Γράφει ο Αρχιμανδρίτης Σωφρόνιος Γκουτζίνης
Πρωτοσύγκελλος Ι.Μ. Ξάνθης και Περιθεωρίου
Εχοντας αφήσει στη μέση την περιήγηση που ξεκινήσαμε την προηγούμενη Πέμπτη στον οικισμό της Παλιάς Ξάνθης, συνεχίζουμε σήμερα με σκοπό να την ολοκληρώσουμε, περιδιαβαίνοντας και τις υπόλοιπες γειτονιές της, πάντα με άξονα τους ταπεινά αρχοντικούς και αρχοντικά ταπεινούς ναούς της. Πίσω από τον Τίμιο Πρόδρομο, σε απόσταση «ωσεί λίθου βολήν», βρίσκεται ο Ιερός Ναός των Παμμεγίστων Ταξιαρχών, γνωστότερος και ως «Καβάκι». Σίγουρα ο Κύριος όταν είπε τον λόγο «Μη φοβού το μικρόν ποίμνιον» τον Ναό του Καβακίου θα σκεφτόταν. Μικρή σε αριθμό χριστιανών η ενορία. Λίγοι οι εκκλησιαζόμενοι.
Μάλιστα παλαιότερα, όταν τα παιδιά του κατηχητικού θέλανε να αποκρύψουν το γεγονός ότι την Κυριακή το μαξιλάρι τους είχε πέσει κάπως βαρύ και δεν εκκλησιάστηκαν, έλεγαν στους κατηχητές τους ότι είχαν εκκλησιαστεί «στο Καβάκι», οπότε και η ενορία στην «αργκό» του κατηχητικού είχε γίνει συνώνυμη του Κυριακάτικου σκασιαρχείου από τον εκκλησιασμό. Πράγματι, δεν ήταν δυνατόν κανείς να επιβεβαιώσει ή να διαψεύσει το αν εκκλησιάστηκαν όντως. Ποιος πάει στο κάτω – κάτω στο «Καβάκι».
Παρά την λειψανδρία όμως, οι πιστοί ενορίτες περιποιούνται όπως ακριβώς και τις γλάστρες στις αυλές τους, τα όμορφα παρεκκλήσια του Ναού, που βρίσκονται τα περισσότερα στο «Πέραν» της Ξάνθης, στον οικισμό του Σαμακώφ, που βρίσκεται πέρα από τον Κόσυνθο και ο οποίος στην περιοχή της ενορίας του Καβακίου έχει την ωραιότερή του όψη: Αγιοι Θεόδωροι, Υπαπαντή και Αγιος Δημήτριος, είναι τα τρία πανέμορφα παρεκκλήσια, που πρέπει να ψάξεις πολύ, αγαπητέ επισκέπτη, για να τα βρεις μέσα στα πολυδαίδαλα σοκάκια. Να μην ξεχάσουμε βέβαια και το «Μονοπάτι της Ζωής», ένα υπέροχο μονοπάτι που ανεβαίνει παράλληλα με τον Κόσυνθο και το ειδυλλιακό θεατράκι του φιλοξενεί όμορφες πολιτιστικές πρωτοβουλίες του «Δικτύου Λόγου και Πράξης».
Αν τώρα στραφούμε στην άλλη κατεύθυνση, δηλαδή δυτικά και προς το κέντρο της πόλης, θα συναντήσουμε έναν ακόμη ιστορικό ναό, αυτόν του Αγίου Γεωργίου, ο οποίος παρά την εξαιρετική θέση στην οποία είναι κτισμένος, στην δυτική είσοδο της Παλιάς Ξάνθης, έχει και αυτός λιγοστούς ενορίτες. Ομως τα αρχιτεκτονικά του στοιχεία καθώς και τα πολλά και σημαντικά του παρεκκλήσια μαρτυρούν τις δόξες μίας άλλης εποχής. Νεοκλασικά αρχοντικά, με πρώτη την εμβληματική οικία του Ισαάκ Ντανιέλ, όπου και για κάποιο διάστημα έζησε και η οικογένεια του Μάνου Χατζηδάκι, σήμερα άριστα διαμορφωμένο σε χώρο πολιτισμού, με την ευθύνη της Περιφερειακής Ενότητας Ξάνθης, περιστοιχίζουν τον Ναό, ενώ περίφημοι καπνέμποροι, όπως ο Εμμανουήλ Σιγάλας, είναι κτίτορες των παρεκκλησίων της. Στην ίδια ενορία στεγάζονται τόσο το παράρτημα του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού Ξάνθης, το δυναμικό Λύκειο των Ελληνίδων (στο κτήριο του παλαιού ταχυδρομείου), και το Πολιτιστικό Αναπτυξιακό Κέντρο Θράκης, με τις πάντα αξιόλογες εκδόσεις και πρωτοβουλίες του.
Τα παρεκκλήσια της Ζωοδόχου Πηγής, του Γενεσίου της Θεοτόκου και του Αγίου Αθανασίου, χτισμένα πέριξ του ενοριακού ναού, εξαγιάζουν περιμετρικά την ενορία, ενώ το Παρεκκλήσιο του Αγ. Βλασίου, στο κέντρο της πόλης, λίγο πάνω από το ρολόι της Κεντρικής Πλατείας, δεσπόζει στο δικό του οικοδομικό τετράγωνο, στο οποίο φιλοξενούνται τα πρεσβυτέρια της ενορίας, ένα δημοτικό νηπιαγωγείο αλλά και το Κέντρο Νεότητας και Πολιτισμού της Μητρόπολης, στο οποίο λειτουργεί και ο Ραδιοφωνικός της Σταθμός.
Ο Ιερός Ναός του Αγίου Βλασίου είναι ιδιαίτερα αγαπητός στον λαό της Ξάνθης που συρρέει στην πανήγυρή του, ενώ πανηγυρίζει και του Αγίου Σπυρίδωνος, λόγω της Ιεράς Εικόνας του, την οποία εδώ και δεκαετίες τιμούν οι υφασματέμποροι της πόλεως. Στον όμορφο αύλειο χώρο του Αγίου Βλασίου πραγματοποιούνται τα τελευταία χρόνια και πολιτιστικές εκδηλώσεις είτε τον Μάιο, στα πλαίσια του φεστιβάλ Μάνου Χατζηδάκι, αφού ο Ναός βρίσκεται ακριβώς απέναντι από την οικία που μεγάλωσε ο μουσικοσυνθέτης, είτε με το «Χοροστάσι» που διοργανώνει το Λύκειο Ελληνίδων στις αρχές Σεπτεμβρίου, είτε και με το «Φεστιβάλ Λόγιας Ανατολικής Μουσικής», που διοργανώνεται κάθε Ιούλιο και φιλοξενεί στον χώρο μία από τις πολλές συναυλίες του, που πραγματοποιείται ως συνδιοργάνωση της Ιεράς Μητροπόλεως με τη Φιλοπρόοδη Ενωση Ξάνθης.
Επιχειρήσαμε, φίλοι αναγνώστες, στα δύο τελευταία μας άρθρα στη φιλόξενη «Κιβωτό της Ορθοδοξίας» να σας μεταφέρουμε νοερώς στον οικισμό της Παλιάς Ξάνθης, που φέτος γιορτάζει την εκατονταετηρίδα από την απελευθέρωσή της και την ένταξή της στον εθνικό κορμό. Είναι μία επέτειος που η Ιερά Μητρόπολη Ξάνθης τιμά με σειρά εκδηλώσεων και αποτελεί μία ευκαιρία για να επισκεφθείτε τον ακριτικό μας τόπο. Οι γραμμές των άρθρων αυτών είναι σαν τα σοκάκια της πόλης. Διαβάζοντάς τις, μυρίσαμε βασιλικό από τις αυλές των σπιτιών και θυμίαμα από τους νάρθηκες των εκκλησιών. Διαπιστώσαμε ότι οι ναοί της Παλιάς Ξάνθης δεν είναι υψηλοί και μεγαλόπρεποι, αλλά έχουν το μέγεθος των παραδοσιακών σπιτιών της. Για τους παλαιούς οι εκκλησιές ήταν σαν τα σπίτια τους, ή μάλλον ήταν τα σπίτια τους. Εμείς οι σύγχρονοι χριστιανοί θα πρέπει να μαθητεύσουμε στο ήθος εκείνων, ώστε αυτή η όμορφη παρακαταθήκη της ορθόδοξης παράδοσης και λατρείας να διασωθεί και στο μέλλον. Εξάλλου η ομορφιά του παραδοσιακού οικισμού της Παλιάς Ξάνθης σε αυτή την παράδοση οφείλεται, μία παράδοση απλότητας και αρχοντιάς, όπως είναι η παράδοση της Εκκλησίας μας.
