Μέσα στον απόηχο της εορτής της Υπαπαντής, αρχίζει σήμερα η κατανυκτική και σπουδαία περίοδος του Τριωδίου. Είδαμε κατά την παρελθούσα περίοδο των εορτών, τον Υιό και Λόγο του Θεού να ταπεινώνεται, να διασχίζει το χάος μεταξύ Θεού και Ανθρώπου και να γίνεται άνθρωπος για εμάς. Τον είδαμε να κλίνει τον αυχένα στα νερά του Ιορδάνου, όπου σύχναζαν όλοι οι αμαρτωλοί και μετανοημένοι, Αυτόν τον Αναμάρτητο. Και ως βρέφος ταπεινό και ελάχιστο να εισέρχεται στον ναό και να κρατείται στα αδύναμα χέρια του Συμεών, Αυτόν που συντάραξε το όρος Σινά και κρατάει τα σύμπαντα στα χέρια Του.
Η ταπείνωση λοιπόν είναι το μέσον με το οποίο ο Θεός ήρθε σε κοινωνία με τους ανθρώπους. Είναι η στολή της θεότητας. Γράφει ο διδάσκαλος Αββάς Ισαάκ ο Σύρος: «Θέλω ν’ ανοίξω το στόμα μου, αδελφοί, και να μιλήσω για την υψηλή υπόθεση της ταπεινοφροσύνης. Όμως φοβάμαι πολύ, όπως φοβάται εκείνος πού πρόκειται να μιλήσει για το Θεό με τους δικούς του συλλογισμούς. Γιατί η ταπείνωση είναι στολή της Θεότητας. Ο Υιός, δηλαδή, και Λόγος του Θεού, πού έγινε άνθρωπος, την ταπεινοφροσύνη ντύθηκε, και συναναστράφηκε μαζί μας με αυτήν μέσα στο ανθρώπινο σώμα. Και όποιος ντυθεί την ταπεινοφροσύνη, πραγματικά γίνεται όμοιος με το Λόγο του Θεού, πού κατέβηκε από το δικό του ύψος και σκέπασε με την ταπεινοφροσύνη τη μεγαλοσύνη και τη δόξα του, για να μην καταφλεχθή η κτίση, βλέποντας τη θεότητά του. Γι’ αυτό το λόγο, όποιος φορέσει εκείνη τη στολή της ταπεινοφροσύνης, με την οποία τον είδε η κτίση μέσα στο ανθρώπινο σώμα πού φόρεσε ο κτίστης, τον ίδιο το Χριστό ντύνεται”!
Γι’ αυτό λοιπόν, λένε οι Πατέρες, οποίος θέλει να μάθει την μακαρία ταπείνωση, οφείλει να ενατενίζει καθημερινά τον ίδιο τον εσταυρωμένο Κύριο μας και έτσι μόνο θα μάθει πως να είναι αληθινά ταπεινός.
Τελώνης και Φαρισαίος. Ο ένας ακάθαρτος και αμαρτωλός, αλλά συντετριμμένος και ταπεινωμένος. Ο άλλος όλο εξωτερική ευλάβεια και καλή μαρτυρία στον κόσμο αλλά γεμάτος έπαρση, εγωισμό, μίσος για τους ανθρώπους, απαίτηση αλαζονική από τον Θεό. Στέκεται στο μέσον του ναού, σαν να ήταν αυτός ο Θεός και απαριθμεί φωναχτά τα έργα και τις αρετές του, για να τον θαυμάσουν οι άνθρωποι και να τον αποπληρώσει ο Θεός με ευλογίες. Κατηγορεί μάλιστα με απανθρωπιά και αναίδεια τον τελώνη και συγκρίνεται με αυτόν. Ο άθλιος! Αντί να συγκρίνει τον ασήμαντο εαυτό του με τον Άγιο Θεό ούτως ώστε να συγκλονιστεί, να κατανυχθεί, να ζητήσει έλεος, συγκρίνεται με τον ασθενή πλησίον του, με τον οποίο μοιράζεται την ίδια αδύναμη και επιρρεπή στην αμαρτία φύση. Ο Τελώνης δεν αντιδρά στους περιφρονητικούς λόγους του Φαρισαίου , ότι “Δεν είμαι σαν αυτόν εκεί τον τελώνη..”. Από αυτό και μόνο φαίνεται η γνήσια μετάνοια και ταπείνωση. Γιατί ο ταπεινωμένος άνθρωπος και από τον ονειδισμό παίρνει ωφέλεια. Δεν ζητάει τον λόγο από τον Φαρισαίο, λέει ο χρυσορρήμων Ιωάννης, αλλά τα λόγια της καταφρόνησης τα χρησιμοποιεί για να ταπεινωθεί και να ωφεληθεί περισσότερο. Ο Τελώνης, πηγαίνοντας στον Ναό, ζητά γωνιά να κρυφτεί. Η προσευχή και η ανάγκη της αγκαλιάς του Θεού τον οδηγούν εκεί. Δεν σηκώνει τα μάτια του στον ουρανό, αλλά με συντριβή χτυπάει τα στήθη του και στενάζει “Ο Θεός ιλάσθητί μοι, ευσπλαχνίσου με, τον αμαρτωλό”. Και επειδή ο Θεός αγαπάει την καθαρή προσευχή και αναπαύεται στις καρδιές τις ταπεινές και συντετριμμένες, τον ελέησε. Ενώ τον Φαρισαίο τον αποστράφηκε, γιατί σιχαίνεται την υπερηφάνεια.
ην παραβολή αυτή την είπε ο Κύριος για όλους αυτούς οι οποίοι νομίζουν ότι έχουν σπουδαία υπόσταση και θεωρούν ότι ξεχωρίζουν από τους άλλους επειδή κάνουν κάποια τυπικά και επιδεικτικά έργα και τηρούν τις εντολές για να δικαιωθούν από Θεό και ανθρώπους. Αυτούς οι οποίοι έχουν μια εξωτερική ευλάβεια, αλλά ότι κάνουν δεν το κάνουν επειδή αγαπούν τον Θεό. Αυτούς τους υποκριτές τους κεραυνοβόλησε δημόσια ο Χριστός, ενώ με τους αμαρτωλούς γενικά ήταν πράος και επιεικής.
Αγαπητοί μου αδελφοί,
Ας προσέξουμε ότι το Τριώδιο ξεκινά με την προσευχή δύο ανθρώπων μέσα στον ιερό ναό. Το Τριώδιο ανοίγει μια μακρά περίοδο προσευχής και λατρείας, νηστείας, μετανοίας και επιστροφής στη ζωή της Εκκλησίας μας. Αρχίζουν οι μακρές ακολουθίες, εντείνεται η προσευχή, η λατρεία και η προσέλευση στους ναούς είναι συχνότερη. Βλέπετε λοιπόν πόσο βάρος ρίχνει η Εκκλησία μας στην αληθινή λατρεία! Απαιτείται λοιπόν για να βιώσουμε την περίοδο της νηστείας και να έχουμε ορθή αληθινή λατρεία να είμαστε ταπεινοί, ειλικρινείς, εξουθενωμένοι απέναντι στον Άγιο και φιλάγαθο Θεό. Θυσία για το Θεό είναι το συντριμμένο πνεύμα· καρδιά ταπεινωμένη και υποταγμένη, ο Θεός δεν την καταφρονεί, ψάλλει ο ιερός προφήτης Δαβὶδ.
Η Εκκλησία μας σήμερα θέτει ως πρότυπο τον Τελώνη για να μας διδάξει ποια πρέπει να είναι η στάση μας. Ας αποφύγουμε του Φαρισαίου τα ανόητα υπερήφανα λόγια και ας μάθουμε την ταπείνωση του Τελώνη, μέσα από καρδιακούς στεναγμούς. Γιατί ο “ταπεινών εαυτόν υψωθήσεται, ο δε υψών εαυτόν ταπεινωθήσεται”. Γένοιτο! Αμήν! π. Παντ.Κρ.
