Της Έλενας Τσακίρη
Στα στασίδια για… επιμόρφωση κάθονται πλέον οι ιερείς, αναζητώντας συνεχώς τρόπους επαφής της Εκκλησίας με τα σύγχρονα προβλήματα της κοινωνίας. Η ανάγκη για εξέλιξη έχει αγγίξει και τους κόλπους της Εκκλησίας, με τους εκπροσώπους της να αναζητούν συνεχώς δρόμους προς τη γνώση. «Η Εκκλησία τα τελευταία χρόνια δείχνει ένα άλλο πρόσωπο και οι πιστοί βλέπουν ότι δεν είναι μόνο για το θυμιατό και το “Κύριε, ελέησον”», αναφέρει στην «Κιβωτό της Ορθοδοξίας» ο επίκουρος καθηγητής στο τμήμα Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης κ. Τρύφων Τσομπάνης. Ο καθηγητής ανέλαβε τον περασμένο χρόνο τη διεξαγωγή σεμιναρίων μέσω των προγραμμάτων Διά Βίου Μάθησης του υπουργείου Παιδείας, με τέσσερις θεματικές στην Ιερά Μονή Λαγκαδά, Λήτης και Ρεντίνης.
Η σύγχρονη πραγματικότητα των εφήβων, τα προβλήματα μέσα στην οικογένεια και τον γάμο, η συμπαράσταση στους πενθούντες και η αντιμετώπιση των νοσούντων ήταν τα θέματα που απασχόλησαν τα εκπαιδευτικά προγράμματα και τράβηξαν το ενδιαφέρον δεκάδων ιερέων, ακόμα και από άλλες μητροπόλεις. Εξειδικευμένοι καθηγητές, ψυχολόγοι και γιατροί βρέθηκαν στο πλευρό των ιερέων για να τους καθοδηγήσουν αλλά και να λύσουν απορίες. Οι έφηβοι καθώς και η αντιμετώπιση των ζητημάτων που προκύπτουν στους γάμους ήταν οι δύο θεματικές που έλκυσαν περισσότερο το ενδιαφέρον των ιερέων όλων των ηλικιών. «Ήταν μια πολύ ωραία εμπειρία για όλους μας. Οι ιερείς έδειξαν πολύ μεγάλο ενδιαφέρον να κατανοήσουν τις σύγχρονες δομές και να εκσυγχρονίσουν τους τρόπους συμπαράστασής τους. Πολλοί νέοι με σπουδές στην πλάτη τους αλλά και γηραιότεροι βρέθηκαν στα… θρανία για να παρακολουθήσουν τα σεμινάρια αφιερώνοντας αρκετό χρόνο», εξηγεί ο κ. Τσομπάνης.
Εξειδικευμένοι καθηγητές, ψυχολόγοι και γιατροί βρέθηκαν στο πλευρό των ιερέων για να τους καθοδηγήσουν αλλά και να λύσουν απορίες
Τα προγράμματα αυτά απευθύνονταν σε κληρικούς και λαϊκά στελέχη της Εκκλησίας, ήταν δε ενταγμένα στο γενικότερο πλαίσιο της Πράξης «Προγράμματα Διά Βίου Εκπαίδευσης για την Ανάπτυξη των Κοινωνικών Δεξιοτήτων των Κληρικών και των Λαϊκών Στελεχών της Εκκλησίας» του Ε.Π. «Εκπαίδευση και Διά Βίου Μάθηση», ενώ ταυτόχρονα ήταν πιστοποιημένα σύμφωνα με το «Σύστημα Πιστοποίησης Επιμόρφωσης» (ΦΕΚ 1592 30/9/2010), ενώ όσοι τα παρακολούθησαν εκτός από τα πνευματικά οφέλη έλαβαν και τα προβλεπόμενα μόρια, σύμφωνα με τη βάση μοριοδοτήσεως των δημόσιων υπαλλήλων μέσω του ΕΚΔΔΑ.
Η Ιερά Μητρόπολη Λαγκαδά, με αφορμή και την αξιολόγηση των δημόσιων υπαλλήλων, έκανε τις απαραίτητες κινήσεις για να μπει στο πρόγραμμα και να ενταχθεί στα κοινοτικά κονδύλια. Το πρόγραμμα με τις τέσσερις θεματικές άρχισε τον Νοέμβριο και διήρκεσε έως και τον Ιούνιο, με εννέα τρίωρες συναντήσεις ανά θεματική. Οι ιερείς έδωσαν και γραπτές εργασίες, οι οποίες ήταν υπό μορφή εξέτασης, μετά το πέρας των κύκλων των συνεδριών.
Πρόταση στο υπουργείο
Οι τομείς και τα πεδία δράσης αυτών των σεμιναρίων που υλοποιήθηκαν στην Ιερά Μητρόπολη Λαγκαδά, Λητής και Ρεντίνης ήταν:
α) οι σύγχρονες ποιμαντικές προσεγγίσεις των προβλημάτων του γάμου και της οικογενείας,
β) η ποιμαντική προσέγγιση του παιδιού και του εφήβου στη σύγχρονη πραγματικότητα,
γ) οι σύγχρονοι τρόποι και μέθοδοι ποιμαντικής συμπαράστασης στους πενθούντες,
δ) οι σύγχρονοι τρόποι και μέθοδοι ποιμαντικής συμπαράστασης στους νοσούντες και τους οικείους τους.
Μάλιστα, για την επόμενη χρονιά η Μητρόπολη Λαγκαδά έχει υποβάλει πρόταση στο υπουργείο Παιδείας να ενταχθεί στο πρόγραμμα Λειτουργικής και Κανονικού Δικαίου. Στόχος των εν λόγω σεμιναρίων, που επιθυμεί να πραγματοποιήσει η Ιερά Μητρόπολη, είναι η ενημέρωση του ποιμνίου σε θέματα λατρείας, ο εκσυγχρονισμός του κηρύγματος, αλλά και τα όρια και οι κανόνες στη λειτουργική ζωή. Οι κινήσεις για μία τέτοια πρόταση δεν έγιναν τυχαία, μιας και το ενδιαφέρον από τους ιερείς ήταν αρκετά ενθαρρυντικό. Περίπου 20 άτομα αριθμούσε κάθε θεματική, με τα προβλήματα των εφήβων να συγκεντρώνουν τουλάχιστον 10 ιερείς παραπάνω. Όπως επεσήμαναν και οι ιερείς που παρακολούθησαν τα σεμινάρια, η συμπαράσταση στους πενθούντες και τους νοσούντες είναι μια κατάσταση την οποία αντιμετωπίζουν πολύ συχνά. Όμως, η προσέγγιση των νέων στον σύγχρονο τρόπο ζωής αποτελεί πρόκληση για τους περισσότερους.
Σημαντική ευκαιρία
Τα σεμινάρια που διεξήχθησαν σε αρκετές μητροπόλεις τον περασμένο χρόνο και χρηματοδοτούνται από προγράμματα ΕΣΠΑ αποτελούν σημαντική ευκαιρία για τους ιερείς να ανοίξουν νέες πόρτες σύνδεσης με τον σύγχρονο κόσμο. Όπως επισημαίνουν οι διοργανωτές αλλά και οι καθηγητές, τόσο οι θεολογικές σχολές όσο και οι μητροπόλεις πάντα οργάνωναν σεμινάρια, ημερίδες και συνέδρια για τους ιερείς. «Δεν λείπει από τους ιερείς ο “βομβαρδισμός της γνώσης”, όσο η οργάνωση και το πρόγραμμα», επεξηγεί ο κ. Τσομπάνης και συνεχίζει: «Στη δική μας περίπτωση, στην Ιερά Μονή Λαγκαδά το πρόγραμμα ήρθε έτοιμο από την Αρχιεπισκοπή Αθηνών, οι συνεργάτες μας και οι συμμετέχοντες στα σεμινάρια πληρώθηκαν από τα κοινοτικά κονδύλια».
Με τη λήξη των προγραμμάτων οι συμμετασχόντες έλαβαν βεβαίωση πιστοποιημένης επιμόρφωσης αλλά και μοριοδότησης σύμφωνα με τη βάση μοριοδότησης των δημόσιων υπαλλήλων μέσω του ΕΚΔΔΑ.
Οι στόχοι των προγραμμάτων
Τα προγράμματα αυτά έγιναν σε συνεργασία με το Ίδρυμα Ποιμαντικής Επιμόρφωσης της Αρχιεπισκοπής Αθηνών. Ο γενικός διευθυντής του Ιδρύματος π. Αδαμάντιος Αυγουστίδης, καθηγητής της Θεολογικής Σχολής Αθηνών και ψυχίατρος, κατά την έναρξη των εκπαιδευτικών προγραμμάτων τον περασμένο Νοέμβριο στην αίθουσα «Πατριάρχης Βαρθολομαίος» της Διεθνούς Ακαδημίας Θεολογικών και Φιλοσοφικών Σπουδών «Οι Άγιοι Κύριλλος και Μεθόδιος» της Μητρόπολης Λαγκαδά, τόνισε ότι οι τομείς δράσης αυτών των εκπαιδευτικών προγραμμάτων έχουν στόχο την επιμόρφωση, την κατάρτιση, τη διαμόρφωση, την ποιμαντική εξειδίκευση και τη διά βίου εκπαίδευση των προς χειροτονία και των εν ενεργεία κληρικών, καθώς και των λαϊκών στελεχών.
Ο π. Αδαμάντιος Αυγουστίδης, γενικός αρχιερατικός επίτροπος της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών, έκανε και την εναρκτήρια εισήγηση με θέμα τις «Σύγχρονες ποιμαντικές προσεγγίσεις προβλημάτων του γάμου και της οικογένειας». Οι ερευνητές αντιμετωπίζουν ολοένα και περισσότερο το πρόβλημα του ορισμού της έννοιας της οικογένειας αλλά και της περιγραφής των ανθρώπινων σχέσεων εντός των οικογενειακών σχημάτων, τόνισε ο πατήρ Αδαμάντιος, επισημαίνοντας ότι αυτή η πραγματικότητα δεν είναι δυνατόν να μην απασχολήσει τον ποιμαντικό προβληματισμό. Η συγκεκριμένη εισήγηση επιβεβαιώθηκε πλήρως, άλλωστε, από το ενδιαφέρον που έδειξαν οι ιερείς για το συγκεκριμένο θέμα.
Στη σύντομη ομιλία του ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Λαγκαδά, Λητής και Ρεντίνης κ. Ιωάννης εξέφρασε τις ευχαριστίες του κατά πρώτον προς τον Μακαριώτατο Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ.κ. Ιερώνυμο, διότι με το επιμορφωτικό ίδρυμα που ίδρυσε ο ίδιος στην Ιερά Αρχιεπισκοπή δίδει την ευκαιρία στον κλήρο να μετέχει αυτών των προγραμμάτων που είναι σημαντικά αφενός διότι μας παρέχουν θεολογική κατάρτιση και ανανέωση των γνώσεων και αφετέρου μας μεταφέρουν το κεφάλαιο της πολυτίμου εμπειρίας που είναι απαραίτητο στην πρακτική εφαρμογή των μεθόδων εκείνων που απαιτούνται για την ποιμαντική, ώστε να λαμβάνονται υπόψη και να εφαρμόζονται στα σύγχρονα δεδομένα της εποχής μας.
Εξομολόγηση και σύγχρονη εποχή
Κι αν η κατήχηση και η συμπαράσταση στην οικογένεια και στους εφήβους απασχολούν τους ιερείς, ακόμα μία θεματική τραβά το ενδιαφέρον των εκπροσώπων της Εκκλησίας. Η εξομολόγηση έχει απασχολήσει τους πνευματικούς, καθώς ο αριθμός των πιστών που προσφεύγουν στους ιερείς για μια συμβουλή παραμένει σταθερά υψηλός. Η συνθετότητα του σύγχρονου ανθρώπου έχει οδηγήσει και τους ίδιους τους ιερείς στην αναζήτηση καθοδήγησης. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η Ιερά Μητρόπολη Ξάνθης και Περιθεωρίου, όπου καρά το σεμινάριο «Εισαγωγή στην Εξομολογητική» περίπου 35 ιερείς βρέθηκαν στον μητροπολιτικό ναό για να το παρακολουθήσουν. «Μετά το πέρας των σεμιναρίων αρκετοί ιερείς έκαναν προτάσεις που αφορούσαν το θέμα της εξομολόγησης», επισημαίνει ο κ. Τσομπάνης. «Αυτό δείχνει ότι υπάρχει ενδιαφέρον σε αυτόν τον τομέα από την πλευρά των πνευματικών».
Η συνθετότητα του σύγχρονου ανθρώπου έχει οδηγήσει και τους ίδιους τους ιερείς στην αναζήτηση καθοδήγησης
Το Ίδρυμα Ποιμαντικής Επιμόρφωσης, που έχει αναλάβει τα συγκεκριμένα προγράμματα, αποτελεί τον μοναδικό φορέα παροχής πιστοποιημένης επιμόρφωσης σε θέματα ποιμαντικής και λειτουργεί με σκοπό την επιμόρφωση των εν ενεργεία και των προς χειροτονία κληρικών αλλά και των λαϊκών στελεχών, γεγονός ιδιαίτερα σημαντικό, καθώς η ποιμαντική εξειδίκευση αλλά και η Διά Βίου Μάθηση σε τέτοια θέματα είναι αναγκαία. Τουλάχιστον 40 μητροπόλεις συμμετείχαν στα επιμορφωτικά προγράμματα, περίπου το 50% δηλαδή του συνόλου, ενώ η συμμετοχή των πνευματικών είναι αρκετά ενθαρρυντική.
