Της Χαρίκλειας Βλαστάρη, Ψυχολόγου
Οι χρόνια δυσμενείς συνθήκες διαβίωσης, «τα περιστατικά ζωής» (έλλειψη συνοχής μέσα στο οικογενειακό περιβάλλον, μη επαγγελματική αποκατάσταση, κ.α.), η διαρκής αστάθεια που επικρατεί στη κοινωνία, οι χαμένες μελλοντικές προσδοκίες των νέων ανθρώπων, αποτελούν μερικά από τα φαινόμενα που επηρεάζουν σημαντικά την αύξηση της εγκληματικότητας, ιδίως στις νεότερες ηλικίες. Παράλληλα, οι στιγματιστικές, για το άτομο, συνέπειες που προκύπτουν μετά την τέλεση του αδικήματος και την κράτηση, οδηγούν συχνά στον κοινωνικό αποκλεισμό και την απομόνωσή του.
Επιπλέον, αν οι συνθήκες που οδήγησαν προοδευτικά το άτομο στην παραβατικότητα δεν τροποποιηθούν, θα γίνεται ολοένα και πιο πιθανή η επανάληψη της παρεκκλίνουσας συμπεριφοράς (με την τέλεση νέου αδικήματος) και σταδιακά το άτομο θα οργανώνει τη ζωή του γύρω από την παραβατικότητα, αδυνατώντας να σπάσει τον φαύλο κύκλο της.
Ο Σύλλογος Συμπαραστάσεως Κρατουμένων «Ονήσιμος», ως Φιλανθρωπικό Σωματείο ειδικώς αναγνωρισμένο και ζωτικό κύτταρο της κοινωνίας, αφουγκράζεται τη φωνή πολλών ανθρώπων, παρέχοντας τις υπηρεσίες του σε άπορους κρατούμενους, αποφυλακισμένους και στις οικογένειές τους όταν αυτοί βρίσκονται σε κίνδυνο. Έτσι, οι υπηρεσίες που παρέχει επιχειρούν να απαντήσουν στις ιδιαίτερες ανάγκες αυτού του πληθυσμού, εστιάζοντας κάθε φορά στα ατομικά χαρακτηριστικά και στο προσωπικό αίτημα του κάθε εξυπηρετούμενου.
Ανάλογα με την μέχρι τώρα πορεία ζωής τους και της υγείας τους (π.χ.εξαρτημένοι από ψυχότροπες ουσίες, άτομα με αναπηρία, κ.α.) ή ανάλογα με την δυνατότητα για μια ομαλή επανένταξη (π.χ. απουσία υποστηρικτικού οικογενειακού περιβάλλοντος, έλλειψη σταθερής κατοικίας), τα άτομα που απευθύνονται στον Σύλλογο είναι συχνά, περισσότερο ή λιγότερο, αποθαρρημένα ή έχουν χάσει την επαφή τους με τον κοινωνικό ιστό και με την αγορά εργασίας. Ιδιαίτερα όταν υπάρχει οικογένεια και ανήλικα παιδιά, μια ειδική μέριμνα και φροντίδα προς όλα τα μέλη της οικογένειας κρίνεται απαραίτητη. Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες των Η.Π.Α., τα ποσοστά των παιδιών με γονέα κρατούμενο έχουν υπερ-διπλασιαστεί σε διάστημα 25 ετών, φτάνοντας το 1 ανά 28 παιδιά έναντι του 1 ανά 125 παιδιά που ανερχόταν πριν 25 χρόνια.
Παρά την εντύπωση που εύκολα θα μπορούσε να δημιουργηθεί ότι ο κρατούμενος γονέας είναι ή θα ήταν σκόπιμο να είναι «απών» από τη ζωή του/των παιδιών του, έχει παρατηρηθεί ότι το μεγαλύτερο ποσοστό κρατούμενων γονέων δεν αμελούν τον γονεϊκό τους ρόλο, επιζητούν τα «ελεύθερα» επισκεπτήρια με τα παιδιά και τις/τους συζύγους τους, γεγονός που βοηθά σημαντικά στη διατήρηση και ενίσχυση του δεσμού μεταξύ των μελών της οικογένειας. Αντίθετα, σε περιπτώσεις που το παιδί αδυνατεί να επισκεφθεί τον κρατούμενο γονέα (συχνά λόγω χιλιομετρικής απόστασης του καταστήματος κράτησης από τον τόπο διαμονής της οικογένειας), οι επιπλοκές στη ζωή του παιδιού είναι πολυ-επίπεδες και γρήγορα εμφανείς, με κυριότερες: την εμφάνιση ψυχογενών προβλημάτων υγείας (άσθμα, ημικρανίες, κ.α.) και προβλήματα στη σχολική τους ζωή (απουσίες από το σχολείο ή ακόμα και πρόωρη εγκατάλειψη του σχολείου). Ακολούθως, αυτή η αποκοπή από το σχολικό περιβάλλον εντείνει στη μετέπειτα ζωή του παιδιού το αίσθημα της ανασφάλειας, του «μη ανήκειν», της ανημπόριας, ενώ παράλληλα, αυξάνεται σημαντικά η πιθανότητα επανάληψης της εγκληματικής συμπεριφοράς και από την επόμενη γενιά.
Παρακολουθώντας επί σειρά ετών το φαινόμενο της παραβατικότητας σε όλη του τη πολυπλοκότητα, μέρος της οποίας προσπαθήσαμε να φωτίσουμε παραπάνω, κύριο μέλημά μας είναι η στήριξη με γνώμονα την πρόληψη. Η ενθάρρυνση για συνέχιση της φοίτησης στο σχολείο δεύτερης ευκαιρίας, η ένταξη σε θεραπευτικές ομάδες τέχνης, είναι στρατηγικές που θα βοηθήσουν το άτομο να κατανοήσει τις ειδικές συνθήκες που το οδήγησαν στην παραβατικότητα προκειμένου στη συνέχεια να δημιουργήσει ένα καινούργιο, υγιές κοινωνικό δίκτυο και ένα νέο πλάνο ζωής.
