Γράφει ο Σταύρος Γουλούλης
Δρος Βυζαντινής Τέχνης
Το όνομα Sadako επώνυμο Sasaki, χωρίς σημασία στην Ελλάδα, αφορά σε μία 12χρονη Γιαπωνέζα (7 Ιαν. 1943-25 Οκτ. 1955) από τη Χιροσίμα, θύμα της ραδιενέργειας της ατομικής βόμβας (“Little Boy”) της 6ης Αυγούστου 1945. Εσκασε 1,6 χιλιόμετρα από το σπίτι όπου η τότε δίχρονη Sadako βρισκόταν (τοπική ώρα 08.15) στο δωμάτιό της. Η έκρηξη την εκσφενδόνισε έξω από το παράθυρο και η μητέρα της που έτρεξε να την “μαζέψει”, ευτύχησε να τη δει ζωντανή, χωρίς εμφανή τραύματα. Πού να ήξερε όμως! Το κακό, ο γολγοθάς της μικρής, θα εμφανιζόταν αργότερα! Απομακρυνόμενοι από την περιοχή δέχτηκαν τη «μαύρη βροχή»… Εξ αυτού θεωρήθηκε hibakusha, ιαπωνικός όρος που σημαίνει κάτι σαν “βομβαρδισμένο πρόσωπο” [bomb-affected person]. Επέζησε, αλλά δέκα χρόνια μετά ο οργανισμός της κατέρρευσε από λευχαιμία [εισαγωγή στο νοσοκομείο 20 Φεβ. 1955].
Μία μικρή ανθρώπινη ύπαρξη, μία μεγάλη ιστορία. Ηταν ένα αθώο παιδί, δεν προκάλεσε κακό σε κανέναν. Η περίπτωσή της συγκίνησε την τοπική κοινωνία, όλη τη χώρα, θεωρήθηκε αντιπροσωπευτική του δράματος που έζησαν χιλιάδες σαν κι αυτή. Στο τέλος της ζωής της το δράμα της, τα παιδικά της παιχνίδια και η ηρωική ποίηση που ενέπνευσε έγιναν ένα. Μία τοπική ιστορία που έγινε παγκόσμια. Δείγμα ότι οι άνθρωποι διψώντας για την αλήθεια, βρίσκουν πρότυπα.
Από τον Αύγουστο 1955 στο κρεβάτι του νοσοκομείου ο πατέρας της την προέτρεψε να φτιάξει «Χίλιους χάρτινους γερανούς» (cranes), για να απασχολείται στον ελεύθερο χρόνο της, δίνοντας στον κάθε ένα μία ευχή. Οι Ιάπωνες χρησιμοποιούν τη λέξη origami που αναφέρεται για την ακρίβεια όχι σε χάρτινα, αλλά στα «χαρτοδιπλωμένα» πουλιά, όπως οι γερανοί. Είναι ένα παιχνίδι που διαφοροποιημένο το παίζουν τα ελληνόπουλα, τα λεγόμενα αεροπλανάκια, χαρτιά διπλωμένα με ελάχιστες κινήσεις, αλλά οι γιαπωνέζοι φτιάχνουν έτσι πολλά είδη, πουλιά κτλ. [Η καλλιτεχνία του διπλώματος του χαρτιού χωρίς κόψιμo, είναι επινόηση των Ιαπώνων]. Η αρχική ιδέα να φτιάξει χίλιους γερανούς κόλλησε στο ότι δεν είχε χαρτί, και τελικά της το έστειλαν από το σχολείο της. Κατάφερε να φτιάξει 644 και τους υπόλοιπους οι φίλοι της, ετάφη δε μετά με όλα τα χάρτινα πουλιά. Είναι η μία εκδοχή που περιέχεται στη μυθιστορηματική βιογραφία της: “Sadako and the Thousand Paper Cranes”.
Η υγεία της Sadako επιδεινώθηκε στα μέσα Οκτωβρίου. Οι δικοί της είπαν κάποια στιγμή να φάει κάτι, ζήτησε τσάι από ρύζι, είπε ότι είναι νόστιμο, τους ευχαρίστησε όλους, κι αυτά ήταν και τα τελευταία λόγια της, δίπλα στην οικογένεια και τους φίλους της. Η ψυχή της πέταξε σαν πουλί. Ολη η εμφάνιση αυτής της ηρωικής μικρής απέκτησε έκτοτε παραδειγματικό χαρακτήρα, κι έγινε σαν ιστορικό μυθιστόρημα.
Αυτό ήταν όλο κι όλο, θεωρήθηκε αυτόματα από εκείνη την ημέρα ως πρόσωπο – σύμβολο των αθώων θυμάτων του πυρηνικού πολέμου. Οι φίλοι και συμμαθητές της δημοσίευσαν μία συλλογή από επιστολές για να βρουν τα μέσα να κτίσουν ένα μνημείο προς τιμήν της και προς τιμήν όλων των παιδιών που πέθαναν εξαιτίας των επιδράσεων της ραδιενέργειας της ατομικής βόμβας. Το 1958 στήθηκε στο Hiroshima Peace Memorial Park ένα μνημείο με άγαλμα της Sadako, την οποία ανυψώνει στον ουρανό ένας γερανός. Στη βάση υπάρχει μία πλάκα με επιγραφή: “Αυτό είναι το δάκρυ μας, αυτή η προσευχή μας: Ειρήνη στον Κόσμο”.
Η Sadako θεωρήθηκε πρόσωπο αντιπροσωπευτικό για την αξιοπρέπεια της οικογένειας, στη χώρα του χαρακίρι (αυτοχειρία για λόγους τιμής) και των καμικάζι (αυτοκτονία για λόγους πολέμου). Επομένως καταξίωσε τη ζωή. Εδώ όμως είναι άλλος ο ρόλο της. Ενα παιδί δεν απειλεί κανέναν, επομένως εξουδετερώνει μόνο του μία ατομική βόμβα, την παντοδυναμία των νικητών, τον μιλιταρισμό του ιαπωνικού παρελθόντος. Ενώπιόν της, στο μνημείο του, σιωπά κάθε διάλογος. Τα παιδιά, οι μεγάλοι που εξαερώθηκαν δεν κατάλαβαν τίποτα. Η μικρή, παιδί μεν, αλλά τόσο ώριμο, έχοντας συνείδηση της κατάστασης, του επικείμενου θανάτου, έζησε το δράμα, αλλά πριν φύγει έδωσε χίλιες ευχές! Είναι ένα ελληνικό Τραγικό Πρόσωπο και κάτι περισσότερο.
Εδειξε πως το δράμα εξαχνώνεται σε ποίηση, τέχνη, μέσα από τη σιωπή. Οι Ιάπωνες αποφεύγουν να περιγράψουν πώς έζησαν τις ατομικές βόμβες στην πατρίδα τους. Ενας Ιάπωνας συμφοιτητής που ρώτησα, έσκυψε το κεφάλι και μου είπε ότι οι γονείς του δεν τους μίλησαν ποτέ στον ίδιο και τα αδέλφια του. Και με κοίταξε σαν να με παρακαλούσε να μην ξαναμιλήσουμε γι’ αυτό. Είναι το «Τραύμα» από ένα γεγονός που πέφτει στα κεφάλια των μελών μιας κοινωνίας ή ατόμων, αλλά ξεπερνά τα όρια αντοχής τους. Θεραπεύονται μόνον με αγάπη, όπως και με απόφαση προσωπική και συλλογική να αλλάξουμε όλοι τον εαυτό μας και την κοινωνία χωρίς να προηγείται έγκλημα, χωρίς να χρειάζεται τιμωρία, ο κύκλος της ύβρεως και της νεμέσεως. Η λύση ενός τέτοιου τραύματος, οποιοδήποτε φέρει ο καθένας, όπως η μικρή Sadako, εκπροσωπώντας τα θύματα της 6ης Αυγ. 1945, πιθανόν κάνει τον κάθε Χριστιανό να νιώθει καλύτερα τη μεγάλη εορτή της Μεταμορφώσεως. Ενα παιδί να εκπροσωπεί τους ενηλίκους. Στα «παιδία» ανήκει η βασιλεία των Ουρανών.
