Του Δρος Μανώλη Βαρβούνη
Στην ιστοσελίδα του Ιερού Προσκυνήματος του αγίου Ιωάννη του Ρώσου, στο Προκόπι της Εύβοιας, έχουν αναρτηθεί δύο σχετικές αγγελίες από εφημερίδες της εποχής του Μεσοπολέμου, στις οποίες παρέχονται σχετικές πληροφορίες. Η πρώτη προέρχεται από την εφημερίδα Η Μικρασιατική και αποτελεί πρόσκληση συμμετοχής στην πανήγυρη του αγίου: «Την 27ην Μαΐου εορτήν του Οσίου Ιωάννου του Ομολογητού, ούτινος το σεπτόν σκήνωμα εύρηται εν τω Προκοπίω Ευβοίας (Αχμέτ – Αγά) τελείται θρησκευτική πανήγυρις χοροστατούντος του Σεβ. Μητροπολίτου Χαλκίδος κ. Γρηγορίου. Εις την εορτήν εκλήθησαν όπως παραστούν, ο κ. Πρόεδρος της Κυβερνήσεως και άπαντες ο λοιποί επίσημοι. Παρακαλούνται όθεν πάντες οι φιλέορτοι, όπως τιμήσωσι την εορτήν του θαυματουργου Αγίου. Συγκοινωνία από Χαλκίδος εώς το δροσόλουστον Προκόπιον γενήσεται δι’ αυτοκινήτων. Εις τους προσκυνητάς θέλει παρασχεθή πάσα ευκολία διαμονής».
Η δεύτερη προέρχεται από την ίδια εφημερίδα, και περιγράφει την πανήγυρη που τελέσθηκε το 1936: «Μέσα σε μια υποβλητική ατμόσφαιρα πηγαίας κατανύξεως και θρησκευτικής μεγαλοπρεπείας ετελέσθη την 27ην Μαΐου έν Προκοπίω (Αχμέτ-Αγά) Ευβοίας η πανήγυρις του Αγίου Ιωάννου του Ρώσσου, όπου σύσσωμον το Ιερόν Αυτού λείψανον. Το γεγονός ότι χιλιάδες κόσμου παρηκολούθησαν με αγνή χριστιανική ευλάβεια την επιβλητική αυτή εκκλησιαστική εορτή αποδεικνύει πόσο είναι ζωηρό και αδιάπτωτο το θρησκευτικό συναίσθημα του λαού… κόσμος πάσης τάξεως εξ όλων των μερών της Έλλάδος…παρηκολούθησε με συγκινητική πίστη την Ιεράν λιτανείαν, της οποίας προεπορεύετο ο Μητροπολίτης Χαλκίδος […] Η μαγευτική τοποθεσία με την πληθώρα των παχυσκίων πλατάνων κ.λπ. δένδρων και το μεγαλείον της φύσεως παρείχε εις τους εορταστάς την καλλιτέραν απόλαυσιν, η δε τάξις παρά την κοσμοπλημμύραν ετηρήθη, χάρις εις τον αστυνόμον κ. Δ. Χριστοδουλίδην, παραδειγματική. Σχετικάς φωτογραφίας, από την περιφοράν του αγίου λειψάνου απεστείλαμεν και εδημοσιεύθησαν εις τας αθηναϊκάς συναδέλφους… ».
Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν η φήμη του θαυματουργού λειψάνου και του αγίου Ιωάννη του Ρώσου έχει πλέον επεκταθεί σε πανελλήνιο επίπεδο, ανάλογη περιγραφή έχουμε από την εφημερίδα Πανευβοϊκόν Βήμα, του 1954. Και στα τέλη της επόμενης δεκαετίας, το 1969, η ίδια εφημερίδα σε σχετικό άρθρο της περιγράφει και πάλι την πανήγυρη, ώστε να μπορούμε να διαπιστώσουμε ότι διατηρείται μεν η ίδια βασική εθιμοταξία, όπως και παραπάνω διαπιστώθηκε, αυτή τη φορά όμως η συμμετοχή είναι μεγαλύτερη, η επισημότητα πιο έκδηλη και η εκκλησιαστική λαμπρότητα πιο φανερή: «Με κάθε μεγαλοπρέπεια εωρτάσθη και εφέτος η εορτή του αγίου Ιωάννου του Ρώσσου εις το Νέον Προκόπιον. Χιλιάδες λαού από ολόκληρον την Ελλάδα και ιδιαιτέρως την Εύβοιαν, Θεσσαλίαν και Αττικήν – Στερεάν είχαν κατακλύσει τον Ναόν και τους γύρω χώρους από τριημέρου, διά να λάβουν μέρος εις την εορτήν και ασπασθούν το ιερόν λείψανον του Οσίου. Την παραμονήν ετελέσθη πανηγυρικός Μέγας Εσπερινός… Την ημέραν της εορτής ετελέσθη Αρχιερατικόν Συλλείτουργον […]. Της επακολουθησάσης λιτανείας του σκηνώματος του Οσίου, εκτός των Σεβ. Μητροπολιτών, μετέσχε δεκάς Αρχιμανδριτών και πεντηκοντάς Ιερέων. Ηκολούθησαν δε πάσαι αι αρχαί του Νομού, με επικεφαλής τον κ. Νομάρχην και τον Στρατ. Διοικητήν, τμήματα Στρατού, η φιλαρμονική Χαλκίδος και χιλιάδες λαού. Εις την πλατείαν είχε στηθή καλαίσθητος εξέδρα επί της οποίας εναπετέθη το Ιερόν Σκήνωμα, ανεπέμφθη δέησις και ωμίλησε δι’ ολίγων ο Σεβ. Μητροπολίτης Χαλκίδος. Η εορτή εφέτος παρουσίασε μίαν ιδιαιτέραν εκκλησιαστικήν πρωτοτυπίαν, η οποία ηυχαρίστησε πολύ και ωφέλησε τους προσκυνητάς. Καθ’ όλον το διάστημα της νυκτός εγένοντο ιεραί ακολουθίαι μετά συντόμου θείου κηρύγματος. Εγένοντο ειδικαί δεήσεις, υπέρ των ασθενών και ιδιαιτέρως των καρκινοπαθών, υπέρ των αποδήμων και των ναυτιλομένων, υπέρ της νεότητος και πρωινή Θεία Λειτουργία…».
Στην περιγραφή αυτή, παρατηρούμε ότι πέρα από τη συμμετοχή πολλών Μητροπολιτών, αλλά και των πολιτικών και στρατιωτικών αρχών, υπάρχουν και στοιχεία από τις δημόσιες τελετουργίες της εποχής, κάτι που ίσως σχετίζεται και με την γενικότερη πολιτική κατάσταση, δεδομένου ότι πρόκειται για εποχή κυριαρχίας της Στρατιωτικής Δικτατορίας, άρα και της ιδιαίτερης αισθητικής και συγκρότησης των δημόσιων τελετουργιών που εκείνη είχε εισηγηθεί. Επιπλέον δε φαίνεται ιδιαιτέρως αναπτυγμένο το σκέλος των νυκτερινών ακολουθιών, μετά τον εσπερινό της παραμονής και μετά την θεία λειτουργία της κυριώνυμης ημέρας, με την προσθήκη ειδικών δεήσεων για διάφορες κατηγορίες εμπεριστάτων πιστών, ιδίως ασθενών, και μάλιστα καρκινοπαθών, κάτι που συνδέεται με την ιαματική θαυματουργική παράδοση που σχετίζεται με το λείψανο του αγίου και την αντίστοιχη λατρεία του. Γι’ αυτό και οι προσθήκες αυτές αναφέρεται ότι έγιναν δεκτές από τους προσκυνητές με ιδιαίτερη ευχαρίστηση.
Πηγή: Κιβωτός της Ορθοδοξίας
