Του Σεβ. Μητροπολίτου Γέροντος Ναιρόμπι και Εξάρχου Κένυας κ. Μακαρίου
Η ζωντανή παρουσία των Ελλήνων της Διασποράς, που με ζήλο και ενθουσιασμό έκτισαν τις δεύτερές τους πατρίδες στις χώρες της αποδημίας τους, έγιναν οι σπουδαιότεροι μάρτυρες και εγγυητές του Ελληνικού πολιτισμού και της ιδέας του αρχαίου Ελληνικού πνεύματος. Παράλληλα, βοήθησαν στους χώρους εκείνους την ανάπτυξη και πρωτοποριακή εξέλιξη των Ελληνικών κοινοτήτων που δημιουργούσαν για να τους κρατήσουν δεμένους με τις ρίζες και την καταγωγή τους. Μεγάλοι ευεργέτες του Έθνους αναδείχθηκαν πολλοί Έλληνες της Διασποράς, που με την προσφορά και τη γενναιοδωρία τους πλούτισαν τις κοινότητες με εκκλησίες, σχολεία, νοσοκομεία κτλ.
Συχνά διαβάζουμε στο διεθνή τύπο για το μεγάλο μουσικό και μαέστρο Χέρπερτ Φον Καραγιάν που έχει κατακτήσει το παγκόσμιο με τις επιτυχίες του στο μουσικό τομέα. Πολλοί, ίσως, να μην το γνωρίζουν ότι ο διεθνής αυτός μουσικός είναι Ελληνικής καταγωγής και το όνομά του το πραγματικό είναι Καραγιάννης … Κι όμως, αυτή είναι η πραγματικότητα. Πίσω από το γερμανικώτατο «φον» κρύβεται η ιστορία της οικογένειας Καραγιάννη από τα Γιάννινα, που ευεργέτησαν τον Ελληνισμό της Διασποράς, ιδιαίτερα εκείνο της Βιέννης. Πιο κάτω θα δούμε με ποιο τρόπο οι πρόγονοι του μουσικού Χέρμπερτ φον Κάραγιαν έγραψαν ιστορία πραγματική στο χώρο της Διασποράς και έγιναν μεγάλοι ευεργέτες του Έθνους.
Η Βιέννη, όπως και στο παρελθόν, έτσι και σήμερα έχει μία κοσμοπολίτικη όψη. Πλούσια με τα αρχιτεκτονικής αξίας ιστορικά της κτίρια και τους χώρους για μουσικές εκδηλώσεις προσελκύει το ενδιαφέρον του κάθε επισκέπτη. Όταν πατήσει κανείς το πόδι του στην πόλη και αντικρύσει τις όχθες του Δούναβη, νομίζει ότι εκεί βρίσκει ένα κομμάτι απ΄ την Ελληνική γη. Κάτι που τον κάνει να αισθάνεται υπερήφανο σαν Έλληνα. Ένα έργο που μαρτυρεί το πέρασμα της ζωντάνειας και του ζήλου της Ελληνικής ψυχής. Και φυσικά η ιστορία μας έχει συνδεθεί αμεσότατα με τη Βιέννη. Από τον 12ο αιώνα έχουμε ιστορικά γεγονότα που συνδέουν τη ζωή της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας με τον Αυστριακό οίκο των Μπαμπενμπέρκ. Ηγεμόνες του οίκου αυτού ένωσαν τη ζωή τους με πριγκίπισσες του Βυζαντίου. Έτσι, με πολλούς τέτοιους γάμους, μεταφέρθηκε μέρος του Ελληνικού πολιτισμού και ιδιαίτερα της Ελληνικής γλώσσας στη Βιέννη.
Η πτώση της Κωνσταντινούπολης ανάγκασε πολλούς λογίους να καταφύγουν εκεί, ιδρύοντας έτσι την ιστορική παροικία της Βιέννης μαζί με τους Έλληνες εμπόρους. Έτσι, οι Έλληνες έμποροι περισσότερο έγιναν αιτία και λόγος να δημιουργηθεί η Ελληνική Εκκλησία της Βιέννης και η παρουσία τους να εκτιμηθεί από την Αυστριακή Μοναρχία, αν λάβουμε υπ΄ όψη τη σημαντική τους προσφορά στο εμπόριο και γενικά στην οικονομία της χώρας. Η ίδρυση μάλιστα της πρώτης Αδελφότητας των Ελλήνων με το παρεκκλήσιο του Αγίου Γεωργίου το 1723, θεωρείται σταθμός ιστορικός για τον Ελληνισμό της Βιέννης.
Εκείνο όμως που άφησε μια για πάντα το μεγάλο πνεύμα των Ελλήνων της Διασποράς να δημιουργήσει έργα ανεκτίμητα ήταν το κτίσιμο του ναού του Αγίου Γεωργίου με δωρεά του γνωστού τότε εμπόρου Γεωργίου Καραγιάννη, πατέρα του αξιόλογου φιλόλογου Θεοδώρου φον Κάραγιαν και προγόνου του σημερινού μαέστρου Χέρπερτ φον Κάραγιαν (1802). Για τη γνωστή μεγάλη δωρεά της οικογένειας Καραγιάννη προς τον Ελληνισμό της Βιέννης, η δημοσίευση μερικών εγγράφων μας πείθουν για το γεγονός αυτό. Ο χώρος δεν μου επιτρέπει να δημοσιεύσω όλα τα έγγραφα. Παραθέτω μόνο μερικά ενδεικτικά.
Πρώτο έγγραφο είναι η δωρεά της οικίας του Γεωργίου φον Κάραγιαν προς την Κοινότητα που έχει ως εξής: «Εγώ ο υπογεγραμμένος, αναλογιζόμενος ακριβώς ότι πάσα αγαθοεργία του ανθρώπου υπάρχει και αξιοπρεπεστέρα και παρά Θεού ευπροσδεκτοτέρα, ότε ο άνθρωπος πράττει αυτή ζων και υγιώς έχων, παρά ότε αποθνήσκων παραγγέλει εις άλλους να την εκπληρώσουν μετά την αποβίωσίν του, απεφάσισα να χαρίσω αυτοθελήτως και να παραχωρήσω εξ ολοκλήρου τον εν τη πόλει οίκον μου Νο. 758 ονομαζόμενον τζούμ κλάινες κύσδεν πφενιγ, εις την ημετέραν αγίαν εκκλησίαν επ΄ονόματι του μεγαλομάρτυρος Γεωργίου, η οποία είναι προσδιωρισμένη διά την Κοινότητα των ενταύθα Γραικών πραγματευτών και υπηκόων του Οθωμανικού κράτους.
Διό χαρίζω διά του παρόντως εγγράφου κατά τους νόμους τον άνω ρηθέντα εν τη πόλει οίκον μου Νο. 758 ονομαζόμενον τζούμ κλάινες κύσδεν πφενιγ, εις την ρηθείσαν αγίαν εκκλησίαν και παραχωρώ αυτόν εις αυτήν εξ ολοκλήρου λαό τοιουτροτρόπως, ώστε από του νυν ημπορεί να θεωρείται ως εν των ιδίων εκείνης νομίμων κτημάτων και ακολούθως ημπορούν εις το εξής οι συνηθισμένοι προστάται της Κοινότητος των ενταύθα γραικών πραγματευτών και υπηκόων του Οθωμανικού κράτους να έχωσι και να σώζωσι την επιστασίαν και επιμέλειαν του τοιούτου οίκου, και εκ τούτου να διατάττωσι περί αυτού ούτω, καθώς άνωθεν και εξ αρχής διάταττον κατά την υπάρχουσαν διαταγήν και εισέτι και νυν διατάττουσι περί της λοιπής περιουσίας της εκκλησίας του αγίου Γεωργίου. Προς πληρεστάτην δε επικύρωσιν της εμής θεαρέστου παραχωρήσεως του ανωτέρω κτήματός μου, εδέχθησαν αυτήν οι άνω ρηθέντες προστάται της Κοινότητος κατά την τάξιν και εν ονόματι της ιεράς εκκλησίας του αγίου Γεωργίου, και το παρόν ένδικο γράμμα υπογραφέν επεκυρώθη κατά πάντα ιδιοχείρως και παρ΄ ημών και παρά των προσκληθέντων τιμιωτάτων μαρτύρων.
Εν Βιέννη τη 10η Σεπτεμβρίου 1802 – Γεώργιος Καραγιάννης».
Πιο κάτω δημοσιεύονται αποσπάσματα από το συμφωνητικόν ανάμεσα στους Γεώργιον φον Κάραγιαν και την Κοινότητα Βιέννης. «… Επειδή η έντιμος Κοινότης των ενταύθα πραγματευομένων Γραικών οθωμανών υπηκόων έχει δι΄ υψηλής συγκαταθέσεων άδειαν διά να κρατή αείποτε εδώ ίδιον παρεκκλήσιον επ΄ ονόματι του αγίου Γεωργίου, και ιερείς προς εκτέλεσιν των ιεροπραξιών της, και ήθελε μάλιστα να έχει σταθερώς εις ένα τόπον το ρηθέν παρεκκλήσιον και τας κατοικίας των εις τούτο αναγκαίαν υποκειμένων διά να αποφύγει τοιουτροτρόπως τας μεταφοράς και αυξήσεις των ενοικίων, απεφάσισεν οικειοθελώς ο ενταύθα ευγενέστατος κύριος Γεώργιος Καραγιάννης, Γραικός πραγματευτής και καισαροβασιλικός υπήκοος προς ευχέρειαν της ιεροπραξίας των ήδη τε και εις το εξής εδώ διατριβόντων Γραικών πραγματευτών οθωμανών υπηκόων, να προσδιορίση την ιδιόκτητον οικίαν τους εις την πόλιν ταύτην υπ΄ αιρμόν 758 κλάιν κύσδεν πφένιγ καλουμένην (όπου κατά το παρόν ευρίσκεται το επ΄ ονόματι του αγίου Γεωργίου παρεκκλήσιον και αι κατοικίαι των εις τούτο αναγκαίων υποκειμένων) εις παντοτεινόν και αμετάβλητον τόπον αυτών. Όθεν εσυμφώνησαν ένθεν μεν ο ρηθείς οικοκύριος Γεώργιος Καραγιάννης, ένθεν δε οι εκλελεγμένοι της Κοινότητος και κατέστρωσαν τα ακόλουθα άρθρα …
Ομολογεί και υποχρεούται ο κύριος Γεώργιος Καραγιάννης δι΄ εαυτόν και δι΄ όλους τους κληρονόμους, οικείους, και διαδόχους του, ώστε το επ΄ ονόματι του αγίου Γεωργίου παρεκκλήσιον και αι κατοικίαι των εις τούτο αναγκαίων υποκειμένων να μένωσιν εις αιώνα τον άπαντα εις την οικίαν του, την εις την πόλιν ταύτην, υπό τον αριθμό 758 τζούμ κλαίν κύσδεν πφένιγ καλουμένην, προς εκτέλεσιν της ιεροπραξίας των ήδη τε και εις το εξής ενταύθα διατριβόντων Γκραικών πραγματευτών, οθωμανικών υπηκόων. Αυτός δε η οι κληρονόμοι, οικείοι και διάδοχοί του να μην έχωσιν εξουσίαν να αποδιώξωσιν από της ρηθείσης οικίας το ρηθέν παρεκκλήσιον και τα εις τούτο αναγκαία υποκείμενα, ούτε δι΄ αποκηρύξεων ούτε δι΄ άλλου τινός τρόπου ως παραιτούμενος διά του παρόντος ρητώς πάσαν αύξησιν ενοικίων και αποκήρυξιν του παρεκκλησίου και των ρηθεισών κατοικιών των εις κλάιν κύσδεν πφένιγ, και έχων τον θεοσεβή σκοπόν της ευχερείας της προσευχής και ιεροπραξίας της αδελφότητος των ενταύθα πραγματευομένων Γραικών οθωμανικών υπηκόων.
Συνεφωνήθη μεταξύ αμφοτέρων των μερών, ώστε χρείας τυχούσης διά να γίνει εις το εξής τις μεταλλαγή μεταξύ των κληρονόμων του κυρίου Γεωργίου Καραιωάννου εις την καταγραφήν του Θεμελιοκαταλόγου περί της εις την πόλις ταύτης υπό τον αριθμόν 758 τζούμ κλάιν κύσδεν πφένιγκ λεγομένης οικίας, τα διά την μεταλλαγήν ταύτης έξοδα να πληρώνονται παρά της Κοινότητος των ενταύθα πραγματευομένων Γραικών οθωμανικών υπηκόων και των ταύτης προεστώντων.
Εις ένδειξιν υπέγραψαν αμφότερα τα συμφωνούντα μέρη ιδιοχείρως το παρόν και εσφράγισαν αυτό μετά των επί τούτω παρακαλεσθέντων μαρτύρων».
Η μεγάλη αυτή δωρεά του Γ. Καραγιάννη πλήρωσε με ιδιαίτερη χαρά τις καρδιές των Ελλήνων της Βιέννης. Έτσι, όταν όλα ήσαν έτοιμα, τέθηκε ο θεμέλιος λίθος το 1803. Το όλο έργο ολοκληρώθηκε το 1806 με τη γενναία εισφορά του Γεωργίου Καραγιάννη και των άλλων Ελλήνων εμπόρων της Βιέννης που βοήθησαν για την αποπεράτωση του έργου αυτού του τόσον ιστορικού, που μέχρι σήμερα κοσμεί και διαλαλεί το πέρασμα και την παρουσία των Ελλήνων εκεί. Έτσι ,με τον τρόπο αυτό, το μεγαλεπίβολο έργο του Γεωργίου Καραγιάννη εξυπηρετεί μέχρι και των ημερών μας τις ανάγκες των Ελλήων της Βιέννης που κατοικούν εκεί.
Ώστε σήμερα, όταν ακούμε για το διάσημο Μουσουργό και μαέστρο Χέρμπερτ φον Κάραγιαν, η σκέψη μας πρέπει να τρέχει στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου Βιέννης, την οποία με τόσο ζήλο και θυσία έκτισε ένας από τους προγόνους του, ο Γεώργιος Καραγιάννης. Έλληνας εκείνος ο ευεργέτης, Έλληνας κι΄ αυτός, που μ΄ ένα άλλο τρόπο προβάλλει την ελληνική δεξιοτεχνία με το ταλέντο σ΄ ολόκληρη την οικουμένη.
