Της Έλενας Τσακίρη
«Δεν μπορούμε να λύσουμε όλα τα προβλήματα. Για εμάς, όμως, είναι σημαντικό να δημιουργήσουμε ένα δίκτυο που να μπορεί, έστω, να εξασφαλίζει τη στοιχειώδη αξιοπρέπεια των ανθρώπων», αναφέρει ο πατέρας Βασίλειος Χαβάτζας, διευθυντής του Φιλόπτωχου Ταμείου της Αρχιεπισκοπής Αθηνών. Την ώρα που οι κρατικές υπηρεσίες αδυνατούν να ανταπεξέλθουν στο «βάρος» της κοινωνικής κρίσης, που συνεχίζει για έκτο συνεχόμενο χρόνο να ταλαιπωρεί τη χώρα, το Φιλόπτωχο Ταμείο έχει να παρουσιάσει μία σειρά υπηρεσιών -με μερικές μάλιστα πολύ πρωτότυπες πρωτοβουλίες- που ξεφεύγουν από το στενό πλαίσιο των συσσιτίων. Τα τελευταία χρόνια οι περικοπές που έχουν γίνει στον χώρο της υγείας, οι ελάχιστες προσλήψεις ιατρών και νοσηλευτών, τα χαλασμένα ασθενοφόρα και μηχανήματα έχουν ταλαιπωρήσει ασθενείς και έχουν γίνει ουκ ολίγες φορές πρωτοσέλιδα. Το Φιλόπτωχο Ταμείο, το οποίο έχει προβεί σε συνεργασίες με δήμους, κρατικές υπηρεσίες, νοσοκομεία αλλά και ιδιώτες, ευελπιστεί να προσφέρει την ανακούφιση στους πολίτες, σε μια ασφυκτική κατάσταση που ταλαιπωρεί τον τομέα της υγείας αρκετό καιρό.
Εθελοντές ιατροί προσφέρουν διάγνωση, κοινωνικά φαρμακεία παρέχουν δωρεάν φάρμακα, ιδιωτικές εταιρείες προσφέρουν υπηρεσίες σε πολίτες με σοβαρά οικονομικά προβλήματα, ενώ στα σκαριά βρίσκεται και η ίδρυση δύο κοινωνικών οδοντιατρείων. Η ιατρική και η ιατροφαρμακευτική μέριμνα δεν είναι κάτι απλό. Είναι ένας ευαίσθητος τομέας, όπου η καλή βούληση και η πρωτοβουλία δεν αρκούν πάντα. Ένα συσσίτιο μπορεί να στηθεί από την προσφορά των πολιτών, όμως ένα κοινωνικό φαρμακείο, για παράδειγμα, θέλει οργάνωση και συνεχή επίβλεψη. Πρέπει να υπάρχουν αυστηρά κριτήρια, όπως π.χ. να μην είναι ανοιγμένα τα κουτιά των φαρμάκων και να τηρούνται όλες οι προϋποθέσεις ασφαλείας.
Ασθενοφόρα σε ενορίες
Τα τελευταία τέσσερα χρόνια, περισσότεροι από 2.000 άνθρωποι έχουν εξυπηρετηθεί από την κινητή μονάδα Πρωτοβάθμιας Υγείας. Η μονάδα λειτουργεί σε 145 ενορίες 16 δήμων και επισκέπτεται εκ περιτροπής τις ενορίες, συνήθως τα Σάββατα. Μία ομάδα γιατρών, υπό την επίβλεψη του Γρηγόρη Λακιώτη, διευθυντή Χειρουργικής του νοσοκομείου «Ευαγγελισμός», εξυπηρετεί δεκάδες ενορίτες την ημέρα και προσφέρει μια πρώτη διάγνωση και αντιμετώπιση συμπτωμάτων, ενώ σε περίπτωση που πρόκειται για σοβαρό περιστατικό προχωράει σε παραπομπή του ασθενή. «Τον πρώτο καιρό της κρίσης προτεραιότητα ήταν το φαγητό και τα ρούχα. Η υγεία, αν και δεν υπήρχε στο πλάνο, μπήκε πολύ γρήγορα, καθώς συνειδητοποιούσαμε πόσο πολύ έχει αυξηθεί ο αριθμός των ανθρώπων που έχουν μείνει άνεργοι, δεν έχουν ασφάλεια και το πρώτο πράγμα που αμελούν είναι η υγεία τους», εξηγεί ο πατέρας Βασίλειος. Η συγκεκριμένη πρωτοβουλία ξεκίνησε δειλά δειλά το 2011, όμως γρήγορα φάνηκε πόσο πολύτιμη ήταν για τους πολίτες των ενοριών. Έχει, δε, ανακουφίσει ένα μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας, ειδικότερα τους ηλικιωμένους, που αναμένουν ακόμα και μήνες για το κλείσιμο ενός ραντεβού με γιατρό και δεν αντέχουν οικονομικά την επίσκεψη σε ένα ιδιωτικό ιατρείο.
Τα τελευταία τέσσερα χρόνια, περισσότεροι από 2.000 άνθρωποι έχουν εξυπηρετηθεί από την κινητή μονάδα Πρωτοβάθμιας Υγείας
Εκτός από τη σύνθεση της ομάδας των εθελοντών ιατρών (σ.σ. είναι όλοι πιστοποιημένοι εθελοντές από την Πολιτεία), το Φιλόπτωχο Ταμείο υπέγραψε μνημόνιο συνεργασίας με την 1η ΥΠΕ (Υγειονομική Περιφέρεια Αττικής). Η Αρχιεπισκοπή προμηθεύτηκε ένα όχημα και ξεκίνησε τις διαδικασίες. Η συμβολή των εθελοντών ιατρών είναι πολύ σημαντική σε αυτό το εγχείρημα, καθώς αφιερώνουν σημαντικό κομμάτι του ελεύθερου χρόνου τους γι’ αυτόν τον σκοπό. Το Φιλόπτωχο Ταμείο οργανώνει το εβδομαδιαίο πρόγραμμα με τις ενορίες που θα πρέπει να επισκεφθούν και οι γιατροί αναλαμβάνουν το κομμάτι της περίθαλψης.
Κοινωνικό φαρμακείο
Τον Μάρτιο του 2013, με την ένταξη των κοινωνικών φαρμακείων σε προγράμματα ΕΣΠΑ, το Φιλόπτωχο Ταμείο σε συνεργασία με τον Δήμο Χαλανδρίου δημιούργησε ένα κοινωνικό φαρμακείο. Οπως επισημαίνουν από το Ταμείο, αν και το Χαλάνδρι δεν θεωρείται από τις φτωχές περιοχές και δεν έχει χαμηλό βιοτικό επίπεδο, παραπάνω από 450 άτομα είναι εγγεγραμμένα στο φαρμακείο, με τους δημότες να πληρούν τα -αυστηρά- κριτήρια του κοινοτικού προγράμματος, το οποίο ορίζει πολύ χαμηλό εισόδημα ώστε να γίνουν δικαιούχοι. Πριν από έναν χρόνο, το Ταμείο προχώρησε στην ίδρυση ενός ακόμα φαρμακείου, αυτή τη φορά ακριβώς κάτω από τα γραφεία του. Το κοινωνικό φαρμακείο στο κέντρο της Αθήνας είναι ανοιχτό για όλους, ακόμα και για δημότες εκτός Αθηνών. Αυτός ήταν, άλλωστε, και ο σκοπός της δημιουργίας του και γι’ αυτόν τον λόγο ολοκληρώθηκε αποκλειστικά από πόρους του Ταμείου και όχι από πρόγραμμα ΕΣΠΑ.
Οι πολίτες που αντιμετωπίζουν σοβαρά οικονομικά προβλήματα μπορούν να απευθυνθούν στο Φιλόπτωχο Ταμείο, να λάβουν τη σχετική κάρτα και να έχουν πρόσβαση στο φαρμακείο. Αρωγός σε αυτή την προσπάθεια, όπως επισημαίνει και ο πατέρας Βασίλειος, είναι η Πανελλήνια Ένωση Φαρμακοβιομηχανίας (ΠΕΦ), η οποία παρέχει όλα τα φάρμακα, που αποτελούν και το μεγαλύτερο κόστος. Τα λειτουργικά έξοδα και οι φαρμακοποιοί που εργάζονται σε αυτό καλύπτονται από το Ταμείο.
Κοινωνικό οδοντιατρείο
Πρόκειται για μία πρωτοβουλία που αναμένεται να ξεκινήσει στο τέλος του έτους ή στις αρχές του νέου. «Η υγιεινή των δοντιών αμελείται συστηματικά, πόσω μάλλον όταν κάποιος έχει σοβαρά προβλήματα να λύσει. Εμείς θέλουμε να δώσουμε βάση σε αυτό και μέχρι στιγμής έχουμε δύο προοπτικές. Βρισκόμαστε σε συνεργασία με δύο ενορίες της Αρχιεπισκοπής Αθηνών, αλλά και με ανθρώπους που έχουν δηλώσει ενδιαφέρον να συνεισφέρουν με υπηρεσίες και εξοπλισμό», εξηγεί ο πατέρας Βασίλειος.
Η ενορία του Αγίου Νικολάου στα Πευκάκια και η ενορία Αγίου Ασωμάτων στο Θησείο βάζουν τους χώρους και τα έξοδα για τα αναλώσιμα και οι εθελοντές προσφέρουν. Στην ερώτηση πώς δημιουργείται όλο αυτό το δίκτυο εθελοντών, πολλοί από τους οποίους είναι εξειδικευμένοι και εργαζόμενοι, ο πατέρας Βασίλειος διηγείται μια ιστορία: «Αυτά κυκλοφορούν από στόμα σε στόμα. Μια γυναίκα είχε μάθει για τη δράση της ενορίας των Αγίων Ασωμάτων στο Θησείο σχετικά με τα συσσίτια και είχε επισκεφτεί τον χώρο όπου στεγάζεται το πολιτιστικό κέντρο. Μιλώντας με ιερείς έμαθε ότι προετοιμάζουμε τη νέα δράση με τα οδοντιατρεία. Η γυναίκα ήταν οδοντίατρος και ήταν λίγο πριν από τη σύνταξη. Προσφέρθηκε να μας δωρίσει όλο τον εξοπλισμό της ώστε να μπορέσουμε να στήσουμε το ιατρείο. Παράλληλα, ζήτησε να ενταχθεί στο δίκτυο εθελοντών εφόσον έχει ανάγκη η ενορία».
Αιμοδοσία
Η αιμοδοσία δεν είναι μια νέα πρωτοβουλία για την Εκκλησία. Ακόμα και πριν από την κρίση, οι ενορίες διοργάνωναν, κυρίως μέσα στο Σαββατοκύριακο, εθελοντικές αιμοδοσίες και προμήθευαν τα νοσοκομεία. Η ανάγκη παραμένει, ως φαίνεται. Και πάλι, όμως, οι σκέψεις για επιπλέον προσφορά υπάρχουν. Στα σχέδια του Φιλόπτωχου Ταμείου είναι η δημιουργία ειδικής κατασκευής εντός του ασθενοφόρου, ώστε να φυλάσσεται το αίμα μέχρι να φτάσει στο νοσοκομείο. Η ιδέα αυτή προέκυψε για μία ακόμα φορά μέσα από την ανακάλυψη των τραγικών ελλείψεων που έχουν τα νοσοκομεία.
Τρία με τέσσερα νοσοκομεία διαθέτουν την ειδική κατασκευή, τα έργα συντήρησης όμως έχουν να γίνουν πολλά χρόνια. Οι εργαζόμενοι στο Ταμείο επισημαίνουν ότι πολλές φορές δεν μπορούν να έχουν ένα ασθενοφόρο γιατί στα διαθέσιμα οχήματα δεν έχει γίνει καν αλλαγή στα λάστιχα ή αντιμετωπίζουν άλλα προβλήματα, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να κινηθούν.
Ψυχική Υγεία
Αν για τη σωματική υγεία ο μεγαλύτερος κίνδυνος είναι η αμέλεια, στην ψυχική υγεία το στίγμα είναι αυτό που απομακρύνει τους περισσότερους ασθενείς από το να δεχθούν θεραπεία. Το Φιλόπτωχο Ταμείο σε συνεργασία με την Εταιρεία Περιφερειακής Ανάπτυξης Ψυχικής Υγείας (ΕΠΑΨΥ) και την Ελληνική Εταιρεία Διαταραχών Διάθεσης «ΜΑΖΙ» έχουν ξεκινήσει το πρόγραμμα «Πολίτες ενάντια στην κατάθλιψη». Το πρόγραμμα απευθύνεται σε άτομα που παρουσιάζουν συμπτώματα κατάθλιψης και στοχεύει στη δημιουργία ενός μοντέλου υποστήριξης για την κατάθλιψη με την ενεργή και ουσιαστική συμμετοχή των ατόμων που πάσχουν. Πρόκειται για ομάδες ψυχοεκπαίδευσης, οι οποίες κάνουν συναντήσεις με στόχο την αυτοβοήθεια.
Οι δύο Εταιρείες τρέχουν το πρόγραμμα, ενώ οι ενορίες αναζητούν άτομα που μπορούν να συμμετάσχουν σε αυτά τα προγράμματα.
«Η ψυχική υγεία είναι ένας ευαίσθητος τομέας και πολύ δύσκολος. Κάποιος με ψυχικά προβλήματα δεν παραδέχεται εύκολα την αδυναμία του και δεν απευθύνεται σε έναν ειδικό για θεραπεία. Η κρίση έχει εκτοξεύσει τα κρούσματα κατάθλιψης, όμως το στίγμα συνεχίζει να τρομάζει τους ασθενείς, που βλέπουν με καχυποψία την ψυχική θεραπεία», εξηγεί ο πατέρας Βασίλειος.
«Θέλουμε να δείξουμε ότι η συνεργασία πολλαπλασιάζει τα αποτελέσματα»
Η στάση του Φιλόπτωχου Ταμείου είναι να βρίσκεται σε επιφυλακή για ό,τι άλλο προκύψει και να επιχειρήσει να καλύψει ανάγκες. Όπως παραδέχονται, δεν μπορούν να ανταποκριθούν σε όλα, καθώς στα γραφεία τους φτάνουν καθημερινά άνθρωποι με σοβαρά οικονομικά προβλήματα, απλήρωτους λογαριασμούς και χρέη σε τράπεζες. Όμως, στόχος τους είναι να δημιουργήσουν ένα δίκτυο -και εν μέρει το έχουν καταφέρει- αλληλοβοήθειας και ενδοεπικοινωνίας με όλους τους κοινωνικούς φορείς. Οι συνεργασίες με ΜΚΟ, δήμους και εθελοντικές οργανώσεις έχουν δημιουργήσει μια ισχυρή βάση δεδομένων για το Φιλόπτωχο Ταμείο. «Σκοπός μας δεν είναι να δείξουμε το δικό μας έργο, αλλά να αναδείξουμε ότι η συνεργασία πολλαπλασιάζει τα αποτελέσματα», αναφέρει ο πατέρας Βασίλειος και συνεχίζει: «Εμείς δεν μπορούμε να έχουμε όλες τις αναγκαίες υποδομές. Γνωρίζουμε, όμως, ποιοι κοινωνικοί φορείς διαθέτουν δομές που δεν υποστηρίζονται από εμάς, για να στείλουμε τους ανθρώπους που απευθύνονται στο Ταμείο, και αντίστοιχα το ίδιο κάνουν και οι άλλοι εθελοντικοί οργανισμοί».
Η δράση αυτή έχει τραβήξει και το ενδιαφέρον των ιδιωτών, που έρχονται σε επαφή με το Φιλόπτωχο Ταμείο για να προσφέρουν υπηρεσίες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η ιδιωτική εταιρεία Athens Vision, η οποία, σε σύμπραξη με το Ταμείο, έχει προχωρήσει σε μια σειρά οφθαλμολογικών επεμβάσεων -το κόστος των οποίων είναι πολύ μεγάλο- εντελώς δωρεάν για ανθρώπους που δεν είχαν την οικονομική δυνατότητα να τις καλύψουν. Αντίστοιχα, αρκετά ιδιωτικά θεραπευτήρια ευαισθητοποιούνται, και σε κάποιες σοβαρές περιπτώσεις το Φιλόπτωχο Ταμείο έχει προσφέρει εντελώς δωρεάν ακόμα και τεχνητά μέλη σε ανθρώπους που βρίσκονταν σε μεγάλη ανάγκη.
