Του Μητροπολίτη Καισαριανής, Βύρωνος & Υμηττού κ. Δανιήλ
Την Κυριακή 9 Σεπτεμβρίου 2018, προ της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού σύμφωνα με την υπ’ αριθμόν 2556/5.7.1993 Εγκύκλιο της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος, επιτελούμε την μνήμη των Εθνοϊερομαρτύρων Μητροπολιτών Σμύρνης Χρυσοστόμου, Μοσχονησίων Αμβροσίου, Κυδωνιών Γρηγορίου, Ικονίου Προκοπίου και Επισκόπου Ζήλων Ευθυμίου και των λοιπών Κληρικών και Λαϊκών που υπέστησαν βίαιο και μαρτυρικό θάνατο κατά τη Μικρασιατική Καταστροφή (1922), που κατά το διανυόμενο έτος συμπληρώνονται 96 χρόνια από τα θλιβερά γεγονότα.
Ημέρα διπλής σεβάσμιας μνήμης σήμερα για τους πιστούς η σημερινή Κυριακή.
A’. Στη λατρευτική σύναξή μας τιμάμαι κλίνοντες ευλαβικά το γόνυ της ψυχής και του σώματος στον κορυφαίο Εθνοϊερομάρτυρα Μητροπολίτη Σμύρνης Χρυσόστομο που προεξάρχει του χορού των λοιπών Μικρασιατών Μητροπολιτών που μαρτύρησαν κατά τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922, επίσης των καταγεγραμμένων και των μη καταγραφέντων Κληρικών και Λαϊκών Πατέρων και αδελφών Ελλήνων Ορθοδόξων Χριστιανών που βιαίως εξεμέτρησαν το ζην παντοιοτρόπως μαρτυρησάντων.
1. Θυμώμαστε και τιμάμε τουςΕθνοϊερομάρτυρες Ιεράρχες:
α) Τον κορυφαίο Εθνοϊερόμαρτυρα Μητροπολίτη Σμύρνης Χρυσόστομο που κατακρεουργήθηκε το απόγευμα του Σαββάτου της 27ης Αυγούστου 1922 (9 Σεπτεμβρίου σήμερα) από σκληρούς και ανελέητους δημίους. Η βαρβαρότητα των δημίων του συγκλόνησε το ποίμνιό του, τους Ελληνες, τους ισχυρούς της γης της εποχής εκείνης.
Παραδόθηκε ως εξιλαστήριο θύμα από τους εχθρούς της Πίστεως και της Πατρίδος μας στον μαινόμενο κατ’ αυτού Τουρκικό όχλο, από τον οποίο δεινώς προπηλακιζόμενος ανεσκολοπίσθη βάναυσα και φρικτά. Θυσιάσθηκε ως ιερείο δηλαδή θύμα άμωμο και εκούσιο, αφού αρνήθηκε να δεχθεί την προσφερθείσα σ’ αυτόν διάσωση με τη φυγή, διότι βάρυνε στην αρχιερατική συνείδησή του ο λόγος του Κυρίου για τον καλό Ποιμένα, ότι: «ο μισθωτός φεύγει, ότι μισθωτός εστι και ου μέλει αυτώ περί των προβάτων» (Ιωάννης ι’ 12-13).
β) Τον Κυδωνιών Γρηγόριο. Ο Ιεράρχης αυτός προστάτεψε το ποίμνιό του από τους διωγμούς των Τουρκικών Αρχών και έσωσε πολλούς φυλακισμένους και μελλοθανάτους. Φυγάδευσε το μεγαλύτερο μέρος του ποιμνίου του σε ασφαλείς τόπους έξω των Τουρκικών συνόρων. Συγκακουχούμενος ο ίδιος με τους υπόλοιπους εκτοπίσθηκε μαζί τους τον Οκτώβριο του έτους 1922. Ενώ ετοιμάσθηκε ο λάκκος που είχαν σκάψει για αυτόν οι δήμιοί του για να τον θάψουν ζωντανό ξεψύχησε από εγκεφαλική συμφόρηση, τελειωθείς εν Κυρίω ως νεομάρτυς την 3η Οκτωβρίου 1922.
γ) Τον Μοσχονησίων Αμβρόσιο. Ο Ιεράρχης αυτόςμαρτύρησε, αφού βασανίσθηκε με το πετάλωμα των ποδιών του και την κατατεμάχηση του σώματός του, μαζί με άλλους Ιερείς που συμμαρτύρησαν μαζί του και άλλους πιστούς της Επαρχίας του, «διά τον λόγον του Θεού και διά την μαρτυρίαν του αρνίου ην είχαν» (Αποκαλύψεως στ’, 9).
δ) Τον Ικονίου Προκόπιο. Στο μέσο της καταδυναστεύσεως του ποιμνίου του και των Ποιμένων του από τις Αρχές των Νεοτούρκων και των απεγνωσμένων κραυγών του λαού ο Ποιμενάρχης παρέδωκε το πνεύμα στον Μέγα Αρχιερέα και Σωτήρα Χριστό προμαχώντας και συμπάσχοντας με τους στενάζοντες Ελληνες Χριστιανούς της Ανατολίας. Μαρτύρησε ώστε και οι πιστοί της επαρχίας του «σωτηρίας τύχωσι της εν Χριστώ Ιησού» (Β’ Προς Τιμόθεον β’, 10).
και ε)Τον Ζήλων Ευθύμιο. Ο Ιεράρχης ενώ ήταν φυλακισμένος στην Αμάσεια του Πόντου ως κατηγορούμενος για εσχάτη προδοσία του Τουρκικού Εθνους το Πάσχα του έτους 1921 μετέδιδε στους κρατούμενους μαζί με τον πασχάλιο χαιρετισμό και το μήνυμα της εθνικής αναστάσεως. Υφίστατο καθημερινά για 41 ημέρες πολυώδυνα μαρτύρια από τα οποία υπέκυψε σε θάνατο την 29η Μαΐου 1921 κατά το «ίνα αναπαύσονται εκ των κόπων (και των οδυνών) αυτών και τα έργα αυτών ακολουθεί μετ’ αυτών» (Αποκαλύψεως ιδ’, 13).
Τις τελευταίες ημέρες της ζωής του έψαλλε μόνος του τη νεκρώσιμη Ακολουθία για τον εαυτό του ενώ «επηκροώντο δε αυτού οι δέσμιοι» (Πράξεων ιστ’ 25). Και μετέστη προς Κύριον ως Εθνομάρτυρας και Ιερομάρτυρας.
Ο απόστολος Παύλος αποτύπωσε με τους λόγους του την αυτοθυσίατων Ποιμένων της Εκκλησίας μας: «Μας διώκουν, ο Θεός όμως δεν μας εγκαταλείπει, μας ρίχνουν κάτω, μα δεν χάνουμε τον αγώνα. Συνεχώς υποφέρουμε σωματικά μετέχοντες έτσι στον θάνατο του Κυρίου για να φανερωθεί στο πρόσωπό μας η ζωή του αναστημένου Ιησού. Δηλαδή είμαστε ζωντανοί αλλά εκθέτουμε συνεχώς τον εαυτό μας στον θάνατο για χάρη του Ιησού» (Προς Κορινθίους Β’, στ’, 9-11).
2. Μαζί με αυτούς τους Ιεράρχες μαρτύρησαν κατά την περίοδο των διωγμών 1914 – 1922 που εξαπέλυσε το Κεμαλικό Νεοτουρκικό καθεστώς της Τουρκίας εναντίον των Χριστιανών Ελλήνων της Τουρκίας και πολλοί άλλοι πάσης τάξεως Κληρικοί.
Θυμώμαστε επίσης τα άμωμα θύματα της σκληρής και απάνθρωπηςθηριωδίας ένεκα της οποίας εξοντώθηκαν οι Ελληνες της Τουρκίας που κατοικούσαν στον Πόντο, στη Θράκη στα παράλια της Μαύρης θάλασσας και της Μικράς Ασίας την οκταετία 1914-1922 και έχουν καταγραφεί σε ειδικές εκδόσεις τα δεδομένα αυτής της Γενοκτονίας.
α’. Από το Οικουμενικό Πατριαρχείο στον Τόμο «Μαύρη Βίβλος»στο «Οικουμενικόν Πατριαρχείον, Μαύρη Βίβλος διωγμών και μαρτυριών του εν Τουρκία Ελληνισμού (1914-1918), εν Κωνσταντινουπόλει 1919».
β’. Από τον Μητροπολίτη Φιλαδελφίας κ. Χρυσόστομο Χατζησταύρου (Αρχιεπισκόπου Αθηνών και Πάσης Ελλάδος, 1962-1967) περί της Εκθέσεως αυτού προς το Οικομενικό Πατριαρχείο με θέμα:«Οι κατά της Εκκλησίας και της Εκπαιδεύσεως της Μικράς Ασίας τελευταίοι διωγμοί των Τούρκων» Εκδοσις Ιεράς Μητροπόλεως Καισαριανής, Βύρωνος και Υμηττού, Καισαριανή 2010).
Θυμώμαστε τους διωγμούς, τις εξορίες, τους βασανισμούς, τις λοιδωρίες, τις αρπαγές των περιουσιών, τις ποικίλες κακώσεις των μαρτυρησάντων Προγόνων μας, επειδή ήσαν Χριστιανοί και Ελληνες καιδεν ήσαν ανεκτοί από τους Νεοτούρκους.
Γράφει ο Γάλλος φιλόλογος, φιλέλληνας και διανοούμενος Οκτάβιος Μερλιέ (1897-1976) για την καταστροφή της Σμύρνης και τη σφαγή των κατοίκων της.
«…Ακουσα το πιο σπαραχτικό θρήνο για τον Ελληνισμό που είχε δολοφονηθεί, για την προδοσία των Μεγάλων Δυνάμεων, για τον θάνατο εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων που είχαν σκοτωθεί, κρεμαστεί, πολλοί μάλιστα είχαν ενταφισθεί ζωντανοί, για τις κατεστραμμένες πολιτείες, για το σβύσιμο μέσα στο αίμα πολιτισμού τριών χιλιάδων ετών, για το απέραντο Βυζαντινό Κράτος, που υπήρξε για αιώνες πιο ευρωπαϊκό από τα κράτη της Ευρώπης, και, μονοκοντυλιάς, είχε εξαφανιστεί κάθε ανάμνησή του από το χάρτη της υφηλίου…» (Οκτάβιος Μερλιέ, Η πρώτη επαφή μου με τη Μικρά Ασία. Προσωπικές Αναμνήσεις. Δελτίο Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών. Τόμος πρώτος, σ. 13, Αθήνα 1977).
Θυμώμαστε ότι ενώ οι σεβάσμιοι Πρόγονοί μας διώχθηκαν με αγριότητα και βαρβαρότητα από τις πατρογονικές πατρίδες τους δεν εξαφανίσθηκαν. Εφοδιασμένοι με την πίστη στον Θεό και στις αρχές και αξίες του πολιτισμού του Γένους μας επεβίωσαν δημιουργώντας τις νέες λαμπρές πατρίδες στην ελεύθερη Ελλάδα με κόπο, μόχθο και την ευλογία του Θεού, διότι χωρίς περιουσία ζει ο άνθρωπος χωρίς Θεό και Πατρίδα όμως δεν ζει, όπως διεκήρυξε ο Κύριός μαςΙησούς Χριστός ότι «χωρίς εμού ου δύνασθε ποιείν ουδέν» (Ιωάννου ιε’, 5).
Ολοι αυτοί οι σεβάσμιοι μάρτυρες της πίστεως και της πατρίδος είναι η πολύτιμη προσφορά και ιερή θυσία της Εκκλησίας και του Γένους των Ελλήνων στον Πανάγιο Τριαδικό Θεό. Εκείνος ευλόγησε και έδωκε το Αγιο Πνεύμα στους πιστούς και ζύμωσε τον νού και τις καρδιές τους στην τέλεια αγάπη και αλλοίωσε τα φρονήματά τους προς ευσέβειαν.
Β’. Η σημερινή Κυριακή προηγουμένη της σεβασμίας εορτής της υψώσεως του Τιμίου Σταυρού στρέφει τους πιστούς προς την σταυρική θυσία του Κυρίου μας Ιησού Χριστού που εμπνέει το σταυρικό φρόνημα των πιστών που συνοψίζεται με τη φράση του Κυρίου: «Ο φιλών την ψυχήν αυτού απολέσει αυτήν και ο μισών την ψυχήν αυτού εν τω κόσμω τούτω εις ζωήν αιώνιον φυλάξει αυτήν» δηλαδή αυτός που αγαπάει τη ζωή του θα τη χάσει· αυτός όμως που δεν θα τη λογαριάσει όσο κρατάει αυτός ο κόσμος και θα την προσφέρει θυσία θα τη φυλάξει για την αιώνια ζωή (Ιωάννου ιβ’ 25). Με σαφήνεια ο Κύριος μας δίδαξε ότι με τον θάνατο ο φιλόζωος θα χάσει το αντικείμενο της αγάπης του, τη ζωή του. Αντίθετα αυτός που είναι πρόθυμος να αποστραφεί την επίγεια ζωή του και τις ηδονές της στον παρόντα κόσμο αυτός θα κερδίσει την αιώνια ζωή.
Αυτό το σταυρικό φρόνημα εκφράζουν οι λόγοι του Ψαλμιστή που επικαλείται ο απόστολος Παύλος «ένεκα σου θανατούμεθα όλην την ημέραν
ελογίσθημεν ως πρόβατα σφαγής»(Ψαλμού μδ’ 23· Προς Ρωμαίους η’, 36· Προς Κορινθίους Β’ δ’, 11).
Αυτό το πνεύμα εμπνεόμενοι οι Αγιοι Μάρτυρες αντιμετώπισαν με καρτερία τα βασανιστήρια, τις απειλές, τις διώξεις και αυτόν τον θάνατο διότι πίστευαν ότι η θυσία τους θα τους χαρίσει αιώνια δόξα, τιμή και ζωή.
Μ’ αυτό το πνεύμα και οι Οσιοι Πατέρες επεδόθησαν σε ασκητικούς αγώνες και παλαίσματα, οι οποίοι «την σάρκαν εσταύρωσαν συν τοις παθήμασι και ταίς επιθυμίαις» (Προς Γαλάτες ε’, 24).
Αυτή τη θυσία περιγράφει συγκεκριμένως ο απόστολος Παύλος με τους λόγους του «Νεκρώσατε ούν τα μέλη υμών τα επί της γης, πορνείαν, ακαθαρσίαν, πάθος, επιθυμίαν κακήν, και την πλεονεξίαν, ήτις εστίν ειδωλολατρία, δι’ α έρχεται η οργή του Θεού επί τους υιούς της απειθείας, εν οις και υμείς περιεπατήσατέ ποτε, ότε εζήτε εν αυτοίς· νυνί δε απόθεσθε και υμείς τα πάντα, οργήν, θυμόν, κακίαν, βλασφημίαν, αισχρολογίαν εκ του στόματος υμών·μη ψεύδεσθε εις αλλήλους, απεκδυσάμενοι τον παλαιόν άνθρωπον συν ταίς πράξεσιν αυτούκαι ενδυσάμενοι τον νέον τονανακαινούμενον εις επίγνωσιν κατ’ εικόνα του κτίσαντος αυτόν,όπου ουκ ένι Ελλην και Ιουδαίος, περιτομή και ακροβυστία, βάρβαρος, Σκύθης, δούλος, ελεύθερος, αλλά τα πάντα και εν πάσι Χριστός.Ενδύσασθε ούν, ως εκλεκτοί του Θεού άγιοι και ηγαπημένοι, σπλάγχνα οικτιρμού, χρηστότητα, ταπεινοφροσύνην, πραότητα, μακροθυμίαν, ανεχόμενοι αλλήλων και χαριζόμενοι εαυτοίς εάν τις προς τινα έχη μομφήν· καθώς και ο Χριστός εχαρίσατο υμίν, ούτω και υμείς· επί πάσι δε τούτοις την αγάπην, ήτις εστί σύνδεσμος της τελειότητος. και η ειρήνη του Θεού βραβευέτω εν ταίς καρδίαις υμών, εις ην και εκλήθητε εν ενί σώματι· και ευχάριστοι γίνεσθε· ο λόγος του Χριστού ενοικείτω εν υμίν πλουσίως, εν πάση σοφία διδάσκοντες και νουθετούντες εαυτούς ψαλμοίς και ύμνοις και ωδαίς πνευματικαίς, εν χάριτι αδοντες εν τη καρδία υμών τω Κυρίω. και παν ο,τι αν ποιήτε εν λόγω η εν έργω, πάντα εν ονόματι Κυρίου Ιησού, ευχαριστούντες τω Θεώ και πατρί δι’ αυτού».
Δηλαδή: «Απονεκρώστε, λοιπόν, ό,τι σας συνδέει με το αμαρτωλό παρελθόν: Την πορνεία, την ηθική ακαθαρσία, το πάθος, την κακή επιθυμία και την πλεονεξία, που είναι ειδωλολατρία. Για όλα αυτά θα πέσει η οργή του Θεού πάνω σ’ εκείνους που δε θέλουν να πιστέψουν. Σ’ αυτούς ανήκατε άλλοτε κι εσείς, όταν αυτά τα πάθη δυνάστευαν τη ζωή σας. Τώρα όμως πετάξτε τα όλα αυτά από πάνω σας: Την οργή, τον θυμό, την πονηρία, την κακολογία και την αισχρολογία. Μη λέτε ψέματα ο ένας στον άλλο, αφού βγάλατε από πάνω σας τον παλιό αμαρτωλό εαυτό σας με τις συνήθειές του, και ντυθήκατε τον καινούργιο άνθρωπο, που ανανεώνεται συνεχώς σύμφωνα με την εικόνα του δημιουργού του, ώστε με τη νέα ζωή του να φτάσει στην τέλεια γνώση του Θεού. Σ’ αυτή τη νέα κατάσταση δεν υπάρχουν πιά εθνικοί και Ιουδαίοι, περιτμημένοι κι απερίτμητοι, βάρβαροι, Σκύθες, δούλοι, ελεύθεροι· του Χριστού είναι όλα και ο Χριστός είναι σε όλα».
Γ’. Εμείς οι απόγονοι αυτών των αξιοσέβαστων μαρτύρων της πίστεως και της πατρίδος μας αντλούμε δύναμη από την πίστη μας στον αληθινό και ζωντανό Θεό. Πορευόμαστε σ’ αυτό τον κόσμο χωρίς να είμαστε εκ του κόσμου τούτου (Ιωάννου ιε’, 19), δηλαδήχωρίς να μολυνόμαστε από την αμαρτία. Θυμώμαστε ότι ο Θεός δεν μας εγκαταλείπει παρά τους διωγμούς, τις ταπεινώσεις, τις στερήσεις, τις εξορίες, την απώλεια των περιουσιών μας από τους εχθρούς μας. Αντλούμε δύναμη από τη διαβεβαίωση του Θεού «ου μη σε ανώ ουδ’ ου μη σε εγκαταλίπω» (Προς Εβραίους ιγ’, 5-6· Δευτερονομίου λα’, 6) για να μείνουμε σταθεροί στην πίστη μας.
Σ’ όλες αυτές τις δοκιμασίες δείχνουμε υπομονή και εμπιστοσύνη στον Θεό και Κύριο της ζωής μας και του κόσμου. Στα ποικίλα μαρτύριά μας Εκείνος μας παρηγορεί «ώστε θαρρούντας ημάς λέγειν· Κύριος εμοί βοηθός, και ου φοβηθήσομαι· τι ποιήσει μοι άνθρωπος; (Προς Εβραίους ιγ’, 6· Δευτερονομίου λα’, 6).
Προσευχόμαστε ο Κύριος της ζωής και της ιστορίας να σκεπάζει την ευλογημένη Πατρίδα μας τους πιστούς Αρχοντές μας και τον θεοφιλή Πιστό Λαό, ψάλλοντες:
«Ο Θεός των Πατέρων ημών
ο ποιων αεί μεθ’ ημών κατά την σην επιείκειαν
μη αποστήσης το έλεός σου αφ’ ημών,
αλλά ταίς αυτών ικεσίαις
εν ειρήνη κυβέρνησον την ζωήν ημών».
Μετά πατρικών ευχών.
Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ
