Στη συνέχεια θα αναφερθούν, για λόγους ενημέρωσης και βιβλιογραφικής πληρότητας, και εγχειρίδια που συνέγραψε ο γράφων, και τα οποία διδάσκονται ήδη από τα μέσα της δεκαετίας του ’90 σε ελληνικά ΑΕΙ. Αρχικά θα εξεταστεί το εγχειρίδιο υπό τον τίτλο Παραδοσιακή θρησκευτική συμπεριφορά και θρησκευτική Λαογραφία [Αθήνα 1995, 2001 (β΄ έκδοση), 2008 (γ΄ έκδοση), εκδ. Οδυσσέας, σελ. 277]. Μετά τον πρόλογο και τις βραχυγραφίες, η ύλη του εγχειριδίου χωρίζεται σε έξι κεφάλαια. Το πρώτο αφορά την θρησκευτική Λαογραφία ως κλάδο της επιστήμης της Λαογραφίας. Το δεύτερο την θρησκευτική συμπεριφορά του λαού, σε σχέση με τη λαϊκή λατρεία. Το τρίτο το «σχήμα» της θρησκευτικής συμπεριφοράς ως λαογραφική κατηγορία, και τα περιεχόμενά της. Το τέταρτο τις οικονομικές και κοινωνικές υποδηλώσεις της λαϊκής θρησκευτικότητας.. Το πέμπτο την ύπαρξη σχετικών πληροφοριών και καταγραφών σε αρχειακές πηγές και το έκτο τις αποτυπώσεις και αναπαραστάσεις της παραδοσιακής λαϊκής θρησκευτικότητας και λατρευτικής συμπεριφοράς στον έντεχνο λαϊκό λόγο και τα επιμέρους είδη του. Το βιβλίο ολοκληρώνεται με εκτενή και αναλυτική διεθνή βιβλιογραφία και ευρετήριο.
Στο εγχειρίδιο αυτό περιγράφονται αναλυτικά τα περιεχόμενα του κλάδου της θρησκευτικής Λαογραφίας, και εξετάζεται η έννοια της παραδοσιακής θρησκευτικής συμπεριφοράς, στην σύγχρονη και στη νεωτερική Λαογραφία. Όπως και παραπάνω αναφέρθηκε, ο κλάδος της θρησκευτικής Λαογραφίας κινείται στο μεταίχμιο μεταξύ παράδοσης και νεωτερικότητας. Το γεγονός αυτό είναι καθοριστικό για τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζει τις λαϊκές εκδηλώσεις που μελετά, αλλά και για τη θέση που κατέχει στο πλαίσιο της σύγχρονής μας μελέτης του λαϊκού πολιτισμού.
Η λαϊκή θρησκευτικότητα αποτελεί πραγματικότητα με ευρύτατη διάδοση, και διαχρονική παρουσία. Βασική παραδοχή του εγχειριδίου είναι ότι σε κάθε εποχή υπάρχει, κοντά στην «επίσημη» θρησκεία, και εκείνη που ασκείται από τον λαό, παράλληλα με την πρώτη. Η «επίσημη» και η «λαϊκή» θρησκεία αποτελούν καταστάσεις σύμβιες και παράλληλες, που ωστόσο συχνά επικαλύπτονται και εφάπτονται. Στην διαπίστωση αυτή προβαίνει συχνά και η υπάρχουσα βιβλιογραφία, κι έτσι στο εγχειρίδιο αυτό παρατίθεται εκτενής διεθνής σχετική βιβλιογραφία, και καταβάλλεται προσπάθεια να οριστεί ο νέος αυτός λαογραφικός κλάδος σε σχέση με τις προϋπάρχουσες έννοιες και κατηγορίες της λαϊκής λατρείας και του πνευματικού βίου του λαού.
Το συγκεκριμένο εγχειρίδιο χρησιμοποιήθηκε για την διδασκαλία της θρησκευτικής Λαογραφίας σε διάφορα ελληνικά ΑΕΙ, και υπήρξε η βάση για την αναπτυγμένη σε δύο τόμους και εμπλουτισμένη εκδοχή μιας εισαγωγής στον κλάδο, όπως παρουσιάζεται στη συνέχεια. Πρόκειται για το δίτομο έργο Μ. Γ. Βαρβούνης, Εισαγωγή στη Θρησκευτική Λαογραφία 1. Λαϊκή θρησκευτικότητα και παραδοσιακή θρησκευτική συμπεριφορά (Θεσσαλονίκη 2017, εκδ. οίκος Κ. & Μ. Αντ. Σταμούλη, σελ. 446) – Εισαγωγή στη Θρησκευτική Λαογραφία 2. Ο κύκλος του χρόνου – Ο κύκλος της ζωής – Ο κύκλος της λατρείας (Θεσσαλονίκη 2017, εκδ. οίκος Κ. & Μ. Αντ. Σταμούλη, σελ. 490).
Το δίτομο αυτό εγχειρίδιο αποτελεί εισαγωγή στον κλάδο της θρησκευτικής Λαογραφίας, στοιχεία της οποίας ενυπάρχουν στις επιμέρους εκδηλώσεις της λαϊκής θρησκευτικότητας, ως συστατικά ταυτοτήτων, που προσδιορίζουν την μορφή και την ουσία της παραδοσιακής καθημερινότητας. Τόσο τα έθιμα, όσο και οι σύγχρονες παραλλαγές και ανανεώσεις τους αυτό υποδηλώνουν, αναδεικνύοντας την θρησκευτική Λαογραφία σε βασικό παράγοντα μελέτης όχι μόνο των παραδοσιακών κοινοτήτων, αλλά και της νεωτερικής, παγκοσμιοποιημένης και εν μέρει εκκοσμικευμένης κοινωνίας, η οποία αποτελεί τη βάση για την παγίωση και εκδήλωση των εκφράσεων του σύγχρονου λαϊκού πολιτισμού.
Θα συνεχίσουμε όμως τα σχετικά με το δίτομο αυτό έργο και στο επόμενο άρθρο μας.
