Tου π. Αντώνιου Χρήστου
Αγαπητοί μου αναγνώστες, είναι αναμφισβήτητο ότι είναι όμορφο το τριαντάφυλλο, αλλά έχει και αγκάθια! Το ίδιο και όταν αντικρίζουμε ένα τοπίο από την κορφή ενός βουνού, είναι όμορφα να απλώνουμε το βλέμμα και να μην έχουμε κάτι να μας κρύψει την θέα, αλλά αν δεν προσέξουμε, μπορούμε να γκρεμιστούμε στις απότομες πλαγιές και την κορφή του όρους, που με τόσο κόπο ανεβήκαμε. Αν αυτοί οι κίνδυνοι και τα ωραία συμβαίνουν και υπάρχουν στο επιστητό, πόσο μάλλον ισχύουν στο υπεραισθητό, στην πορεία την πνευματική με σκοπό τη σωτηρίας μας. Εχει πολλά θετικά και ωφέλιμα, υπάρχουν όμως και πολλοί κίνδυνοι, εσωτερικοί και εξωτερικοί.
Στο προηγούμενο άρθρο μας μιλήσαμε για τη δύναμη που λάβαμε από την προσκύνηση του Τιμίου Σταυρού. Σήμερα θα ασχοληθούμε από εκεί ακριβώς που σταματήσαμε, καθώς η Εκκλησία μας γενικότερα και οι πιστοί ειδικότερα, καλούνται στη συνέχιση της πνευματικής πορείας, μέσα στη Μεγάλη Τεσσαρακοστή. Μια πορεία κατανυκτική, ωφέλιμη, ευλογημένη, γεμάτη από πνευματικές ευλογίες. Ομως και μια πορεία δύσκολη, επίπονη, γεμάτη από πειρασμούς και εμπόδια από τον «Αντίδικο» που θέλει να μας εμποδίσει και να μας εκτροχιάσει από αυτή την πορεία του Αγιασμού. Η πορεία είναι ανοδική, γιατί πολύ απλά, αφού ακολουθούμε τον Χριστό, που ανέβηκε πάνω στον Σταυρό, αξίζει να «συσταυρωθούμε» μαζί του, για να έχουμε ελπίδα Αναστάσεως.
Πέρα όμως από το πάθος και τη Σταύρωση του Κυρίου, τα οποία είναι έντοναειδικότερα τη Μεγάλη Εβδομάδα, τη Δ’ Κυριακή των Νηστειών, που προσεγγίζουμε τώρα, η Εκκλησία μας προβάλει ένανάγιο, ασκητή και συγγραφέα, τον Οσιο Ιωάννη τον Σιναΐτη (523 -606 μ.Χ.) και ιδιαίτερα το πνευματικό του βιβλίο, που ονομάζεται «Κλίμακα» των αρετών, με 30 λόγους σκαλοπάτια, ανοδικά, δυσκολοδιάβατα, αλλά που πραγματικά καθαρίζουν και αγιάζουν τον άνθρωπο.
Πριν μιλήσουμεγια το ψυχωφέλιμο σύγγραμμα τουαγίου, αξίζει να σχολιάσουμε και να σταθούμε στην εικόνα του βιβλίου της Κλίμακος. Υπάρχει σε αρκετές παραλλαγές, αλλά οι περισσότερες έχουν τα εξής παρακάτω κοινά βασικά χαρακτηριστικά: Εικονίζουν μία μεγάλη Σκάλα, η οποία ξεκινά από τη γη και καταλήγει στον Ουρανό, όπου εκεί βρίσκεται ο ίδιος ο Χριστός, που απλώνει το χέρι Του και βοηθά-τραβά, τον Ασκητή που βρίσκεται στο τελευταίο (αν το κοιτάς από κάτω προς τα πάνω) πάνω σκαλί προς το μέρος Του, δηλαδή προς τη Βασιλεία Του. Αριστερά πάνω στον ουρανό (όπως κοιτάμε την εικόνα) είναι γεμάτο αγγέλους, οι οποίοι δέονται και είναι έτοιμοι να σπεύσουν προς βοήθεια. Δεξιά κάτω βρίσκονται πολλοί άνθρωποι, οι οποίοι ανήκουν στη στρατευομένη Εκκλησία, αλλά ακόμη δεν έχουν επιχειρήσει να ανέβουν την σκάλα. Κατά άλλη εκδοχή, είναι αυτοί που ανήκουν στηθριαμβεύουσα Εκκλησία και τα έχουν ήδη καταφέρει.
Το κύριο-κεντρικό θέμα όμως, είναι το σκηνικό που υπάρχει πάνω στη σκάλα. Εκεί βλέπεις σε κάθε σκαλοπάτι να υπάρχουν άνθρωποι, κυρίως ασκητές, οι οποίοι προσπαθούν να σταθεροποιηθούν στο σκαλί που βρίσκονται, ή να κινηθούν προς το αμέσως επόμενο. Παράλληλα, στην ίδια σκάλα, βλέπεις και ασκητές που γκρεμίζονται από αγγέλους του σκότους, τον διάβολο δηλαδή, με κάτι μακριά μαύρα κοντάρια και μάλιστα αρκετούς που βρίσκονται σχεδόν στο τέλος της σκάλας ψηλά. Κάτω στη γη, δίπλα από τη σκάλα, υπάρχει ένα κεφάλι δράκου με ανοιχτό στόμα, γεμάτο μεγάλα σουβλερά δόντια, που είναι έτοιμος να κατασπαράξει όσους γκρεμίζονται.
Η εικόνα αυτή αποτελεί την περίληψη όλου του βιβλίου, για τους ανθρώπους που δεν διάβασαν ακόμη το βιβλίο ή είναι αγράμματοι και αδυνατούν να το κάνουν. Σίγουρα με τα ακριβή αυστηρά θεολογικά δεδομένα έχει κάποια «θέματα». Παραδείγματος χάριν, είναι γνωστό ότι στις αγιογραφίες δεν εικονογραφούμε τον διάβολο με αυτή τη σκοτεινή μορφή, αφού το κακό είναι «μη ων», μη υπαρκτό για την Εκκλησία. Εδώ όμως δικαιολογείται, αφού δεν είναι μια αγιογραφία προς προσκύνηση, αλλά μια βυζαντινή τέχνη παράλληλη με την αγιογραφία, όπως κατά αντιστοιχία της υμνολογίας, έχουμε το παραδοσιακό τραγούδι. Ο σκοπός είναι προφανής, όχι να φοβίσει, αλλά να προειδοποιήσει για τους ορατούς κινδύνους αυτού του ανηφορικού ταξιδιού, τον κάθε ταξιδιώτη πιστό.
Είναι άλλωστε γνωστό ήδη από τον Απόστολο Παύλο «ότι ουκ έστιν ημίν η πάλη προς αίμα και σάρκα, αλλά προς τας αρχάς, προς τας εξουσίας, προς τους κοσμοκράτορας του σκότους του αιώνος τούτου, προς τα πνευματικά της πονηρίας εν τοις επουρανίοις». Εφ. 6,12 Δηλαδή σε μετάφραση: Διότι ο αγώνας, που έχουμε αναλάβει, δεν είναι αγών προς ανθρώπους με αίμα και σάρκα, αλλά προς τις πονηρές αρχές και εξουσίες, προς τα πλήθη των πονηρών πνευμάτων, προς τους καταχθονίους κοσμοκράτορες, που κυριαρχούν επί ανθρώπων ευρισκομένων στο βαθύ σκότος του αμαρτωλού τούτου αιώνα. Ο αγώνα μας διεξάγεται εναντίον των πνευματικών αυτών πονηρών όντων και γίνεται χάρης της κληρονομίας της βασιλείας των ουρανών.
Τα σκαλοπάτια της κλίμακας των αρετών κατά τον Αγιο Ιωάννη, που πρέπει ν’ ανέβει ο μοναχός (και κατ’ επέκταση ο λαϊκός, αλλά με ασκητικότητα ανάλογη της βιοτής του) είναι τα παρακάτω: 1. Αποταγή 2. Απροσπάθεια 3. Ξενιτεία 4. Υπακοή 5. Μετάνοια 6. Μνήμη θανάτου 7. Χαροποιό πένθος 8. Αοργησία 9. Αποφυγή μνησικακίας 10. Αποφυγή καταλαλιάς 11. Αποφυγή πολυλογίας 12. Αποφυγή ψεύδους 13. Αποφυγή ακηδίας 14. Αποφυγή Γαστριμαργίας 15 Αγνεία1 6. Αποφυγή φιλαργυρίας 17. Αποφυγή αναισθησίας 18. Μείωση ύπνου, αύξηση προσευχής 19. Αγρυπνία 20. Γενναιοφροσύνη 21. Αποφυγή κενοδοξίας 22. Αποφυγή υπερηφανείας 23. Αποφυγή λογισμών βλασφημίας 24. Πραότητα και απλότητα 25. Ταπεινοφροσύνη 26. Διάκριση 27. Ησυχία 28. Προσευχή 29. Απάθεια 30. Αγάπη, ελπίδα και πίστη.
Μόνο και μόνο η ανάγνωσή τους, σε συνδυασμό με την εικόνα που αναλύσαμε, είναι η ώθησή μας να ξεκινήσουμε την άνοδο! Αμήν!
