Της Ευρυδίκης Λειβαδά-Ντούκα
Μέσα Ιουνίου 1998: Ειδοποιήθηκα από κάτοικο της Κεφαλλονιάς που διέμενε κοντά στον ναΐσκο της Παναγίας Ρακαντζή ότι σε παλιό, όμορο σπίτι ύποπτοι μπαινόβγαιναν τα βράδια από τα κατεστραμμένα παράθυρα, από τα οποία μπορούσε κανείς να διακρίνει ξύλινα κιβώτια.
17 Ιουνίου 1998, πρωί: Πήρα τη φωτογραφική μου μηχανή και μπήκα από το παράθυρο στο σπίτι. Είδα πράγματι μεγάλα κιβώτια με το σήμα του αμερικανικού ναυτικού και επάνω την ένδειξη «Ρακαντζή» με λατινικούς χαρακτήρες. Διέκρινα την πρόθεση και μέρος του άμβωνα, ενώ από ανοίγματα των κιβωτίων φαίνονταν τμήματα εικόνων της προσεισμικής ομώνυμης εκκλησίας.
Ειδοποίησα τον πρωτοσύγκελο μακαριστό Γεράσιμο Φωκά και αμέσως μεταφέραμε ό,τι είχαμε βρει στη Μονή Αγίου Ανδρέα Μηλαπιδιάς. Καταγράφηκαν, συντηρήθηκαν και συναρμολογήθηκαν από την ομάδα του κ. Αντώνη Πατεράκη (Εργαστήρι 6ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων) και από τον διευθυντή του Βυζαντινού Μουσείου, κ. Στάβερη, και σήμερα κοσμούν το Μουσείο.
Η εκκλησία ανήκε στην οικογένεια Χωραφά και χτίστηκε τον 18ο αιώνα. Η οικογένεια Χωραφά προέρχεται από ευγενείς της Νάπολης. Στην Κεφαλλονιά το συγκεκριμένο επώνυμο απαντά από τον 16ο αι. Απόγονοί τους διέπρεψαν για περισσότερο από δύο αιώνες στην πολιτική, στρατιωτική, πολιτιστική και εκκλησιαστική ζωή του νησιού, αλλά και διεθνώς.
Άγνωστο πότε ακριβώς στο επίθετο της οικογένειας Χωραφά προσετέθη το «Ρακαντζή». Μελετώντας ετυμολογικά τη λέξη, και αφού ανέφερα τον προβληματισμό μου στον διαπρεπή γλωσσολόγο κ. Δικαίο Βαγιακάκο, επιβεβαίωσα την υπόθεσή μου ότι πρέπει να προέρχεται από την πόλη Ρακάν (ΝΑ της Κερασούντας), όπου ζούσαν 100 ελληνικές οικογένειες. Η δε κατάληξη (-τζή) απλώς επιβεβαιώνει τη θέση μου.
Το 1787 ο ιερέας Γεώργιος Χωραφάς ή Ρακαντζής «κατέλιπεν την παρά τον ναόν Ρακαντζής Αργοστολίου οικίαν του ως κατοικία του επισκόπου». Το 1833 συναντάμε τον Κοσμά να ιερουργεί και να υπογράφει στα ληξιαρχικά έγγραφα ως «Κοσμάς ιερεύς Χωραφάς, λεγόμενος Ρακαντζής, εφημέριος και κτήρωρ της εκκλησίας της Υπεραγίας Θεοτόκου, της λεγομένης του Ρακαντζή, ταύτης της πόλεως Αργοστολίου». Αλλού ως «πατρονοτάριος». Ο γιος του, Γεώργιος, ήταν ιεροδιάκονος. Μέλος που συνδέεται με την υπόθεση είναι ο Ιωάννης, ή Ιωαννίκιος, ο οποίος τον 18ο αι. έφερε τη μικρή εικόνα της Παναγίας Ρακαντζή στην Κεφαλλονιά.
Μετά τους σεισμούς του 1953 η εκκλησία της Παναγίας Ρακαντζή, μαζί με τους ι.ν. Αγίου Γεώργιου, Ανάληψης και της Υπεραγίας Θεοτόκου Φουσάτου συγκρότησαν τον Μητροπολιτικό Ναό Αργοστολίου, της Ευαγγελίστριας. Η Ιερά Μητρόπολη Κεφαλληνίας, σε μια ευλαβική προσπάθεια διατήρησης της ανάμνησης της μεγαλόπρεπης προσεισμικής εκκλησίας Ρακαντζή ανήγειρε ναΐσκο απέναντι από την Επισκοπή, όπου φιλοξενείται ο συντηρημένος θρόνος της Παναγιάς, έργο αγνώστου του 19ου αι., που περιλαμβάνει τη μικρότερη εικόνα της Παναγίας της Ρακάν, έργο του 18ου αι. (πιθανόν και παλαιότερο).
Δημοσίευμα με όλα τα παραπάνω στοιχεία είχα γράψει στην εφημερίδα «Ημερήσιος», στις 26 Ιουνίου 1998. Ακολούθησαν και άλλα δύο στα «Χρονικά» και στη διαδικτυακή «Οδύσσεια». Από το 1998 ξεκίνησα προσπάθειες να βρω στοιχεία στην πόλη Ρακάν, όμως αυτές δεν καρποφόρησαν.
Τον Μάιο του 2014 έλαβα, κυριολεκτικά «από το πουθενά», πρόσκληση για κάποιες εκδηλώσεις του Συλλόγου Ποντίων «Ευστάθιος Χωραφάς». Έκπληκτη ειδοποίησα επιτόπου τον μακαριστό γέροντά μας και παράλληλα αναζήτησα στοιχεία για τον Σύλλογο των Ποντίων με το κεφαλλονίτικο όνομα. Κατέληξα στον πρόεδρο, κ. Αντώνη Καγκελίδη, ο οποίος μαζί με άλλα επτά μέλη του 15μελούς Δ.Σ. έφθασαν αμέσως στην Κεφαλλονιά πέρυσι τον Αύγουστο, συναντήθηκαν με τον μακαριστό πρωτοσύγκελο και αμέσως βάλαμε σε εφαρμογή σχέδιο μεταφοράς του ιερού προσκυνήματος της Παναγιάς Ρακαντζή.
Περιμέναμε χαρμόσυνα την ενθρόνιση του αγαπημένου μητροπολίτη μας για να υλοποιήσουμε το μεγάλο όνειρό μας, το οποίο επιθυμούσε διακαώς ο τόσο πρόωρα χαμένος άγγελος της Κεφαλλονιάς. Δυστυχώς, μας πρόλαβε η του Θεού βούληση. Όμως, έχει ήδη μπει το θεμέλιο για την εδραίωση της σχέσης μεταξύ Πόντου και Κεφαλλονιάς με άξονα την Παναγιά Ρακαντζή και την ευλογία του πολύκλαυστου παπά της καρδιάς μας, Γερασίμου Φωκά.
