Μαχαμπαράτα: έχει χαρακτηρισθεί το έπος των αιώνων τόσο σπουδαίο για τους Ινδούς όσο η Ιλιάδα και η Οδύσσεια για τους ‘Ελληνες. Είναι το πλουσιώτερο σε θέματα, γι’ αυτό λέγεται πως ό,τι δεν υπάρχει στη Μαχαμπαράτα δεν μπορεί να βρεθεί πουθενά αλλού.
Αν, λοιπόν, ψάξουμε για τα αίτια της ανάπτυξης του φιλελληνισμού στην Ινδία, Θα μπορούσαμε ως πρώτο τις επιδράσεις από την αρχαιότητα, κυρίως, από την εποχή τον Αλεξάνδρού, Επίσης, το γεγονός ότι οι Ινδοί ήταν κάτω από την αποικιακή κατοχή των Άγγλων τους προδιέθετε θετικά έναντι του αγώνα των Ελλήνων.
‘Ενα, ακόμη, αίτιο ήταν η παρουσία και η δράση των Ευρωπαίων – ανάμεσά τους και των Ελλήνων – εμπόρων στα σημαντικά λιμάνια – εμπορικά κέντρα των Ινδιών: Καλκούτα, Δάκκα, οι οποίοι ήταν φορείς και των Ευρωπαϊκών φιλελευθέρων ιδεών.
Και, τέλος, η συγκρότηση του φιλελληνικού συνδέσμου, στην Καλκούτα, από τον ζακυνθηνό, Ν. Κεφαλά, το 1823, ο οποίος ήρθε στην Ινδία ως εκπρόσωπος της Ελληνικής Διοίκησης του αγώνα, για να εξασφαλίσει χρήματα για την Επανάσταση.
Πρώτη μνεία για την φιλική Εταιρεία της Καλκ ούτας έγινε στην εφημερίδα του Μεσολογγίου, «Ελληνικά Χρονικά» (έτος 2″ο, αρ. 5, της 17ης Ιανουαρίού 1825, σελ. 3-4), όταν δημοσίευσε επιστολή, σταλμένη από την Καλκούτα. Με συγκεντρώσεις και δημοσιεύματα στον τοπικό τύπο, όπως η «Εφημερίδα της Καλκούτας», προβάλλονταν νέα από την επανάσταση στην Ελλάδα. Ο σύνδεσμος διοργάνωσε, πιθανόν το 1824, έρανο και συγκέντρωσε το ποσό των 25.380 ρουπιών (2.200 λιρών στερλινών), ενώ ο Καθολικός Επίσκοπος της Καλκούτας προσέφερε 200 λίρες στερλίνες. ‘Ισως, στο πλαίσιο του εράνου, διοργανώθηκε και μια γιορτή «για τα θαλασσινά ελληνικά κατορθώματα», στην οποία πήραν μέρος και προσέφεραν γενναία ποσά και Κινέζοι έμποροι. Τα χρήματα τα οποία συγκεντρώθηκαν στάλθηκαν στο Λονδίνο και τέθηκαν στη διάθεση των Ελλήνων αντιπροσώπων που βρίσκονταν εκεί, για την διαπραγμάτευση των «δανείων της ανεξαρτησίας». Στη συγκέντρωση αυτή συμμετείχε και ο γιος του σουλτάνου της Μυσώρης, Τίπο Σάϊντ, αγωνιστής της ανεξαρτησίας της Ινδίας. Από τα χρήματα, που συγκεντρώθηκαν, έφθασαν, τελικά, στην Ελλάδα ένα μέρος 1200 λιρών ενώ τα υπόλοιπα διασπαθίστηκαν από την επιτροπή (Λουριώτης, Ορλάνδος).
Εβραίοι
Το κλίμα του γερμανικού φιλελληνισμού επεκτάθηκε και στους Εβραίους της Γερμανίας. Κατά τον Σταμ ατόπουο, η πιο συγκινητική και απροσδόκητη κίνηση έγινε από τον Ραβίνο της Βεστφαλίας ‘Έλβιγκ, ο οποίος αποδείχτηκε ο μόνος από τους θρησκευτικούς αρχηγούς (και χριστιανούς ακόμη) που ενδιαφέρθηκε για τα δεινά των Ελλήνων. Εξέδωσε μια προκήρυξη, η οποία άρχιζε με μια περικοπή των λόγων του προφήτη Μαλαχία: «Δεν είναι ένας ο πατέρας όλων μας; Δεν μας δημιούργησε όλους ένας Θεός; Γιατί, λοιπόν, εγκαταλείπετε ο καθένας τον αδελφό του, βεβηλώνοντας έτσι την διαθήκη των πατέρων μας;». Μ’ αυτήν καλούσε τούς Ισραηλίτες να δώσουν τις συνδρομές τους για τους μαχομένους ‘Ελληνες. Και κλείνει με τη ρητορική ερώτηση: «Ποιος Ισραηλίτης αντέχει να διαβάσει τα παθήματα των Ελλήνων και να μην χύσει δάκρυα πικρά;».
Η σύγχρονη έρευνα έχει εντοπίσει κάποιους Εβραίους (μερικοί απ’ αυτούς είχαν εκχριστιανισθεί), οι οποίοι συμμετείχαν στον αγώνα, με διαφόρους τρόπους: Με παροχή ιατρικής βοήθειας, με τη συμμετοχή τους σε φιλελληνικά κομιτάτα, με εκκλήσεις για συνδρομές και συμπαράσταση, τις οποίες απηύθυναν Εβραίοι
δημοσιογράφοι στο αναγνωστικό κοινό.
Οι φιλέλληνες Εβραίοι, οι οποίοι έχουν εντοπισθεί είναι οι παρακάτω:
1) Κρεμιέας (Cremίeux) Αδόλφος, από τη Νιμ της Γαλλίας, μέλος της εκεί φιλελληνικής εταιρείας.
2) Ιω. Λέχος: ήρθε στην Ελλάδα το 1805,
βαφτίστηκε χριστιανός και το 1822 έλαβε μέρος σε μάχες της περιοχής Κισσάμου Κρήτης.
3) Δημ. Ι. Λέχος: γιος του προηγουμένου.
4) Οικογένεια Φίντζι Ραφαέλλο, στη Φλωρεντία. Τα μέλη της ήταν φίλοι του Ανδρ. Κάλβου.
6) Passίglί και Gίyseppe, επίσης, στη
Φλωρεντία.
7) Λαφίτ Γεώργ., δημοσιογράφος στο Παρίσι,
8) Ραφαήλ Γεώργ.,
9) Χη Ιωάννης, γιατρός από τη Ζάκυνθο,
10) Ιάκωβος Μαβέιτς, Νιάρντι Μποτελάκαι Ιωαννίτσα Μποτεζάν, εκχριστιανισθέντες, έλαβαν μέρος στην επανάσταση στο Ιάσιο.
Τούρκοι φιλέλληνες
Κάποια πρόσωπα, είτε πολιτικές είτε θρησκευτικές προσωπικότητες βοήθησαν την Επανάσταση με διαφόρους τρόπους. Ο μουσουλμάνος θρησκευτικός ηγέτης, Σεϊχουλισλάμης, Χατζή Χαλίλ εφέντης, ο οποίος αρνήθηκε να επικυρώσει την εντολή του σουλτάνου Μαχμούτ Β’, η οποια αφορούσε στην αθρόα σφαγή ελληνικών πληθυσμών της Κων/πολης, με τίμημα την εξορία του και, αργότερα, την θανάτωσή του. Προτού αναχωρήσει για την Λήμνο, τόπο της εξορίας του, υποβλήθηκε σε βασανιστήρια και άφησε την τελευταία τον πνοή στην Κων/πολη. Ο Χασάν αγάς Κουρτ Αλή (εξελλήνισε το όνομά του σε Κούρταλης), γιατρός του Ανδρούτσου, περιέθαλψε όλους τους κορυφαίους ‘Ελληνες αγωνιστές (Μακρυγιάννη, Καραϊσκάκη), ονομάσθηκε αρχίατρος του ελληνικού στρατού και η γυναίκα του, Γιανεμέτ, συνταξιοδοτήθηκε από το ελληνικό κράτος, για την προσφορά του συζύγου της.
Αλβανοί
Πολλοί απ’ αυτούς είχαν λάβει μέρος στο κίνημα του Υψηλάντη κι έχουν καταγραφεί ως ‘Ελληνες. Ο Μουσταφά Γκέκας, αρχηγός της οθωμανικής Εκατονταρχίας, ο Αμπντής Γκέκας, ο Μάκος Κόστα, ο οποίος ήταν κομιστής των επιστολών τοΥ Αλή πασά προς τους ‘Ελληνες, τελικά, προσχώρησε στο ελληνικό στρατόπεδο και, μαζί με τον Καραϊσκάκη, πολέμησε στην Αν. Στερεά. Στην καποδιστριακή περιοδο, διοριστηκε ως Εκατονταρχος της Β’ χιλιαρχιας. Ο Μπάίραμ Λιάπης, διατελώντας κάτω από την ηγεσία του Κριεζώτη, συμμετείχε στις πολεμικές επιχειρήσεις, στο Τρίκερι (νότιο Πήλιο) και στην Αν. Στερεά.
Ρουμάνοι
Τον Ιούλιο του 1821, ο ελληνικής καταγωγής, πρίγκηπας, Αλέξανδρος Καντακουζηνός, επί κεφαλής 100 Αλβανών, κατέλαβε το κάστρο της Μονεμβασίας. Ο αδελφός του, Γεώργιος Καντακουζηνός, αξιωματικός του ρωσικού στρατού, συνόδευσε τον Υψηλάντη, στο πέρασμα του ποταμού, Προύθου. Επίσης, ο Ρουμάνος Βογιάρος, Γεώργιος Βαϊνέσκου, κατέβηκε με τον Υψηλάντη, στην Ελλάδα και πολέμησε μαζί του. Ο Βογιάρος, Ιορδάνης Ροζνοβάνου, συνέδραμε, οικονομικά με 10.000 ολλανδικά δουκάτα και 300 άλογα, την επανάσταση της Μολδοβλαχίας. Ο μητροπολίτης, Βενιαμίν Κοστάκη, προσέφερε χρήματα και άλογα.
Αρκετοί Ρουμάνοι ήταν μέλη της Φιλικής Εταιρείας, όπως οι: Γρηγόριος Βραγκοβεάνου και Μπάρμπου Βακαρέσκου.Την θυσία των Ιερολοχιτών, οι οποίοι έπεσαν στο Δραγατσάνι, υμνεί ο ποιητής, Γρηγόριος Αλεξανδρέσκου, στο ποίημά του, «Τα μνήματα τον Δραγατσανίου».
Σέρβοι
Οι Σέρβοι ενστερνίσθηκαν τις ιδέες και τα κηρύγματα του Ρήγα, οι οποίοι προσπάθησαν, ανεπιτυχώς, να τον αποσπάσουν από τα χέρια των Τούρκων. Οι ελληνοσερβικές σχέσεις άρχισαν να συσφίγγονται και από την ένοπλη συμπαράσταση των Ελλήνων, στις σερβικές εξεγέρσεις του 1804-1813 και 1815. Οι: Μιλένκο Στόϊκοβιτς, Πέταρ Ντομπρνιάκ, Χατζή Προντάν Γρηγορίεβιτς, Μπλάντεν Βιλοβάνοβιτς, Κων /νος Νεμάνια κ.ά . συμμετείχαν στις επιχειρήσεις στη Μολδοβλαχία. ‘Ενοπλα σώματα Σέρβων, υπό τον Χατζηχρήστο Ντάγκοβιτς ήρθαν στην Ελλάδα και, αρχικά, πρόσφεραν τις υπηρεσίες τους στον Μωχάμετ Άλη, της Αιγύπτου. Μετά την πτώση της Τριπολιτσάς, προσχώρησαν στον Νικηταρά και συμμετείχαν στη μάχη των Δερβενακίων και στην πολιορκία της Θήβας. 0 ‘Οθωνας προσέλαβε, ως υπασπιστή του, τον Χατζή – Χρήστο Ντάγκοβιτς. Οι: Θωμάς, Λάμπρος και Θανάσης Σέρβοι, πολέμησαν στο Μεσολόγγι.
Μαυροβούνιοι
‘Οταν εξερράγη η ελληνική επανάσταση, ο μητροπολίτης του Μαυροβουνίου, Πέτρος Πέτροβιτς, εξέδωσε ενθουσιώδη προκήρυξη υπέρ αυτής (26 Ιανουαρίου 1821). Οι Μαυροβούνιοι συμμετείχαν στο κίνημα των παραδουναβίων ηγεμονιών. Ο Βάσος Μαυροβουνιώτης έλαβε μέρος σε πολλές μάχες στην Θεσσαλία, Εύβοια, Κύπρο, Πελ/σο, Αν. Στερεά και Αττική. Ονομάσθηκε χιλίαρχος και στρατηγός, ενώ επί ‘Οθωνος, έγινε υπασπιστής του. Άλλοι Μαυροβούνιοι οι: Τζοάννος Σλαβάνος Μαυροβουνιώτης, ο Τζοάννος Μοντενεγκρίνο και ο Γρηγόριος Τζούροβιτς πολέμησαν στο πλευρό των Ελλήνων. Ο στρατηγός Ούϊτζ, ο οποίος είχε πολεμήσει με τον Ναπολέοντα από το Λονδίνο, όπου είχε εγκατασταθεί, εκπόνησε ένα πολεμικό σχέδιο για την απελευθέρωση των Ελλήνων και το έστειλε στην Ελλάδα. Σχεδίαζε, επίσης, να συγκροτήσει εθελοντικό σώμα από 2000 άνδρες και να έρθει στην Ελλάδα.
Άραβες
Στο σώμα του Θεοδ. Βαλλιάνου και του Κων/νου Μαυρομιχάλη υπηρετούσαν 7 Άραβες, ενώ στο σώμα του Διαμαντή Ζέρβα 4 Αιγύπτιοι. Τέλος, ο Αιγύπτιος, Καραγεώργης Χαμπέσης, πολέμησε με τον Καραϊσκάκη και τον Μελετόπουλο, ενώ ο Μαμελούκος, Εκβέν Νταβουσί, σκοτώθηκε στο Πέτα (1822).
Εϋνάρδος
Ιδιαίτερη φυσιογνωμία τον ευρωπαϊκού φιλελληνισμού ήταν ο Ελβετός τραπεζίτης, Εϋνάρδος, ο βασικότερος υποκινητής αλλά και συντονιστής του ευρωπαϊκού φιλελληνισμού από το 1825 και μετά, όταν πρωτοστάτησε στην ίδρυση των φιλελληνικών κομιτάτων στο Παρίσι και στην Γενεύη. Η αποτελεσματικότητα των δραστηριοτήτων τον βασιζόταν, σε μεγάλο βαθμό, στη σωστή και έγκαιρη ενημέρωσή του, από ένα δίκτυο πληροφοριών, που ο ίδιος είχε οργανώσει και με την πυκνή αλληλογραφία με τις προσωπικότητες της εποχής του. Τον Απρίλιο τον 1826, ταξίδεψε στην Αγκώνα, προκειμένου να οργανώσει την αποστολή τροφίμων στους πολιορκημένούς του Μεσολογγίου, και να εξαγοράσει τους αιχμαλώτους, μετά την πτώση της ηρωικής πόλης. Φρόντισε για την ορθή διαχείριση των δανείων προς την Ελλάδα, παρακολουθούσε την ολοκλήρωση της παραγγελίας των πλοίων στην Αγγλία και στην Αμερική και τη σύσταση ελβετικού εθελοντικού σώματος. ‘Εδειξε έμπρακτο ενδιαφέρον για την εκπ/ση των ελληνοπαίδων, τη συστηματική καλλιέργεια και άλλα πρακτικά θέματα.
Δεν δίστασε όμως να διαθέσει προσωπικά ποσά αξιόλογα, φρόντισε, επίσης, για την ενίσχυση των οικονομικών της Ελλάδος, με ποικίλα δάνεια, ιδιωτικά ή δημόσια. Οργάνωσε, απευθυνόμενος στο ευρύ κοινό, εβδομαδιαίες εισφορές για την αντιμετώπιση των αναγκών επισιτισμού τον ελληνικού στόλου.
Στο διάστημα από το 1827 μέχρι το 1832, ο Εϋνάρδος, ως ανεπίσημος εκπρόσωπος της ελληνικής διοίκησης, χειρίστηκε καίρια διπλωματικά προβλήματα και, συγχρόνως, ως έμπιστος σύμβουλος του φίλου του, Ιωάν. Καποδίστρια, παρακολούθησε, με ανιδιοτελές ενδιαφέρον, τα πρώτα βήματα της «αναγεννωμένης» Ελλάδος.
Το 1828, με δικά τον κεφάλαια, τα οποία διαχειριζόταν ο στενός συνεργάτης του, Γεώργ. Σταύρου, ιδρύθηκε η «Εθνική Χρηματιστική Τράπεζα», με διάρκεια ζωής 6 μόνο χρόνια. Διάδοχο σχήμα της ήταν η «Εθνική Τράπεζα Ελλάδος», η οποία ιδρύθηκε το 1842. Άλλοι Ελβετοί φιλέλληνες ήταν οι: Kδnig, Rival, Κηαυρρ, Brumbacher, Chevαlier, Meyer, Bordier (σκοτώ θηκε στο Δραγατσάνι) Louis Andre Gosse, γιατρός, ο οποίος εξελίχθηκε σε Θερμό φιλέλληνα.
Η καταναυμάχηση του τουρκοαιγυπτιακού στόλου, στο Ναυαρίνο (8 Οκτωβρίου 1827), έγινε δεκτή με ενθουσιασμό από τους ‘Ελληνες, γιατί είδαν πια να πλησιάζει η μέρα της ελευθερίας τους, ενώ, ταυτόχρονα, μια άλλη κρίση, η ανθρωπιστική, απαιτούσε άμεση αντιμετώπιση. Ο επταετής πόλεμος με τους Τούρκους, οι δυο εμφύλιοι, μέσα στους κόλπους της Επανάστασης, είχαν καταστρέψει, ολοσχερώς, την παραγωγή, ενώ πολλοί πλοιοκτήτες είχαν στραφεί στην πειρατεία, αφού και το ναυτικό εμπόριο είχε καταστραφεί. Η ανέχεια του πληθυσμού είχε φθάσει στα όρια της λιμοκτονίας. Αναρχία, πλιάτσικο ήταν συνήθεις πρακτικές.
Ο Καποδίστριας ανέλαβε να βάλει τάξη στο χάος της ελεύθερης επικράτειας (Πελ/σος, Στερεά, Κυκλάδες). Πρόκληση η πανδημία της πανώλης, τέσσερις μήνες μετά από την ανάληψη των καθηκόντων του. Η αρρώστια μεταδόθηκε από το πλήρωμα του υδραίικου πλοίου «Αφροδίτη», τον Απρίλιο του 1828. Επίκεντρο της επιδημίας, η ‘Υδρα. Ο Καποδίστριας έστειλε τον γιατρό, Σπ. Καλογερόπουλο, για να καταστείλει τη νόσο. Πράγματι, ο γιατρός επέβαλε καραντίνα 50 ημερών κι έλαβε σειρά μέτρων, όπως κλείσιμο των εκκλησιών, οι οικογένειες νοσούντων στάλθηκαν σε καθαρτήριο, συγκεκριμένοι «μόρτηδες» αναλάμβαναν τον ενταφιασμό των νεκρών από τη νόσο, διέταξε ν’ αποτεφρωθούν τα ενδύματά τούς και να απολυμανθούν οι οικίες τους. Ακόμη, σύστησε επαγρύπνηση στις επαφές των συγγενών των νοσούντων. Τα μέτρα όμως δεν τηρήθηκαν ούτε στην ‘Υδρα ούτε στις Σπέτσες, οπότε επιβλήθηκαν σκληρότερα μέτρα, όπως αποκλεισμός των δύο νησιών, χωρίς αποτέλεσμα.
Σύντομα, η νόσος μεταφέρθηκε στην Αργολίδα, στον Πόρο, στα Μέγαρα, στη Χαλκίδα και στα Καλάβρυτα’ εστία αυτή την φορά ο Πόρος. Κλειδί, για την αντιμετώπισή της, ο μεγάλος φιλέλληνας από την Ελβετία, Andre Luis Gosse. Το πώς έλαβε την απόφαση να έρθει στην Ελλάδα, μας το λέει ο ίδιος, σε επιστολή του. Στα μέσα του 1823 επισκέφθηκε τον φίλο του, Εϋνάρδο, ο οποίος του έδωσε μια επιστολή της Χρυσούλας, χήρας του Μάρκου Μπότσαρη, στην οποίαν επιστολή περιέγραφε την αθλιότητα των Ελλήνων, ύστερα από τις καταστροφές των Τούρκων. Από τον Φεβρουάριο του 1827, πού βρισκόταν στην «’Υδρα, όπου είχε μεταφέρει τροφές, υλικά και πολεμοφόδια, είχε διοριστεί Γενικός Επιμελητής του Στόλου και, με ενθουσιασμό ανέλαβε τη μεταφορά των αποθηκών, από την ‘Υδρα στον Πόρο, μετέχοντας σε επιτροπή με τον Ανδρέα Μιαούλη και τον Μανώλη Τομπάζη.
