Το δεύτερο εγχειρίδιο με το οποίο θα ασχοληθούμε έχει συγγραφεί από τον Μ. Γ. Μερακλή, με τίτλο Σημειώσεις Λαογραφίας. Τεύχος Ε΄. Κατάταξη λαογραφικής ύλης ΙΙ. Ήθη και έθιμα (πρώτο μέρος) (Ιωάννινα 1977, σελ. 67). Πρόκειται για πολυγραφημένες σημειώσεις, που χρησιμοποιήθηκαν ως εγχειρίδιο κατά τη διδασκαλία του συγγρ. στους φοιτητές της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Μετά τα εισαγωγικά περιλαμβάνονται εδώ τα σχετικά με τον «κύκλο της ζωής», δηλαδή τις τελετουργίες της γέννησης και της βάπτισης, του γάμου και του θανάτου. Πρόκειται για την πρώτη μορφή του δεύτερου τόμου του συστηματικού εγχειριδίου του ίδιου συγγρ., για άλλα τμήματα του οποίου θα γίνει λόγος και παρακάτω.
Ο ίδιος Καθηγητής, εκ των βασικών ανανεωτών των σύγχρονων ελληνικών λαογραφικών σπουδών, υπογράφει και το επόμενο εγχειρίδιο, μέρος της ίδιας σειράς διδακτικών ακαδημαϊκών σημειώσεων, υπό τον τίτλο Σημειώσεις Λαογραφίας. Τεύχος Ζ΄. Κατάταξη λαογραφικής ύλης ΙΙΙ. Θρησκευτική Λαογραφία (Ιωάννινα 1977, σελ. 26). Πρόκειται και πάλι για πολυγραφημένες σημειώσεις, που προορίζονταν για τη διδασκαλία στους φοιτητές της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, στις οποίες μετά την εισαγωγή περιλαμβάνονται τρία μέρη, υπό τους τίτλους: «Ιδεολογικός κόσμος» – «Το τελετουργικό» και «Η οργάνωση της Εκκλησίας».
Ουσιαστικά έχουμε εδώ μια προδρομική μορφή εγχειριδίου θρησκευτικής Λαογραφίας, δεδομένου ότι απαντά στις σελίδες του η πρώτη χρήση του όρου αυτού στην ελληνική λαογραφική βιβλιογραφία. Έχουμε δηλαδή την πρώτη ελληνική βιβλιογραφική αναφορά για έναν κλάδο ο οποίος στη συνέχεια αναπτύχθηκε συστηματικά, όπως δείχνουν τα ανάλογα εγχειρίδια που παρουσιάζονται στη συνέχεια.
Από τις παραπάνω σημειώσεις προήλθε, μετά από την κατάλληλη επεξεργασία, το εγχειρίδιο του Μ. Γ. Μερακλή με τίτλο Ελληνική Λαογραφία 2. Ήθη και έθιμα (Αθήνα 1986, εκδ. Οδυσσέας, σελ. 206). Στο βιβλίο αυτό αρχικά παρατίθεται η εισαγωγή (Ήθη και έθιμα: εννοιολογική προσέγγιση, Σύγχρονη απουσία εθίμων, Επιβίωση παλαιών εθίμων, Φολκλορισμός, Μυθοποίηση του παρελθόντος, Το παιχνίδι των πολλών από τα λίγα, Η σχετικότητα της αναβίωσης). Στη συνέχεια, η ύλη του βιβλίου κατανέμεται σε πέντε κεφάλαια, ως εξής: Κεφάλαιο 1. Ο κύκλος της ζωής (Γέννηση, Ο κόσμος της μαμής, Θνησιμότητα, Υιοθεσία, Έκθεση, Βάπτιση, Ανατροφή, Το παιχνίδι, Το σχολείο και άλλοι εκπαιδευτικοί οργανισμοί, Ο γάμος. Γενικά, Προξενιά, συνοικέσιο, Αρραβώνας, Οι τελετές του γάμου, Μεταξύ παραλόγου και λογικής, Θεατρικότητα των πράξεων, Γάμος και παραμύθι, Τα προσωπεία και τα πρόσωπα, Η αντίσταση της παράδοσης, Νεκρικά έθιμα. Η γήινη έλξη του θανάτου και οι παραλλαγές της, Η αξία του θεάματος, Η παρουσία της εκκλησίας, Η μαγεία, Τυπικό, Ο φόβος για τους νεκρούς, Ο αστικός χώρος) – Κεφάλαιο 2. Η εθνική ζωή (Γενικές παρατηρήσεις, Συναντήσεις ή συγκρούσεις, Ένα παράδειγμα, Χαρακτηριστικά της λειτουργίας της λαϊκής ιστορικής μνήμης, Οι έξωθεν επεμβάσεις, Δεύτερο παράδειγμα, Νεότερες σκηνοθεσίες) – Κεφάλαιο 3. Η καθημερινότητα (Προσδιορισμός της έννοιας, Ο χωρισμός των δύο φύλων, Η γυναικεία επίδειξη, Η διαφήμιση, Ξενομανία, Εξαγωγή ιθαγένειας: Greek Villages) – Κεφάλαιο 4. Εθιμικό δίκαιο (Προσδιορισμός της έννοιας, Σχέση λαϊκού προς επίσημο δίκαιο, Πηγές, Διάγραμμα ύλης) – Κεφάλαιο 5. Θρησκευτική συμπεριφορά (Προχριστιανικές επιβιώσεις, Η παρουσία του λόγου, Το τελετουργικό, Η οργάνωση της Εκκλησίας, Παραεκκλησιαστικές οργανώσεις, Η εκκλησιαστική γλώσσα, Μοναχισμός). Ακολουθούν οι βιβλιογραφικές σημειώσεις και η ανάλογη τεκμηρίωση, κατά κεφάλαιο: Εισαγωγή, Ο κύκλος της ζωής, Η εθνική ζωή, Η καθημερινότητα, Εθιμικό δίκαιο, Θρησκευτική συμπεριφορά.
Και εδώ πρέπει να σημειώσουμε, όπως έγινε και παραπάνω, ότι έχουμε ένα ρηξικέλευθο εγχειρίδιο, που ακολουθεί μία νέα τριμερή κατάταξη της λαογραφικής ύλης, περισσότερο λειτουργική, με βάση τα θεμελιώδη κριτήρια της ιστορικής καταγωγής και της κοινωνικής λειτουργικότητας των λαογραφικών φαινομένων, στο πλαίσιο της κοινωνικοϊστορικής μεθόδου της Ελληνικής Λαογραφίας, την οποία ο συγγρ. εισηγήθηκε, ανανεώνοντας τις ελληνικές λαογραφικές σπουδές και ασκώντας καθοριστική επίδραση στα ανάλογα εγχειρίδια που ακολούθησαν τα επόμενα χρόνια από άλλους συγγραφείς.
