, άγιες ρίζες και αξιώθηκε να έχει και καλούς παιδαγωγούς.
Η παράδοση λέγει ότι ο μελλοντικός ηγεμών της Μολδαβίας πήγαινε από την νεότητά του ακόμη στον όσιο Δανιήλ τον Ησυχαστή (18 Δεκεμβρίου ), – μερικές πηγές λέγουν ότι ήταν και μακρινός συγγενής του-, γεγονός το οποίο εξηγή την εμπιστοσύνη που είχε ο Στέφανος στον όσιο Δανιήλ, από τον οποίο είχε πάρει εκλεκτή διδασκαλία και σοφές πνευματικές συμβουλές. Πάνω από όλα όμως διδάχθηκε από το παράδειγμα του Οσίου, την αρετή των αρετών, τον φόβο του Θεού. Μετά τη δολοφονία του πατέρα του, πρίγκιπα Bogdan, όπως ήταν ταραγμένος και αβοήθητος, πήγε στον ησυχαστή Δανιήλ για να τον εμψύχωση και να τον διδάξη την δυνατή πίστη και την ελπίδα στον Θεό. Ο μεγάλος ησυχαστής τον ευλόγησε και προσευχήθηκε γι ‘αυτόν. Και προφήτευσε ότι σύντομα θα γίνει πρίγκιπας της Μολδαβίας.
Με την βοήθεια του Θεού και την υποστήριξη του ξαδέλφου του Βλαντ Δράκουλα του Ανασκολοπιστή, Βοεβόδα της Βλαχίας στέφεται και χρίζεται στην Σουτσεάβα Ηγεμόνας της Μολδαβίας το έτος 1457. Η αγάπη και η αφοσίωση του αγίου πρίγκιπα προς τον αναχωρητή έγινε ακόμα μεγαλύτερη. Από εκείνη τη στιγμή ο Άγιος έγινε σύμβουλος και πνευματικός πατέρας του Μεγάλου Πρίγκιπα και δεν έκανε τίποτα χωρίς την προσευχή και την ευλογία του. Ο Στέφανος ο Μέγας απέδειξε με ακρίβεια ότι προοριζόταν να γίνη από τον Θεό δικό Του σκεύος εκλεκτό. Η ευλογία του Θεού ενσαρκώθηκε στην μορφή αυτού του ηγεμόνος, χάρις στην ακλόνητη πίστη του στον Θεό, την αρετή και το σεβασμό στο καθήκον του να υπηρετή το έθνος του.
Τέσσερα χρόνια πριν από την άνοδο του Στεφάνου του Μεγάλου στον θρόνο της Μολδαβίας, δηλ. το 1453, η κατάκτησις της Κωνσταντινουπόλεως από τους μουσουλμάνους, δημιουργούσε μια πληγή στην καρδιά του Χριστιανισμού, και έναν κίνδυνο, ο τουρκικός στρατός επλησίασε τις όχθες του ποταμού Δουνάβεως ζητώντας να ανοίξη δρόμο για την ημισέληνο προς το βάθος της Ευρώπης. Οπότε, όχι μόνο το έδαφος της χώρας του κινδύνευε, αλλά και η χριστιανική πίστη του Έθνους και ολόκληρη η Ευρώπη.
Ο όσιος Δανιήλ ο Ησυχαστής κάθε φορά που προσέτρεχε σ’ αυτόν ο ηγεμών ανήσυχος για το μέλλον της χώρας του, λόγω του τουρκικού επεκτατισμού, τον ενεθάρρυνε και τον συμβούλευε να προστατεύη την χώρα και τον Χριστιανισμό από τα χέρια των απίστων. Μάλιστα, μετά από προσευχή, του διαβεβαίωσε ότι, εάν θα κτίζη, μετά από κάθε μάχη μία εκκλησία ή ένα μοναστήρι για τη δόξα του Χριστού, πάντοτε, σε όλους τους πολέμους θα νικά. Έτσι, στην μακροχρόνια περίοδο της ηγεμονίας του διεξήγαγε 47 νικηφόρους πολέμους και έκτισε 48 εκκλησίες και μοναστήρια στην Μολδαβία, τα οποία διατηρούνται μέχρι σήμερα, σαν ισχυρά προπύργια και αδιάψευστοι μάρτυρες της συμμαχίας του Θεού.
«Ο Στέφανος ο ελέω Θεού ηγεμών της χώρας της Μολδαβίας, εφλέγετο από την αγία πίστη και ήταν εραστής των λόγων του Κυρίου…». Μετά από κάθε μάχη, έτρεχε με τα χέρια υψωμένα σε κάποιο Ιερό Βήμα του Θεού, γονάτιζε και έκραζε από τα βάθη της καρδιάς του: «Συ ενίκησες, Κύριε. Σε Σένα ανήκει η νίκη…». Ο γενναίος Στέφανος γινόταν γενναιότερος έχοντας και την προσευχή του Ιησού στα χείλη του. Ακόμη και σε περίπτωση ήττας, έτρεχε στον Θεό. Στον καιρό των εκστρατειών και μαχών του, νήστευε ζητώντας από τους αυλικούς, τους συμβούλους και στρατιώτες του να κάνουν το ίδιο… Με βαθειά ευλάβεια και θείο φόβο ελάμβανε τα πανάχραντα και ζωοποιά άγια Μυστήρια, ήταν δε πολύ ελεήμων.
Ο Τίμιος Σταυρός ήταν πάντοτε το ανίκητο όπλο του και όχι το σπαθί, το οποίο, χωρίς τον Σταυρό του Χριστού, δεν μπορεί να προστατεύση τον στρατό. Πάντοτε έφερε σε όλες τις μάχες, με την συμβουλή του οσίου Δανιήλ, σημαία με την μορφή του αγίου ενδόξου Γεωργίου του Τροπαιοφόρου, με την οποία νικούσε τους Τούρκους. Η σημαία αυτή είχε ζωγραφισμένη την μορφή του αγίου Μεγαλομάρτυρος Γεωργίου του Τροπαιοφόρου ένθρονου να σκοτώνη με το δόρυ του ένα πολυκέφαλο δράκοντα. Να τί έχει γράψει στην άκρη της σημαίας, γύρω από την μορφή του αγίου Γεωργίου: «Ω, τροπαιοφόρε και γενναιόψυχε Μεγαλομάρτυς Γεώργιε, ο οποίος στις ανάγκες και δυστυχίες είσαι ταχύς προστάτης και βοηθός, και χαρά ανεκλάλητη στους εν θλίψεσι ευρισκομένους, δέξου και από μένα αυτή την προσευχή του ταπεινού δούλου Σου, κυρίου Στεφάνου Βοεβόδα, που είναι με το έλεος του Θεού ηγεμών της χώρας της Μολδαβίας, προστάτευσε με από κάθε κακό νυν και αεί…» εποιήθη το 7008 (1500), και 43ο έτος της βασιλείας του.
Κάποτε συγκεντρώθηκαν αναρίθμητα Τούρκικα ασκέρια, για να τον αφανίσουν. Όταν είδε ο Στέφανος το πλήθος του εχθρού φοβήθηκε. Αμέσως όμως συνήλθε και με θερμή προσευχή στο Θεό ζήτησε τη βοήθεια του. Στον ύπνο του εμφανίστηκε ο Μέγας Γεώργιος λουσμένος σ’ ένα λαμπρό θαυμάσιο φως και με μάτια που άστραφταν. Ο Στέφανος αν και κοιμόταν φοβήθηκε πολύ.
Τότε ο Άγιος του είπε: «Έχε θάρρος στον Κύριό σου και μη φοβάσαι το πλήθος αυτό. Αύριο συγκέντρωσε όλο το στράτευμα σου και οδήγησέ το εναντίον των εχθρών του Χριστού με φωνές πανηγυρικές και σάλπιγγες και θα δεις την δύναμη του Θεού που πάντα σε βοηθά. Για το λόγο αυτό στάθηκα εδώ για να σου αποκαλύψω ποιός θα νικήσει και να σου αναφέρω ότι η δύναμη του Θεού είναι μαζί σου και ότι ακόμα και εγώ θα σε βοηθήσω στην μάχη αυτή. Για όλα αυτά ανακαίνησε την Μονή Ζωγράφου που είναι στο όνομά μου, και που ερημώθηκε. Στείλε και την δική μου εικόνα που έχεις πάντα μαζί σου».
Ο Στέφανος πήρε θάρρος από την εμφάνιση του Αγίου και από την υπόσχεση που του έδωσε ότι θα τον βοηθούσε με την βοήθεια της θείας χάρης. Αφού μάλιστα έφερε και την άγια εικόνα Του μαζί του με την φωνή των σάλπιγγων κτύπησε ξαφνικά σαν λαίλαπα τον όγκο των Οθωμανών και τους σύντριψε χωρίς χρονοτριβή.
Στην μάχη με την Πολωνία, στα δάση Κοσμίνου, στις 26 Οκτωβρίου 1497, πριν από την έναρξη της μάχης, οι ιερείς που συνώδευαν τον στρατό, ελειτούργησαν δίπλα στην ηγεμονική σημαία, και τους φανερώθηκε σε όραμα, ο Άγιος Μυροβλύτης Δημήτριος, αρματωμένος καβάλα στο άλογό του, περιφρουρούσε τον μολδαβικό στρατό. Άλλη φορά στην πόλι Ρίμνικου-Βίλτσεα, ο Μέγας Στέφανος είδε σε θαυμαστή εμφάνιση τον Μεγαλομάρτυρα Προκόπιο να πετά στον αέρα με το άλογό του, αρματωμένος σαν ένας γενναίος οπλίτης, να τον βοηθά, δίνοντας την νίκη στους στρατιώτες του.
Για την ορθόδοξη πίστη και την ελευθερία της Μολδαβίας έδωσε πολλές μάχες με τους Τούρκους, Πολωνούς, Τατάρους και Ούγγρους προκαλώντας το θαυμασμό όλων των λαών της Ευρώπης. Προσπάθησε να δημιουργηθεί σε ολόκληρη την Ευρώπη ένας γενικός συνασπισμός εναντίον των Τούρκων, πράγμα που δυστυχώς δεν κατάφερε. Ο Άγιος Στέφανος είναι ένας από τους μεγαλύτερους ευεργέτες του Αγίου Όρους μετά από την άλωση της Βασιλεύουσας, εξόφλησε τα χρέη του Αγίου Όρους στην Υψηλή Πύλη, εξασφαλίζοντας την επιβίωση της μοναστικής κοινότητας, και προσέφερε ουσιαστική βοήθεια και πολλές δωρεές σ’ ολόκληρο τον Χριστιανισμό της Ανατολής.
Ήταν 70 ετών όταν αισθάνθηκε ότι πλησιάζει το τέλος του, έγραψε ένα χρυσόβουλλο με την διαθήκη του και στις 2 Ιουλίου του 1504, «ο ήλιος της Μολδαβίας» ο άγιος Στέφανος ο Μέγας πέρασε στην Βασιλεία του Θεού.
Ετάφη στην Ιερά Μονή Πούτνα (Putna), της οποίας ήταν κτήτορας και μέγας ευεργέτης.
Στις 20 Ιουνίου 1992 η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ρουμανίας τον κατέταξε επισήμως στο αγιολόγιο.
Το κείμενο είναι βασισμένο στο Βίο και έργα του Αγ. Στεφάνου του Μ. Ηγεμόνος της Μολδαβίας, υπό μητροπολίτου Κράγιοβας Νέστορος. Εκ του βιβλίου: Αγιασμένες μορφές της Ορθοδόξου Ρουμανικής Εκκλησίας, Μετάφρασις-Επιμέλεια υπό αδελφών Ιεράς Μονής Οσίου Γρηγορίου Αγίου Όρους Άθω
