Στο Γιώργη Μυλωνά
«Η θρησκεία και οι θρησκευτικοί ηγέτες είναι ένας διαφορετικός δρόμος για να φτάσουμε στον ίδιο στόχο: την ειρήνη και την ευημερία. Γι’ αυτόν τον στόχο, αξίζει να περπατήσουμε αυτόν το δρόμο και το ότι είμαστε Αριστεροί μάλλον μας βοηθά, παρά μας εμποδίζει», αποκαλύπτει σε συνέντευξή του στην «Κιβωτό της Ορθοδοξίας» ο νέος υφυπουργός Εξωτερικών, Γιάννης Αμανατίδης. Μόλις λίγες ημέρες μετά τη Διεθνή Διάσκεψη των Αθηνών, ο κ. Αμανατίδης αναφέρεται στο γεγονός και παίρνει θέση στη συζήτηση γύρω από το μάθημα των Θρησκευτικών: «Το περαιτέρω “άνοιγμα” του μαθήματος προς τις άλλες θρησκείες θα βοηθήσει ώστε αυτό να γίνει καλύτερα αποδεκτό από όλους τους μαθητές». Βάζει, ωστόσο, μια σημαντική προϋπόθεση: «Όλα τα ζητήματα κοινού ενδιαφέροντος χρειάζεται να εξετάζονται με διάλογο».
Σε μια δύσκολη συγκυρία για τον τόπο, ποιο είναι το πλαίσιο των προτεραιοτήτων σας στο ΥΠΕΞ;
Τόσο ο πρωθυπουργός όσο και οι αρμόδιοι υπουργοί έχουμε ανοίξει έναν δίαυλο ειλικρινούς διαλόγου με τους ομογενείς σχετικά με το ποιους τρόπους και ποια κίνητρα πρέπει να δώσουμε ώστε να ενθαρρυνθεί η Διασπορά να καταστεί πιο ενεργά μέρος των εθνικών προσπαθειών για να γίνουν επενδύσεις στη χώρα. Μια ισχυρότερη σχέση μεταξύ του εθνικού κέντρου και της ελληνικής ομογένειας είναι αναγκαία και επείγουσα.
Η Ελλάδα προσφέρεται για επενδύσεις στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, στην επιστήμη, στην τεχνολογία, στον τουρισμό, στην εκπαίδευση και στην καινοτομία. Τομείς που φαίνεται ότι ήδη κυριαρχούν στο παγκόσμιο επενδυτικό σκηνικό. Η κυβέρνηση δεν μπορεί να επιβάλλει επενδυτικούς στόχους, αλλά μπορεί να συμβάλει στην ενδυνάμωση και την ενθάρρυνση προς αυτούς. Δύο άλλοι κρίσιμοι και ιδιαίτερα προνομιακοί για τη χώρα μας τομείς είναι η θρησκευτική και η πολιτιστική διπλωματία, των οποίων η ανάπτυξη οφείλει να ξεκινήσει από την κατανόηση των εξαιρετικών δυνατοτήτων που προσφέρουν.
Σε μια κυβέρνηση της Αριστεράς πώς, αλήθεια, «χωρά» η θρησκευτική διπλωματία, στην οποία αναφέρεστε;
Στη σύγχρονη παγκόσμια γεωπολιτική αποτύπωση η θρησκεία αποτελεί καθοριστικής σημασίας διπλωματικό πόρο. Κάθε θρησκεία αποτελεί ένα συστατικό μέρος της παγκόσμιας πραγματικότητας και του πολιτισμού και οφείλει να προβάλλει και να υπερασπίζεται την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και τον αμοιβαίο σεβασμό, που συνιστούν τα θεμέλια της συνύπαρξης μεταξύ διακριτών αντιλήψεων, όπως αντιπροσωπεύονται από διαφορετικούς πολιτισμούς. Σε αυτό το πλαίσιο, η κυβέρνησή μας επιδιώκει την αξιοποίηση της θρησκευτικής διπλωματίας, όπως έγινε φανερό και με την πρόσφατη Διάσκεψη των Αθηνών για τον θρησκευτικό και πολιτιστικό πλουραλισμό στη Μέση Ανατολή. Το γεγονός αποτέλεσε μια πρώτη βάση κατανόησης για την αντιμετώπιση τόσο της τρομοκρατίας όσο και των εθνοτικών και θρησκευτικών συγκρούσεων.
Η θρησκεία και οι θρησκευτικοί ηγέτες είναι ένας διαφορετικός δρόμος για να φτάσουμε στον ίδιο στόχο: την ειρήνη και την ευημερία. Γι’ αυτόν τον στόχο αξίζει να περπατήσουμε αυτόν το δρόμο και το ότι είμαστε Αριστεροί μάλλον μας βοηθά, παρά μας εμποδίζει.
Συγκεκριμένα, ποιους στόχους είχατε θέσει στη Διεθνή Διάσκεψη των Αθηνών;
Κύριος στόχος της Διάσκεψης ήταν να εκφρασθεί ως κοινή θέση ότι η θρησκευτική πολυφωνία αποτελεί για όλους τους μετέχοντες βασική αρχή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ότι η τραγική κατάσταση στη Μέση Ανατολή χρήζει ισχυρής διεθνούς ανταπόκρισης. Ο σεβασμός των θρησκευτικών δικαιωμάτων των μειονοτήτων και ο θρησκευτικός πλουραλισμός υφίστανται ως βασικές πτυχές της δημοκρατίας και είναι απαραίτητες προϋποθέσεις του κράτους δικαίου.
Η διεθνής κοινότητα χρειάζεται να αποδώσει ιδιαίτερη προσοχή στη θρησκευτική διάσταση της εν εξελίξει σύρραξης, να υλοποιήσει ένα συνεχές, συνολικό πρόγραμμα καταπολέμησης του θρησκευτικού εξτρεμισμού και της τρομοκρατικής ιδεολογίας και να ενθαρρύνει τα ανεπτυγμένα κράτη να αυξήσουν επειγόντως την υποστήριξή τους, την ανθρωπιστική βοήθεια και την προστασία των προσφύγων προς τις διωκόμενες μειονότητες που κατοικούν σε αυτά τα εδάφη, χωρίς να εξετάζουν τη θρησκεία ή τις πεποιθήσεις, την ηλικία, το φύλο ή την εθνοτική τους ταυτότητα.
Η διεθνής κοινότητα χρειάζεται να αποδώσει ιδιαίτερη προσοχή στη θρησκευτική διάσταση της εν εξελίξει σύρραξης, να υλοποιήσει ένα συνεχές, συνολικό πρόγραμμα καταπολέμησης του θρησκευτικού εξτρεμισμού και της τρομοκρατικής ιδεολογίας
Από τις κατ’ ιδίαν συναντήσεις που είχατε τις ημέρες αυτές, μπορούμε να μιλήσουμε για οφέλη στην ελληνική εξωτερική πολιτική;
Για να εξασκήσουμε αποτελεσματική διπλωματία, θα πρέπει πρώτα να ακούσουμε τους ομολόγους μας σε άλλες χώρες, αναζητώντας κοινό έδαφος με όλους εκείνους που ασχολούνται με τη διερεύνηση των πανανθρώπινων αξιών. Στην αναζήτηση του νοήματος που μοιραζόμαστε, κάθε πολιτισμός έχει τον δικό του τρόπο με τον οποίον προσπαθεί να το επεξεργασθεί και να το κατανοήσει. Δεν πρέπει να φανταστούμε ότι οι προσπάθειές μας για να περιγράψουμε μια ιδέα αποτελούν κοινή πραγματικότητα για όλους. Η ελληνική κουλτούρα κερδίζει από το διάλογό της με τον πνευματικό πλούτο των άλλων πολιτισμών.
Ο απόδημος ελληνισμός, όπως έχετε αναφέρει κι εσείς, είναι στενά συνδεδεμένος με την Εκκλησία. Στο πλαίσιο της θρησκευτικής διπλωματίας, βλέπετε κοινές δράσεις με τους ομογενείς;
Ο πατριωτισμός των Ελλήνων της Διασποράς είναι πάντα ζωντανός και εκδηλώνεται με τρόπους που κανείς δεν φαντάζεται ή περιμένει. Σας θυμίζω το μικρό βιντεάκι με τίτλο «Τhe greek secret», που παρουσίασε την έννοια του φιλότιμου στο αμερικανικό κοινό ως την κεντρική έννοια του ελληνικού πολιτισμού διαχρονικά. Ο πατριωτισμός, η αγάπη για αυτό που είμαστε, και όχι ο εθνικισμός, δηλαδή το μίσος γι’ αυτό που είναι οι άλλοι, είναι ένα αποτελεσματικό μέσο εξόδου από την κρίση, γιατί η πίστη και το πάθος θα στηρίξουν θέσεις και θα κινητοποιήσουν ισχυρές δυνάμεις. Σε αυτήν την προοπτική θα προσπαθήσουμε να δυναμώσουμε τις σχέσεις με τις νεότερες γενιές των Ελλήνων της Διασποράς και να δημιουργήσουμε νέες γέφυρες εκπαιδευτικής, οικονομικής, επιχειρηματικής και πολιτιστικής επικοινωνίας με την πατρίδα.
Θέλουμε να είναι σαφές ότι η Ελλάδα είναι πάντα η κοινή μας πατρίδα, είναι πάντα ένας τόπος που τους θεωρεί παιδιά τους, ακόμα και αν από τα χώματά μας κατάγεται ο τρισπάππος τους κι οι ίδιοι μπορεί να μην ξέρουν πια ούτε μια λέξη ελληνικά.
Θα προχωρήσει, τελικά, η κυβέρνηση στην ανέγερση του τεμένους;
Μετά και την ψήφιση της τροπολογίας σχετικά με τις διαδικασίες ανέγερσης στον Βοτανικό, βάσει της οποίας ρυθμίζονται πολεοδομικές εκκρεμότητες ώστε να προχωρήσει η κατασκευή του, έχει ανοίξει ο δρόμος και νομίζω ότι σύντομα θα εισέλθουμε στην τελική φάση. Μην ξεχνάτε ότι είναι ένα δημόσιο έργο και, όπως συμβαίνει με όλα τα δημόσια έργα, υπάρχουν προσφυγές στα δικαστήρια από πολίτες που έχουν άλλη άποψη και, έτσι, το έργο καθυστερεί.
Το περαιτέρω «άνοιγμα» του μαθήματος προς τις άλλες θρησκείες θα βοηθήσει ώστε αυτό να γίνει καλύτερα αποδεκτό από όλους τους μαθητές, ανεξάρτητα από τη θρησκευτική τους πεποίθηση, καθιστώντας περιττές τις απαλλαγές
Στη συζήτηση του μαθήματος των Θρησκευτικών, ο υπουργός Παιδείας, κ. Φίλης, χαρακτήρισε τον ομολογιακό χαρακτήρα του μαθήματος αναχρονιστικό. Ποια είναι η δική σας άποψη;
Θεωρώ ότι το περαιτέρω «άνοιγμα» του μαθήματος προς τις άλλες θρησκείες θα βοηθήσει ώστε αυτό να γίνει καλύτερα αποδεκτό από όλους τους μαθητές, ανεξάρτητα από τη θρησκευτική τους πεποίθηση, καθιστώντας περιττές τις απαλλαγές. Προς αυτή την κατεύθυνση κινήθηκε η Νορβηγία, συνδυάζοντας το λουθηρανικό κατά βάση περιεχόμενο του μαθήματος με αρκετά στοιχεία μελέτης των θρησκειών και φιλοσοφικής ηθικής. Παράλληλα, διατηρήθηκαν οι λατρευτικές εκδηλώσεις και προβλέφθηκε απαλλαγή μόνον από αυτές, ώστε να καλύπτονται οι ετερόδοξοι και οι μη θρησκεύοντες. Πρόκειται για ένα μάθημα γνώσεων, το οποίο, όμως, για τα μέλη της Νορβηγικής Εκκλησίας δεν είναι ουδέτερο, αλλά παρέχει όλες τις βασικές γνώσεις της ομολογίας της. Δηλαδή, το μάθημα των Θρησκευτικών θα μπορούσε να έχει αντιστοιχία περιεχομένου με το μάθημα της Ιστορίας, όπου βασικός κορμός του μαθήματος είναι η ελληνική ιστορία, αλλά σε κάποιες τάξεις ή ενότητες του μαθήματος διδάσκεται η ευρωπαϊκή και η παγκόσμια ιστορία.
Ήδη, το νέο Πρόγραμμα Σπουδών, το οποίο εφαρμόσθηκε από το 2011 πιλοτικά, κινείται προς αυτήν την κατεύθυνση, δίνοντας περισσότερο χώρο στην πληροφόρηση και για άλλες θρησκείες, πλην του Ορθόδοξου Χριστιανισμού, χωρίς, ωστόσο, να παραθεωρεί τα ασύμβατα στοιχεία μεταξύ τους και το γεγονός ότι η κύρια θρησκευτική παράδοση στην Ελλάδα είναι αυτή της Ορθόδοξης Εκκλησίας.
Δεδομένου ότι ο Αρχιεπίσκοπος δήλωσε στην Ιεραρχία ότι «ο εχθρός είναι εντός των τειχών», πώς μπορεί η κυβέρνηση να διαχειριστεί τα θέματα που «καίνε» την Εκκλησία;
Ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος είναι μια εξαιρετική προσωπικότητα, που διαθέτει μεγάλη ευαισθησία και ισχυρά αισθητήρια αντίληψης των κοινωνικών και εθνικών καταστάσεων. Για την κυβέρνηση, οι σχέσεις της Πολιτείας με την Εκκλησία πρέπει να στηρίζονται στην αρχή των διακριτών ρόλων κάθε οργανισμού, να μην εμποδίζουν τη θρησκευτική ελευθερία και τα ανθρώπινα δικαιώματα των πολιτών και να μην έχουν επιπτώσεις στη λειτουργία του πολιτικού συστήματος.
Ωστόσο, η θρησκεία διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην πολιτική ζωή κάθε χώρας, με δεδομένο ότι οι πολιτικοί φορείς δεν λειτουργούν αποστειρωμένοι, απομονωμένοι και αποκομμένοι από την κοινωνία, της οποίας αποτελούν μέρος. Οι θρησκευτικές αξίες και πρακτικές επηρεάζουν τους τρόπους και το ύφος του πολιτικού βίου, καθώς και τη λειτουργία των πολιτικών θεσμών, ενώ οι αλλαγές και οι προσαρμογές των θρησκευτικών ομολογιών ασκούν επιρροή στην εφαρμογή της πολιτικής. Όλα τα ζητήματα κοινού ενδιαφέροντος χρειάζεται να εξετάζονται με διάλογο, προσπαθώντας πάντοτε να βρούμε λύσεις που θα έχουν θετικά αποτελέσματα για την ελληνική κοινωνία.
